SKKN Sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Chủ đề 6 “Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)” nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh (Lịch sử lớp 10 - Kết nối tri thức và cuộc sống)

 MỤC LỤC 
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
PHẦN I. MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................................... 1 
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ........................................................................................... 2 
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .............................................................. 2 
1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................................... 2 
2. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................................... 2 
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ......................................................................................... 2 
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................................. 3 
VI. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................................. 3 
VII. BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................................... 3 
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................... 4 
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ................................................... 4 
1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................................. 4 
1.1.1. Khái niệm kỹ thuật dạy học 5W1H ........................................................................... 4 
1.1.2. Ưu điểm, hạn chế của Kỹ thuật 5W1H ..................................................................... 5 
1.2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................................. 5 
1.2.1. Thực trạng việc sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong trường THPT hiện nay ...... 5 
1.2.2. Nguyên nhân của thực trạng trên ............................................................................... 7 
1.2.3. Những vấn đề đặt ra................................................................................................... 7 
CHƯƠNG II. SỬ DỤNG KỸ THUẬT 5W1H TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ 6 
“MỘT SỐ NỀN VĂN MINH TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM (TRƯỚC NĂM 
1858)” ........................................................................................................................ 8 
2.1. Những yêu cầu khi sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Lịch sử ở trường THPT .. 8 
2.2. Quy trình sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Lịch sử ở trường THPT ................. 8 
2.3. Vị trí và cấu trúc của Chủ đề 6: Một số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước 
năm 1858) trong chương trình môn Lịch sử lớp 10 (Sách kết nối tri thức với cuộc sống) . 9 
2.4. Những năng lực và phẩm chất cần phát triển cho học sinh thông qua Chủ đề 6 “Một 
số nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)” ............................................. 9 
2.5. Sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Chủ đề 6: Một số nền văn minh trên đất nước 
Việt Nam (trước năm 1858) ............................................................................................... 11 
2.5.1. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong hoạt động Khởi động ................................ 11 
2.5.2. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong hoạt động Hình thành kiến thức mới ........ 15 
2.5.3. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong hoạt động Luyện tập ................................. 26 
2.5.4. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong hoạt động Vận dụng ................................. 27 
2.5.5. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong hướng dẫn học sinh tự học. ...................... 29 
2.5.6. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong tiết thực hành lịch sử của chủ đề .............. 29 
2.5.7. Sử dụng kỹ thuật dạy học 5W1H trong kiểm tra, đánh giá. .................................... 38
 2 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 
- THPT: Trung học phổ thông 
- GD – ĐT: Giáo dục – Đào tạo 
- BGH: Ban giám hiệu 
- BCH: Ban chấp hành 
- NQ: Nghị quyết 
- GV: Giáo viên 
- HS: Học sinh 
- THCS: Trung học cơ sở 
- THPT: Trung học phổ thông 
 có kỹ thuật 5W1H. Từ thực tiễn dạy học, chúng tôi nhận thấy kỹ thuật 5W1H có 
nhiều ưu điểm và phù hợp đối với bộ môn Lịch sử. Đặc biệt, năm học 2022-2023 
là năm đầu tiên áp dụng Chương trình phổ thông 2018 đối với lớp 10. Trong đó, 
nội dung chương trình môn Lịch sử lớp 10 được xây dựng theo các chủ đề, có 
những chủ đề chiếm thời lượng lớn, có những chủ đề hoàn toàn mới. Vì vậy, giáo 
viên cần sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học giúp học sinh nắm vững kiến 
thức một cách hệ thống, logic, tư duy mạch lạc. Kỹ thuật dạy học 5W1H là một 
trong những lựa chọn phù hợp mang lại hiệu quả tốt trong quá trình dạy học 
chương trình môn Lịch sử lớp 10. 
 Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài SKKN “Sử dụng 
kỹ thuật 5W1H trong dạy học Chủ đề 6 “Một số nền văn minh trên đất nước 
Việt Nam (trước năm 1858)” nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của học 
sinh (Lịch sử lớp 10 - Kết nối tri thức và cuộc sống) với hy vọng góp phần thực 
hiện thành công mục tiêu đổi mới giáo dục hiện nay. 
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
 Đề tài nghiên cứu của chúng tôi nhằm các mục đích: 
 - Giúp học sinh hiểu nguyên tắc tư duy sử học từ đó biết cách học bài Lịch 
sử phù hợp, hiệu quả. 
 - Cụ thể hoá bài học thành hệ thống câu hỏi theo công thức 5W1H giúp học 
sinh dễ dễ học, dễ nhớ, nhớ lâu. 
 - Hiểu logíc giữa các yếu tố trong một sự kiện, vấn đề lịch sử; hiểu được mối 
liên hệ giữa các vấn đề, sự kiện. 
 - Biết phân tích để hiểu bản chất, đánh giá đúng về sự kiện, hiện tượng lịch sử. 
 - Nhờ đó các em có đủ năng lực trả lời câu hỏi ở cả 4 mức độ: nhận biết, 
thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao. Từ đó, giúp học sinh nắm vững kiến thức và 
phát triển được năng lực của bản thân. 
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 
1. Đối tượng nghiên cứu 
 - Với đề tài này, đối tượng mà chúng tôi nghiên cứu là kỹ thuật 5W1H và các 
biện pháp sử dụng kỹ thuật đó vào dạy học Chủ đề 6: Một số nền văn minh trên đất 
nước Việt Nam (trước năm 1858) (Lịch sử lớp 10 - Kết nối tri thức và cuộc sống). 
 - Đối tượng chúng tôi áp dụng cho đề tài SKKN là học sinh lớp 10 trường 
THPT Nam Đàn 2. 
2. Phạm vi nghiên cứu 
 Đề tài được thực hiện trong phạm vi trường THPT Nam Đàn 2 trong năm 
học 2022 – 2023. 
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 
 Thực hiện đề tài này, chúng tôi đặt ra các nhiệm vụ như sau: 
 - Nghiên cứu các tài liệu về kỹ thuật dạy học tích cực nói chung và kỹ thuật 
 2 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 
 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 
1.1. Cơ sở lí luận 
1.1.1. Khái niệm kỹ thuật dạy học 5W1H 
 Kỹ thuật dạy học 5W1H là kỹ thuật đặt câu hỏi bằng 6 dạng câu hỏi viết tắt 
bằng tiếng Anh (Câu hỏi là gì – What? Hỏi khi nào – When? Hỏi ai – Who? Hỏi ở 
đâu – Where? Hỏi tại sao – Why? Và hỏi như thế nào – How?). Có thể nói, kỹ 
thuật tư duy 5W1H là dạng Sơ đồ tư duy đặc biệt và có khả năng ứng dụng cao đối 
với nhiều môn học trong đó có bộ môn Lịch sử. 
 Kĩ thuật tư duy 5W1H (gọi tắt là Sơ đồ 5W1H) thoạt nhìn rất đơn giản 
nhưng lại tỏ ra rất hiệu quả nếu chúng ta sử dụng một cách đúng đắn, khéo léo và 
thông minh. Trong quá trình dạy học, giáo viên giúp học sinh trả lời được 6 câu 
hỏi theo sơ đồ trên đây, coi như đã gần như hoàn thành được yêu cầu kiến thức. 
 Khi vận dụng vào tư duy vấn đề lịch sử, 6 từ để hỏi trên cho ta các dạng câu hỏi 
sau: 
 - WHERE? Sự kiện lịch sử này xảy ra ở địa điểm nào? Địa bàn phân bố? 
 - WHEN? Sự kiện lịch sử này xảy ra khi nào? 
 - WHO? Sự kiện này gắn với vai trò của ai? Do ai thực hiện? chống lại ai? 
 - WHAT? Bài này học về vấn đề gì? Sự kiện này có tên gọi là gì? 
 What else? Còn vấn đề gì nữa trong bài? Kế tiếp sự kiện này là sự kiện gì khác 
xảy ra? 
 - WHY? Tại sao sự kiện đó xảy ra? Tại sao thất bại? Tại sao thắng lợi? 
 - HOW? 
 + How many? Sự kiện đó diễn ra với bao nhiêu hoạt động? 
 + How do you +V? Sự kiện diễn ra bằng cách nào? 
 + How can + S + Vo? Sự kiện đó đạt được mức độ nào? 
 + How +Adj + tobe? Tính chất, ý nghĩa của sự kiện, vấn đề đó như thế nào? 
 4 Kết quả trển cho thấy đa số giáo viên ở trường THPT Nam Đàn 2 nói chung 
và các giáo viên dạy môn Lịch sử nói riêng đều ra sức tìm tòi các phương pháp kỹ 
thuật dạy học tích cực. Tuy nhiên, đối với kỹ thuật dạy học 5W1H, các giáo viên 
vẫn còn thấy lạ lẫm. Có thể trong quá trình dạy học, các giáo viên đã đặt câu hỏi 
thuộc một trong số các câu hỏi của 5W1H nhưng để sử dụng đầy đủ các câu hỏi 
của 5W1H thì còn đang rất hạn chế. Vì vậy, việc dạy học đôi khi còn gặp khó khăn 
trong việc định hướng cho học sinh cách tư duy tự đặt và trả lời các câu hỏi dạng 
5W1H. 
 * Về phía học sinh 
 Để nắm được thông tin về thực trạng sử dụng kỹ thuật 5W1H trong học tập 
từ phía HS, chúng tôi đã làm cuộc khảo sát về khả năng và mức độ sử dụng kỹ 
thuật 5W1H bằng công cụ google form. Nội dung câu hỏi như sau: 
 Câu 1. Khả năng sử dụng kỹ thuật tư duy 5W1H trong học tập của em như 
thế nào? 
A. Sử dụng thành thạo. 
B. Biết sử dụng tương đối. 
C. Chưa biết cách sử dụng. 
 Câu 2. Mức độ sử dụng kỹ thuật 5W1H trong quá trình học tập của em như 
thế nào? 
A. thường xuyên. 
B. thỉnh thoảng. 
C. chưa từng sử dụng. 
Link khảo sát: https://forms.gle/RvXcJP2UBp4AcVu39 
Kết quả khảo sát 
 6 CHƯƠNG II. SỬ DỤNG KỸ THUẬT 5W1H TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ 6 
 “MỘT SỐ NỀN VĂN MINH TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM 
 (TRƯỚC NĂM 1858)” 
2.1. Những yêu cầu khi sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Lịch sử ở 
trường THPT 
 Để áp dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học hiện đại vào dạy học đạt được 
hiệu quả cần phải lưu ý những yêu cầu đặt ra trong quá trình thực hiện. Kỹ thuật 
dạy học 5W1H là một trong những kỹ thuật mới, có tính tư duy, logic, tính hệ 
thống khá cao. Khi sử dụng kỹ thuật này vào quá trình dạy học, cần đảm bảo các 
yêu cầu cơ bản sau: 
* Đảm bảo tính khoa học 
 Tính khoa học của kỹ thuật 5W1H thể hiện ở việc phải lựa chọn nội dung phù 
hợp, đặt câu hỏi phải thể hiện rõ ràng yêu cầu theo 5 What và 1 How. Các câu hỏi 
thành phần trong công thức 5W1H phải rõ ràng, tường minh, diễn đạt đúng từ cần 
hỏi gắn với các “Wh” và “How”. 
* Đảm bảo tính hệ thống. 
 Câu hỏi trong công thức 5W1H được nêu ra theo trình tự từ dễ đến khó, đơn 
giản đến phức tạp. Thông thường các câu hỏi như: Where, Who, When được đưa 
lên trước. Còn các câu hỏi như Why, What, How mức độ tư duy cao hơn nên 
thường để phía sau và có thể cho HS thảo luận nhóm hoặc cặp đôi. 
* Đảm bảo tính thẫm mỹ. 
 Sử dụng kỹ thuật 5W1H cần có tính thẩm mỹ để tạo thêm hấp dẫn hứng thú 
trong học tập. Tính thẫm mỹ thể hiện ở việc HS vẽ sơ đồ tư duy 5W1H đa dạng về 
hình dạng, nổi bật về màu sắc và thể hiện được sự công phu, đầu tư và phản ánh 
được năng lực thẩm mỹ của các em. 
* Đảm bảo yêu cầu cần đạt 
 Việc sử dụng kỹ thuật 5W1H nói riêng và các phướng pháp, kỹ thuật dạy học 
nói chung cần lưu ý hướng tới yêu cầu cần đạt của bài học. Vì vậy, lựa chọn vấn đề 
thực hiện kỹ thuật 5WH hay cách nêu câu hỏi, nhiệm vụ đưa ra cho học sinh, sản 
phẩn cần đạtphải thể hiện được nó đang thực hiện nội dung nào trong yêu cầu 
cần đạt của bài học. 
2.2. Quy trình sử dụng kỹ thuật 5W1H trong dạy học Lịch sử ở trường THPT 
 Kỹ thuật dạy học 5W1H có thể áp dụng một cách linh hoạt trong các bước 
khác nhau và ở những dạng nội dung bài học khác nhau. Giáo viên có thể sử dụng 
để khởi động, hình thành kiến thức mới hay luyện tập và sử dụng linh hoạt bằng 
nhiều hình thức. Tuy nhiên quy trình sử dụng kỹ thuật 5W1H có thể tóm tắt thành 
các bước như sau: 
 Bước 1: Xác định mục đích của việc sử dụng kỹ thuật 5W1H đối với từng loại 
 8 - Năng lực tìm hiểu lịch sử 
+ Biết cách sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về các nền văn minh Văn Lang - Âu 
Lạc, Champa, Phù Nam. 
+ Nêu được cơ sở hình thành văn minh Văn Lang - Âu Lạc, Cham pa và Phù Nam. 
+ Trình bày được những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc, 
Champa, Phù Nam về đời sống vật chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội, tổ chức 
Nhà nước. 
 - Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: thông qua khai thác thông tin, tư liệu sưu 
tầm, quan sát các hình trong SGK học sinh. phân tích được ý nghĩa của những 
thành tựu của văn minh cổ, so sánh được điểm giống và khác nhau giữa ba nền văn 
minh cổ 
- Năng lực giải quyết vấn đề : Vận dụng kiến thức, bài học lịch sử để giải thích 
những vấn đề thực tiễn như vấn đề bảo tồn và phát huy các thành tựu văn hóa của 
các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam. 
- Năng lực giao tiếp và hợp tác: thông qua hoạt động nhóm, trao đổi học tập và 
báo cáo sản phẩm học tập; giải quyết vấn đề và sáng tạo thông qua Biết vận dụng 
hiểu biết về các nền văn minh cổ nói trên để giới thiệu về đất nước, con người Việt 
Nam. 
* Phẩm chất 
 Giáo dục phẩm chất yêu nước qua việc tự hào, ý thức trân trọng truyền thống lao 
động cần cù, sáng tạo của dân tộc Việt Nam trong lịch sử. Có ý thức trách nhiệm 
trong việc góp phần bảo tồn các di sản văn hoá của dân tộc. 
Bài 12. Văn minh Đại Việt 
* Năng lực 
 - Năng lực tìm hiểu lịch sử 
+ Trình bày được khái niệm văn minh Đại Việt. 
+ Trình bày được cơ sở hình thành, tiến trình phát triển của văn minh Đại Việt 
-+ Biết cách sưu tầm, sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về những thành tựu của 
văn minh Đại Việt. Nêu được một số thành tựu cơ bản của nền văn minh Đại Việt 
về kinh tế, chính trị, tư tưởng, tôn giáo, văn hoá, giáo dục, văn học, nghệ thuật. 
 - Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: phân tích được các cơ sở hình thành của 
văn minh Đại Việt, ý nghĩa của những thành tựu của văn minh Đại Việt. 
 - Năng lực giải quyết vấn đề : Vận dụng kiến thức, bài học lịch sử để giải thích 
những vấn đề thực tiễn như vấn đề bảo tồn và phát huy các thành tựu văn hóa của 
các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam. 
 - Năng lực giao tiếp và hợp tác: thông qua hoạt động nhóm, trao đổi học tập và 
 10