SKKN Kết hợp kĩ thuật khăn trải bàn và kĩ thuật các mảnh ghép vào dạy chủ đề phương trình đường thẳng toán 10 chương trình GDPT 2018 nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của học sinh

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƢỜNG THPT DIỄN CHÂU 2 
 -------------------- 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Đề tài: 
 KẾT HỢP KĨ THUẬT KHĂN TRẢI BÀN VÀ KĨ THUẬT 
CÁC MẢNH GHÉP VÀO DẠY CHỦ ĐỀ PHƢƠNG TRÌNH 
ĐƢỜNG THẲNG TOÁN 10 CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC 
 PHỔ THÔNG 2018 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 
 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH 
 LĨNH VỰC: TOÁN HỌC 
 Ngƣời thực hiện: PHẠM THỊ HIỀN 
 Tổ chuyên môn: Toán - Tin 
 Thời gian thực hiện: Năm học 2022 - 2023 
 Số điện thoại: 0984627768 
 Nghệ An, tháng 4 năm 2023 
 2.1.3. Đối với học sinh ................................................................................... 18 
 2.1.4. Tổ chức giờ học .................................................................................... 19 
 2.2. Thiết kế các hoạt động học có sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn và kĩ 
 thuật các mảnh ghép trong chủ đề phƣơng trình đƣờng thẳng toán 10 
 chƣơng trình giáo dục phổ thông 2018 ............................................................... 21 
 2.3. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ................... 34 
 2.3.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 34 
 2.3.2. Nội dung và phƣơng pháp khảo sát ....................................................... 34 
 2.3.2.1. Nội dung khảo sát ........................................................................... 34 
 2.3.2.2. Phƣơng pháp khảo sát và thang đánh giá ....................................... 35 
 2.3.3. Đối tƣợng khảo sát ................................................................................ 35 
 2.3.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp 
 đã đề xuất......................................................................................................... 35 
 2.3.4.1. Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất ...................................... 35 
 2.3.4.2. Tính khả thi của các giải pháp đề xuất ........................................... 36 
 2.4. Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................ 36 
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ........................................................... 37 
 3.1. Mục tiêu của thực nghiệm sƣ phạm ............................................................. 37 
 3.2. Nội dung thực nghiệm sƣ phạm ................................................................... 37 
 3.3. Đối tƣợng thực nghiệm sƣ phạm .................................................................. 38 
 3.4. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm...................................................................... 38 
 3.4.1. Phân tích định lƣợng ............................................................................. 38 
 3.4.2. Phân tích định tính ................................................................................ 40 
 3.4.2.1 Về giáo viên: Nội dung câu hỏi của phiếu điều tra dành cho 
 GV (kèm theo ở phụ lục) ............................................................................. 40 
 3.4.2.2. Về học sinh: Nội dung câu hỏi của phiếu điều tra dành cho HS 
 (kèm theo ở phụ lục) ................................................................................... 41 
 2.2. Kết luận chƣơng 3 ....................................................................................... 44 
PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 45 
 3.1. Kết luận ........................................................................................................ 45 
 3.2. Kiến nghị ...................................................................................................... 45 
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 47 
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 48 
 Phụ lục 1. PHIẾU ĐIỀU TRA ............................................................................ 48 
 Phụ lục 2. CÁC BÀI KIỂM TRA ĐỊNH LƢỢNG ............................................. 54 
 Phụ lục 3. MỘT SỐ HÌNH ẢNH HỌC SINH HOẠT ĐỘNG KHI SỬ 
 DỤNG KĨ THUẬT TÍCH CỰC ......................................................................... 59 
 DANH MỤC BẢNG, BIỂU 
Bảng 
Bảng 1.1: Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo ...................................... 8 
Bảng 1.2. Kết quả thăm dò ý kiến giáo viên về việc sử dụng các phƣơng pháp 
dạy học tích cực trong dạy học Toán 10 hiện nay .................................................. 13 
Bảng 1.3. Kết quả thăm dò ý kiến giáo viên về việc sử dụng kĩ thuật dạy học 
tích cực trong dạy học để bồi dƣỡng năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 
cho học sinh ............................................................................................................. 14 
Bảng 1.4. Kết qủa điều tra về tình trạng học tập hợp tác theo nhóm của học sinh ....... 15 
Bảng 4.1. Kết quả thống kê điểm số của 2 bài kiểm tra trong quá trình TN .......... 38 
Bảng 4.2. Bảng tổng hợp các tham số thống kê đặc trƣng bằng phần mềm 
SPSS 20 ................................................................................................................... 40 
Bảng 4.3. Bảng kiểm các kĩ năng thành phần và tiêu chí biểu hiện của mỗi kĩ 
năng của bản thân thông qua tổ chức hoạt động học .............................................. 41 
Bảng 4.4.Tổng hợp kết quả đánh giá các kĩ năng thành phần và tiêu chí biểu 
hiện của mỗi kĩ năng của bản thân thông qua tổ chức hoạt động nhóm theo 
bảng kiểm 3.3 .......................................................................................................... 42 
Biểu 
Hình 4.1. Biểu đồ đƣờng lũy tích lớp TN và lớp ĐC ở lần kiểm tra đầu TN ......... 39 
Hình 4.2. Biểu đồ đƣờng lũy tích lớp TN và lớp ĐC ở lần kiểm tra sau TN ......... 39 
Hình 4.3. Tổng hợp kết quả đánh giá thái độ, hành vi và các kĩ năng thành 
phần và tiêu chí biểu hiện của mỗi kĩ năng của bản thân thông qua tổ chức 
hoạt động nhóm theo bảng kiểm 4.3 ....................................................................... 43 
nói chung, tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Kết hợp kĩ thuật khăn trải bàn và kĩ 
thuật các mảnh ghép vào dạy chủ đề phương trình đường thẳng toán 10 chương 
trình giáo dục phổ thông 2018 nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và 
sáng tạo của học sinh”. 
 2. Mục đích nghiên cứu 
 Tìm cách áp dụng kĩ thuật khăn trải bàn và kĩ thuật các mảnh ghép vào bài 
học một cách hiệu quả nhất phù hợp với mức độ nhận thức của học sinh. Thông 
qua đề tài nghiên cứu nhằm giúp cho học sinh lĩnh hội đƣợc nội dung của chủ đề, 
hình thành những kiến thức cơ bản về phƣơng trình đƣờng thẳng và các bài toán 
liên quan, mặt khác phát triển một số phẩm chất và năng lực nói chung; đặc biệt 
phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo của HS, tích cực hóa nhận thức 
HS trong quá trình dạy học nhằm đáp ứng yêu cầu chƣơng trình giáo dục phổ 
thông 2018. Cũng thông qua đề tài có thể trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp để 
áp dụng kĩ thuật khăn trải bàn và kĩ thuật các mảnh ghép vào các bài khác nhau ở 
chƣơng trình toán bậc THPT. 
 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 
 3.1. Đối tượng nghiên cứu. Học sinh lớp 10. 
 3.2. Phạm vi nghiên cứu 
 - Về nội dung: Toán lớp 10 
 - Về không gian, thời gian: 
 + Không gian thực nghiệm: Trƣờng THPT Diễn Châu A 
 + Thời gian: Từ tháng 9/2022 đến tháng 4/2023. 
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 - Xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài 
 - Nghiên cứu về nội dung kiến thức, đối tƣợng học sinh và điều kiện dạy học 
 - Nghiên cứu cách thức tổ chức và thực hiện áp dụng kĩ thuật các mảnh 
ghép và kĩ thuật khăn trải bàn vào dạy chủ đề phƣơng trình đƣờng thẳng toán 10 
chƣơng trình GDPT 2018 nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 
của học sinh. 
 - Tiến hành thực nghiệm, đánh giá kết quả. 
 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 
 - Nghiên cứu lý thuyết: 
 Tài liệu về lý luận nhƣ PPDH toán học; những vấn đề chung về đổi mới giáo 
dục THPT; chƣơng trình sách giáo khoa, sách bài tập và sách giáo viên toán 10; tài 
 2 
phẳng toạ độ cũng nhƣ có nhiều sáng kiến kinh nghiệm viết về chủ đề này nhƣng 
những giải pháp đƣa ra cụ thể trong đề tài này thì gần nhƣ chƣa có tài liệu nào 
trƣớc đó viết sát thực nhƣ sáng kiến này. 
 Thiết kế chủ đề dạy học có tính mới: Thực hiện chƣơng trình GDPT 2018 
môn Toán học, đột phá trong khâu thiết kế bài dạy và phƣơng pháp sử dụng các kĩ 
thuật dạy học tích cực. 
 Khai thác nội lực tích cực nhiều mặt của học sinh nhằm đạt đến cảm 
xúc hạnh phúc của ngƣời học, đem đến cho ngƣời học niềm yêu thích bộ môn 
Toán học. 
 4 
luyện” đóng vai trò quyết định đến sự hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực 
của mỗi học sinh. Nhƣ vậy, việc tổ chức các hoạt động học của ngƣời học phải là 
trọng điểm của quá trình dạy học, giáo dục để đạt đƣợc mục tiêu phát triển phẩm 
chất, năng lực học sinh. Vì vậy, việc đổi mới phƣơng pháp, kĩ thuật dạy học phát 
triển phẩm chất, năng lực ngƣời học cần đảm bảo 6 nguyên tắc sau: 
 - N i ung y h c gi o c ph i m o t nh c n thiết thực hiện i. 
Việc giúp học sinh tiếp cận các nội dung kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại cùng 
với phƣơng pháp tƣ duy và học tập tích cực chính là nhằm tạo cơ hội giúp họ r n 
luyện kĩ năng, từng bƣớc hình thành, phát triển năng lực giải quyết các tình huống 
và vấn đề thực tiễn; có cơ hội hoà nhập, hội nhập quốc tế để cùng tồn tại, phát 
triển Đây cũng chính là ý nghĩa quan trọng bởi nội dung dạy học mà học sinh sở 
hữu s đƣợc vận dụng thích ứng với bối cảnh hiện đại và không ngừng đổi mới. 
 - Đ m o t nh t ch cực của người h c khi tham gia v o ho t ng h c t p. 
Tính tích cực của ngƣời học đƣợc biểu hiện thông qua hứng thú, sự tự giác học tập, 
khát vọng thông hiểu, sự nỗ lực chiếm lĩnh nội dung học tập. Đảm bảo tính tích 
cực của ngƣời học khi tham gia vào hoạt động học tập là việc đảm bảo việc tạo ra 
hứng thú, sự tự giác học tập, khát khao và sự nỗ lực chiếm lĩnh nội dung học tập 
của ngƣời học. Đây là một nguyên tắc quan trọng trong dạy học phát triển phẩm 
chất, năng lực. 
 - ng cường nh ng ho t ng thực h nh tr i nghiệm cho h c sinh. Thông 
qua các hoạt động thực hành, trải nghiệm, học sinh có cơ hội để huy động và vận 
dụng kiến thức, kĩ năng trong môn học và hoạt động giáo dục để giải quyết các 
tình huống có thực trong học tập và cuộc sống, từ đó ngƣời học hình thành, phát 
triển các phẩm chất và năng lực. Tăng cƣờng hoạt động thực hành, trải nghiệm cho 
học sinh là một nguyên tắc không thể thiếu của dạy học, giáo dục phát triển phẩm 
chất, năng lực đòi hỏi từng môn học, hoạt động giáo dục phải khai thác, thực hiện 
một cách cụ thể, có đầu tƣ. 
 - ng cường y h c gi o c t ch hợp. Dạy học, giáo dục phân hóa là quá 
trình dạy học nhằm đảm bảo cho mỗi cá nhân ngƣời phát triển tối đa năng lực, sở 
trƣờng, phù hợp với các yếu tố cá nhân, trong đó ngƣời học đƣợc tạo điều kiện để 
lựa chọn nội dung, độ khó, hình thức, nhịp độ học tập phù hợp với bản thân. Cơ sở 
của dạy học phân hóa là sự công nhận những khác biệt giữa các cá nhân ngƣời học 
nhƣ phong cách học tập, các loại hình trí thông minh, nhu cầu và điều kiện học 
tập Dạy học phân hóa s giúp học sinh phát triển tối đa năng lực của từng học 
sinh, đặc biệt là năng lực đặc thù. Vì thế, nguyên tắc dạy học phân hóa là phân hóa 
sâu dần qua các cấp học để đảm bảo phù hợp với các biểu hiện hay mức độ biểu 
hiện của phẩm chất, năng lực hiện có của ngƣời học và phát triển ở tầm cao mới 
sao cho phù hợp. 
 - i m tra nh gi th o n ng lực l i u kiện tiên quyết trong y h c ph t 
tri n ph m ch t n ng lực. Kiểm tra, đánh giá theo năng lực là không lấy việc kiểm 
 6