Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn Lớp 10 - Chương trình GDPT 2018

 mọi hoàn cảnh và thành công hơn khi trưởng thành. Việc vận dụng phương pháp 
dạy học dựa trên dự án và ứng dụng công nghệ thông tin vào môn Ngữ văn sẽ giúp 
học sinh có cơ hội phát huy khả năng sáng tạo, phát triển năng lực của bản thân, 
hình thành các kĩ năng cần thiết để chủ động, tích cực hơn trong học tập và rèn 
luyện; giúp học sinh có phương tiện giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn 
học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. 
 Chương trình môn Ngữ văn lớp 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 
2018 (GDPT 2018) được áp dụng từ năm học 2022 - 2023 có nhiều văn bản mang 
hơi thở cuộc sống hiện đại đầy hấp dẫn. Trong đó, có nhiều tác phẩm văn học mới 
lần đầu tiên được đưa vào chương trình góp phần thu hút học sinh yêu văn chương 
và có năng lực sáng tạo. Không chỉ vậy, chương trình còn có tính mở, nguồn học 
liệu mở, phương pháp tiếp cận mởphù hợp với xu hướng phát triển của xã hội 
hiện đại; thiết thực, dễ áp dụng vào thực tiễn nên phù hợp với việc tổ chức dạy học 
dựa trên dự án. Một trong những chủ đề mới trong chương trình là chủ đề “ Tích 
trò sân khấu dân gian”. Qua chủ đề này học sinh sẽ được làm quen và tìm hiểu một 
số thể loại sân khấu truyền thống của dân tộc nhưng ngày càng xa lạ với giới trẻ. 
Vì vậy, việc áp dụng dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng CNTT trong chủ đề 
“Tích trò sân khấu dân gian” là có tính khả thi và hiệu quả, không chỉ tạo môi 
trường học tập tiên tiến giúp các em có cơ hội tìm hiểu giá trị của các di sản văn 
hóa truyền thống, mà còn góp phần phát triển năng lực cho học sinh, đáp ứng yêu 
cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới. 
 Từ những vấn đề được trình bày ở trên, tôi đã triển khai đề tài: “Vận dụng 
phương pháp dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin vào 
dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn lớp 10 - Chương trình 
Giáo dục phổ thông 2018” để triển khai, thực hiện. 
 2. Mục đích nghiên cứu 
 - Nghiên cứu dạy học dựa trên dự án kết hợp ứng dụng CNTT vào dạy học 
chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn 10 - chương trình GDPT 2018 nhằm 
phát huy phẩm chất, năng lực HS, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn 
Ngữ văn ở trường THPT. 
 - Thông qua đề tài giúp bản thân và các đồng nghiệp bồi dưỡng thêm kiến 
thức để đổi mới PPDH theo công nghệ giáo dục hiện đại. 
 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 - Nghiên cứu cơ sở lý luận về DHDA và ứng dụng CNTT trong dạy học. 
 - Khảo sát, đánh giá về thực trạng sử dụng PP DHDA và ứng dụng CNTT 
trong dạy học Ngữ văn trên địa bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. 
 - Đề xuất quy trình dạy học dựa trên dự án và các phần mềm, thiết bị công 
nghệ sử dụng trong dạy học chủ đề “Tích trò sân khấu dân gian” Ngữ văn 10, 
Chương trình GDPT 2018. 
 2 
 + Phương pháp thống kê toán học sử dụng để tính toán các tham số đặc 
trưng, so sánh kết quả thực nghiệm. 
 6. Đóng góp mới của đề tài: 
 - Về lý luận: phân tích làm sáng tỏ cơ sở lý luận về dạy học dựa trên dự án 
và ứng dụng CNTT trong dạy học. Trong đó bao gồm hệ thống các khái niệm liên 
quan đến dạy học dạy học dựa trên dự án, bản chất, quy trình dạy học và lý thuyết 
về ứng dụng các phần mềm trong dạy học. 
 - Về thực tiễn: 
 + Đề tài được triển khai áp dụng lần đầu tiên cho chương trình bộ môn Ngữ 
văn - Chương trình GDPT 2018. 
 + Thiết kế bài học dạy học dựa trên dự án. 
 + Ứng dụng một số phần mềm và thiết bị vào dạy học Ngữ văn. 
 + Đề tài giúp học sinh có cơ hội tìm hiểu, trải nghiệm thực tế các thể loại 
chèo, tuồng, múa rối nước, những thể loại mới được đưa vào học trong chương 
trình. Từ đó đề xuất những giải pháp bảo tồn, phát triển các di sản văn hóa cha ông 
để lại. 
 + Qua sáng kiến, giúp các đồng nghiệp đổi mới PPDH để phát triển phẩm 
chất, năng lực học sinh. 
 4 
 - Định hướng thực tiễn: chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống thực 
tiễn xã hội, thực tiễn đời sống. Nhiệm vụ của dự án cần chứa đựng những vấn đề 
phù hợp với trình độ và khả năng nhận thức của người học. Các dự án học tập có ý 
nghĩa thực tiễn xã hội, góp phần gắn việc học tập trong nhà trường với thực tiễn 
đời sống, xã hội. 
 - Định hướng hứng thú người học: Người học được tham gia chọn đề tài, nội 
dung học tập phù hợp với khả năng và hứng thú cá nhân. Ngoài ra, hứng thú của 
người học cần được tiếp tục phát triển trong quá trình thực hiện dự án. 
 - Mang tính phức hợp, liên môn: Nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của 
nhiều lĩnh vực hoặc nhiều môn học khác nhau nhằm giải quyết một nhiệm vụ, vấn 
đề mang tính phức hợp. 
 - Định hướng hành động: Trong quá trình thực hiện dự án có sự kết hợp giữa 
nghiên cứu lí thuyết và vận dụng lí thuyết vào trong hoạt động thực tiễn, thực 
hành. Thông qua đó, kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lí thuyết cũng như rèn 
luyện kĩ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn của người học. 
 - Tính tự lực của người học: Người học cần tham gia tích cực, tự lực vào các 
giai đoạn của quá trình dạy học. Điều đó cũng đòi hỏi và khuyến khích tính trách 
nhiệm, sự sáng tạo của người học. GV chủ yếu đóng vai trò tư vấn, hướng dẫn, 
giúp đỡ. 
 - Cộng tác làm việc: Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, 
trong đó có sự cộng tác làm việc và sự phân công công việc giữa các thành viên 
trong nhóm. Dạy học theo dự án đòi ỏh i và rèn luyện tính sẵn sàng và kĩ năng cộng 
tác làm việc giữa các thành viên tham gia, giữa HS và GV cũng như với các lực 
lượng xã hội khác tham gia trong dự án. 
 - Định hướng sản phẩm: Trong quá trình thực hiện dự án, các sản phẩm được 
tạo ra không chỉ giới hạn trong những thu hoạch lí thuyết, mà trong đa số trường 
hợp các dự án học tập tạo ra những sản phẩm vật chất của hoạt động thực tiễn, thực 
hành. 
 1.1.1.3. Những ưu điểm và hạn chế của dạy học dựa trên dự án 
 a) Ưu điểm 
 - Về nội dung kiến thức: kiến thức được mở rộng, phong phú hơn; gắn với 
thực tế và có tính liên môn. Có thể lí giải điều này qua sơ đồ về tỉ lệ tiếp thu trung 
bình 
 6 
 - Đối với môn Ngữ văn dạy học dựa trên dự án giúp văn học gắn với thực tiễn 
đời sống vì nhiều nội dung dạy học có thể gắn với thực tiễn cuộc sống nên phù hợp 
để sử dụng dạy học dựa trên dự án. Chẳng hạn những nội dung dạy học liên quan 
đến các kĩ năng như viết, nói và nghe, đọc hiểu văn bản thông tin và văn bản nghị 
luận thường tạo nhiều cơ hội để giáo viên tìm ra được mối liên hệ giữa những vấn 
đề thực tiễn đang diễn ra trong cuộc sống với nội dung bài học; từ đó xây dựng nên 
những chủ đề học tập theo hình thức dự án 
 b) Hạn chế 
 Dạy học dựa trên dự án sẽ tốn nhiều thời gian. Vì thế, giáo viên cũng cần cân 
nhắc để chọn lựa sử dụng phối hợp với các phương pháp và kĩ thuật dạy học khác 
sao cho phù hợp với quỹ thời gian cho phép. 
 1.1.1.4. Quy trình dạy học dựa trên dự án. 
 Có nhiều cách tổ chức dạy học dự án, nhiều giai đoạn khác nhau tùy thuộc 
vào chủ đề, mục tiêu, không gian, thời gian, hoàn cảnh thực hiện dự án. Nhưng 
tựu trung lại quy trình dạy học dự án thường có các giai đoạn thực hiện như sau: 
 Giai đoạn 1: Chuẩn bị dự án 
 Hoạt động 1: Chuẩn bị dự án, định hướng bài học 
 - Xây dựng ý tưởng dự án và kịch bản dự án 
 - Xác định mục tiêu cần đạt khi thực hiện dự án 
 Hoạt động - Xác định các nguồn hỗ trợ dạy học 
 của 
 Hoạt động 2: Thiết kế dự án 
 giáo 
 - Lập kế hoạch bài dạy và soạn giáo án 
 viên 
 - Chuẩn bị các tài liệu có liên quan đến dự án 
 - Chia nhóm học sinh và phân công nhiệm vụ cho các nhóm 
 - Cung cấp bộ công cụ đánh giá và tài liệu hỗ trợ dự án 
 - Chuẩn bị trang thiết bị và cơ sở vật chất để thực hiện tốt dự án 
 Hoạt động cá nhân 
 Hoạt động - Tự nghiên cứu các nội dung bài học, thu thập các tài liệu 
 của - Đóng góp ý tưởng và cách giải quyết nhiệm vụ 
 học 
 Hoạt động nhóm 
 sinh 
 - Chia nhóm, bầu nhóm trưởng, thư ký nhóm 
 - Nhận nhiệm vụ nhóm; chia nhiệm vụ nhóm hoàn thành nhiệm vụ nhỏ hơn 
 - Họp nhóm, bàn bạc lên kế hoạch thực hiện dự án 
 Giai đoạn 2: Thực hiện dự án 
 Giáo viên Học sinh 
 Hoạt động 1: - Nêu lại ý tưởng dự án và nhiệm vụ - Họp nhóm, tập hợp tài liệu 
 Tổ chức công đã bàn giao - Nhóm trưởng thiếp lập các vai, 
 8 
 * Phương tiện dạy học 
 Đầy đủ các phương tiện dạy học cơ bản và có sự hỗ trợ của các phương tiện 
dạy học hiện đại. 
 * Các điều kiện khác 
 - Sự đồng thuận của cấp quản lí trường học; các ban ngành địa phương; 
 - Cơ chế thi cử cần chú trọng đến tính thực tiễn của kiến thức. 
 1.1.2. Sơ lược dạy học ứng dụng CNTT (IT) 
 1.1.2.1 Khái niệm 
 Thuật ngữ “công nghệ thông tin” (CNTT) được giải thích là “tập hợp các 
phương pháp khoa học, công nghệ và công cụ kĩ thuật hiện đại để sản xuất, truyền 
đưa, thu thập, xử lí, lưu trữ và trao đổi thông tin số”, thông qua các tín hiệu số. Các 
công cụ kĩ thuật hiện đại chủ yếu là máy tính và viễn thông nên gọi tắt bằng thuật 
ngữ IT. 
 Nhìn chung, khi nói đến IT trong dạy học, giáo dục, chúng ta cần nói đến ba 
phương diện: (1) Kho dữ liệu, học liệu số phục vụ cho dạy học, giáo dục; (2) Các 
phương tiện, công cụ kĩ thuật hiện đại như máy tính, mạng truyền thông, thiết bị 
công nghệ với đặc điểm chung là cần nguồn điện năng để vận hành và có thể sử 
dụng trong dạy học, giáo dục; (3) Phương pháp khoa học, công nghệ, cách thức tổ 
chức, khai thác, sử dụng, ứng dụng nguồn học liệu số, thiết bị công nghệ trong dạy 
học, giáo dục. 
 1.1.2.2 Vai trò của công nghệ thông tin trong dạy học 
 IT có vai trò rất quan trọng trong dạy học, giáo dục, có thể phân tích một số 
vai trò cơ bản như sau: 
 - Đa dạng hóa hình thức dạy học, giáo dục: CNTT tạo điều kiện để đa dạng 
hóa hình thức dạy học, giáo dục, đáp ứng mục tiêu học tập suốt đời và xây dựng xã 
hội học tập dựa trên sự kích hoạt mối tương tác xã hội, khuyến khích sự tham gia 
của các nhà giáo dục và chuyên gia, tạo dựng một cộng đồng chia sẻ thông tin và 
nguồn tài nguyên học tập trong dạy học, giáo dục có trách nhiệm. 
 Tạo điều kiện học tập đa dạng cho HS: CNTT tạo điều kiện để người học 
khám phá tích cực và chủ động nguồn tri thức, tương tác với người dạy qua các 
thao tác để phát triển năng lực của bản thân một cách hiệu quả, không chỉ là năng 
lực nhận thức, năng lực thực hành có liên quan đến tri thức, kĩ năng mà còn năng 
lực CNTT và các phẩm chất có liên quan. Nhờ CNTT với các tính năng của nó, 
người học sẽ có thể tự học và chọn lựa thông tin phù hợp để phát triển bản thân. 
Thông qua đó, người học cũng có điều kiện để khám phá chính mình, hoàn thiện 
bản thân với những tri thức, kĩ năng còn ạh n chế bằng cách thay đổi chính mình. 
 - Hỗ trợ GV thực hiện dạy học, giáo dục phát triển PC, NL, HS một cách 
thuận lợi và hiệu quả: CNTT hỗ trợ GV chuẩn bị cho việc dạy học, giáo dục, xây 
 10 
 hình ứng dụng CNTT trong trường phổ thông; Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ 
CNTT hàng năm; Quy định về quản lí, vận hành và sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu 
ngành về giáo dục mầm non, GDPT và giáo dục thường xuyên... 
 1.1.2.4. Một số phần mềm và thiết bị hỗ trợ hoạt động dạy học 
 * Một số thiết bị công nghệ cơ bản 
 Thiết bị công nghệ hỗ trợ hoạt động dạy học, giáo dục hiện nay khá đa dạng 
và phong phú. Theo Thông tư số 16/2019/TT-BGDĐT ngày 04/9/2019 về việc 
Hướng dẫn tiêu chuẩn, định mức sử dụng máy móc, thiết bị chuyên dùng thuộc 
lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo và Thông tư số 39/2021/TT-BGDĐT ngày 
30/12/2021 Ban hành danh mục thiết bị dạy học tối thiểu cấp THPT của Bộ Giáo 
dục và Đào tạo thì danh mục thiết bị dạy học tối thiểu, thiết bị CNTT dùng chung 
cho trường phổ thông có thể kể đến như: máy chiếu đa năng và màn chiếu; máy 
chiếu vật thể; tivi; máy vi tính (để bàn hoặc xách tay); thiết bị âm thanh; radio-
cassette; máy in laser; máy ảnh kĩ thuật số. Ngoài ra một loại thiết bị quan trọng 
hiện nay mà rất nhiều môn học cần dùng đến là thiết bị kết nối mạng và đường 
truyền Internet. Tài liệu đọc này sẽ tập trung giới thiệu một số thiết bị công nghệ 
cơ bản ở các trường phổ thông và thường được GV sử dụng. 
Hình 1.2. Một số loại thiết bị công nghệ cơ bản hỗ trợ hoạt động dạy học, giáo dục 
 12