Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng một số phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh trong chương trình Giáo dục công dân 6 ở trường THCS

 2 
 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 
 ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN 
 Kính gửi: - Ủy ban nhân dân huyện Vụ Bản 
 - Trường THCS Thị trấn Gôi 
Chúng tôi ghi tên dưới đây: 
 Tỷ lệ (%) 
 Trình độ 
 Số Ngày tháng Nơi công tác Chức đóng góp 
 Họ và tên chuyên 
 TT năm sinh danh vào việc tạo 
 môn 
 ra sáng kiến 
 Đại học 
 Trường THCS Giáo 
 1 Đinh Thị Hoàn 04/11/1981 Sư phạm 60% 
 Thị trấn Gôi viên 
 Tin học 
 2 Trần Thị Thu Hiền 19/05/1989 Trường THCS Giáo Cao đẳng 
 Thị trấn Gôi viên Sư phạm 40% 
 Mĩ Thuật 
 Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: 
 “Vận dụng một số phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực 
 của học sinh trong chương trình Giáo dục công dân 6 ở trường THCS”
 - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục công dân (03)/THCS 
 - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 10/09/2022 
 - Mô tả bản chất của sáng kiến: sáng kiến nhằm nghiên cứu một số phương 
 pháp dạy học định hướng phát huy tính tích cực của học sinh trong chương 
 trình Giáo dục công dân 6. 
 - Những thông tin cần được bảo mật (nếu có): Không. 
 - Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Giáo viên có sự chuẩn bị nội 
 dung bài học chu đáo và các phương tiện dạy học cần thiết để tổ chức hoạt 
 động cho học sinh. 
 4 
 THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 
1. Tên sáng kiến: “Vận dụng một số phương pháp dạy học theo hướng phát 
huy tính tích cực của học sinh trong chương trình Giáo dục công dân 6 ở 
trường THCS”. 
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục công dân (03)/THCS 
3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ ngày 10 tháng 9 năm 2022 đến ngày 30 
tháng 3 năm 2023 
4. Tác giả: 
 Họ và tên: Đinh Thị Hoàn 
 Năm sinh: 1981 
 Nơi thường trú: xã Yên Tiến, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định 
 Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm Tin học 
 Chức vụ công tác: Giáo viên 
 Nơi làm việc: Trường THCS Thị trấn Gôi 
 Điện thoại: 0949347886 
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 60% 
5. Đồng tác giả 
 Họ và tên: Trần Thị Thu Hiền 
 Năm sinh: 1989 
 Nơi thường trú: xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định 
 Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm Mĩ thuật 
 Chức vụ công tác: Giáo viên 
 Nơi làm việc: Trường THCS Thị trấn Gôi 
 Điện thoại: 0989758157 
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 40% 
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến: 
 Tên đơn vị: Trường THCS Thị trấn Gôi 
 Địa chỉ: Thị Trấn Gôi, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định 
 Điện thoại: 02283820694 
 6 
chơi giải trí); Biết tự tổ chức việc học tập và rèn luyện bản thân theo yêu cầu 
của các chuẩn mực đã học; Có thái độ đúng đắn, rõ ràng trước các hiện tượng, 
sự kiện đạo đức, pháp luật, văn hóa trong đời sống hàng ngày, có tình cảm trong 
sáng, lành mạnh đối với mọi người, đối với gia đình, quê hương đất nước; Có 
niềm tin vào tính đúng đắn của các chuẩn mực đã học và hướng tới những giá 
trị xã hội tốt đẹp; Có trách nhiệm đối với hành động của bản thân, có nhu cầu tự 
điều chỉnh, tự hoàn thiện để trở thành một chủ thể xã hội tích cực, năng động. 
 Mặc dù vậy, nhiều giáo viên chưa nhận thức được đầy đủ vị trí, tầm quan 
trọng của bộ môn này trong đào tạo nhân cách, rèn luyện kĩ năng sống cho học 
sinh. Ngoài ra, phần lớn giáo viên đảm nhiệm dạy môn Giáo dục công dân chưa 
chính ban đa số là giáo viên dạy kiêm nhiệm Vì vậy, giáo viên dạy bộ môn 
này chưa có sự đầu tư trong bài dạy. Nội dung bài dạy đơn điệu, sơ sài; chưa có 
nhiều suy nghĩ, đầu tư để tìm ra những phương pháp giảng dạy hiệu quả, ít sử 
dụng các phương tiện dạy học hiện đại và đồ dùng dạy học chủ yếu là cung 
cấp kiến thức trong sách giáo khoa dễ nhàm chán cho người học. Nhà trường và 
địa phương chưa có điều kiện để thực hiện nhiều những tiết học ngoại khóa cho 
các em. 
 Nhưng hiện nay, môn Giáo dục công dân ở trường Trung học cơ sở đã dần 
được coi là môn học quan trọng, giáo viên giảng dạy bộ môn này được đi tập 
huấn, được thi giáo viên dạy giỏi các cấp. Đặc biệt hàng năm Phòng Giáo dục 
có thanh tra giáo viên bộ môn này. Qua những đợt thi giáo viên dạy giỏi và thanh 
tra Sư phạm, giáo viên được học hỏi và cọ sát rất nhiều. Song như vậy vẫn chưa 
đủ mà giáo viên cần phải tìm tòi, sáng tạo phương pháp dạy học mới, sử dụng 
các phương tiện dạy học hiện đại để phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo 
đồng thời gợi niềm say mê, hào hứng của học sinh đối với bộ môn này. Mà hiện 
tại chưa có tài liệu nghiên cứu nào bàn sâu về vấn đề này, đồng nghiệp, nhà 
trường chưa có kinh nghiệm để giải quyết, khắc phục. Đó chính là lí do chúng 
tôi chọn đề tài: “Vận dụng một số phương pháp dạy học theo hướng phát huy 
 8 
độ chuyên môn; Mua sắm đầy đủ trang thiết bị dạy học hiện đại như máy chiếu, 
máy tính, đồ dùng dạy học, tài liệu tham khảo... phục vụ tốt cho việc dạy học. 
 Nhưng bên cạnh đó có không ít những khó khăn mà trường gặp phải đó là 
giáo viên phải dạy trái ban do chưa có giáo viên chuyên về bộ môn GDCD (giáo 
viên Tin học, Mĩ thuật, Toán... dạy GDCD), dẫn đến giáo viên còn thiếu sự sáng 
tạo, giải pháp tối ưu, phương pháp truyền thụ kiến thức cho học sinh, sự đầu tư 
cho giờ dạy còn hạn chế dẫn đến giờ học khô khan, không đọng lại trong tâm trí 
học sinh hình ảnh, ấn tượng nào, nên những nội dung bài dạy còn chưa sâu, chưa 
kĩ, còn nhiều hạn chế trong việc phát huy tính tích cực của học sinh. Hơn nữa 
thời gian dành cho bộ môn này còn ít (1 tiết/1 tuần), học sinh cho rằng đây là 
môn phụ nên ít quan tâm. Nhiều học sinh có bố mẹ đi làm ăn xa, đi làm công ty 
theo ca có ít thời gian để quan tâm thường xuyên tới các em hoặc cha mẹ li hôn 
phải ở với ông bà đã già yếu thường ham chơi, lười học không định hướng được 
việc học tập từ sớm để sau này có nền tảng cho tương lại. Trường THCS thị trấn 
Gôi nằm trên địa bàn thị trấn, xung quanh phát triển nhiều công ty, khu công 
nghiệp Bảo Minh. Một số phụ huynh còn có tư tưởng cho con học hết cấp 3 đi 
làm công ty nên họ cũng không quan tâm sát sao việc học tập, giáo dục con em 
mình. 
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến 
 Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình 
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ 
quan tâm đến việc học sinh học được cái gì đến chỗ quan tâm học sinh vận dụng 
được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện chuyển từ 
phương pháp dạy học theo lối "truyền thụ một chiều" sang dạy cách học, cách 
vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Tăng 
cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên - học sinh theo hướng 
cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc 
học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ 
 10 
hợp lí hay chưa hợp lí bằng cách so sánh với các cách giải quyết của các bạn 
khác trong lớp nói riêng và của giáo viên nói chung. Nâng cao được quan hệ 
thân ái, đoàn kết, tin cậy, giúp đỡ nhau giữa các em học sinh. Giúp học sinh được 
trải nghiệm với cuộc sống thực tế. Tạo cơ hội để các em thực hành kĩ năng giao 
tiếp với mọi người. 
 Giáo viên cũng có cơ hội tận dụng quan điểm và kinh nghiệm của học sinh. 
Kích thích niềm đam mê, yêu thích môn học, thích khám phá, thích tìm tòi của 
các em. 
 Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ các phương pháp 
dạy học truyền thống như thuyết trình, đàm thoại, luyện tập mà cần bắt đầu bằng 
việc cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhược điểm của chúng. Để nâng 
cao hiệu quả của các phương pháp dạy học này người giáo viên trước hết cần 
nắm vững những yêu cầu và sử dụng thành thạo các kỹ thuật của chúng trong 
việc chuẩn bị cũng như tiến hành bài lên lớp, kỹ thuật đặt các câu hỏi và xử lý 
các câu trả lời trong đàm thoại, hay kỹ thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy nhiên, 
các phương pháp dạy học truyền thống có những hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh 
các phương pháp dạy học truyền thống cần kết hợp sử dụng các phương pháp 
dạy học mới, có thể tăng cường tính tích cực nhận thức của học sinh trong thuyết 
trình, đàm thoại theo quan điểm dạy học giải quyết vấn đề. 
 * Giáo viên phải hiểu được yêu cầu và nội dung của công tác giáo dục tư 
tưởng, chính trị đạo đức cho học sinh (Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa chuẩn 
bị chu đáo nội dung tiết học trước khi dạy). 
 Ở đây, giáo dục tư tưởng đạo đức và ý thức chính trị cho học sinh phải trên 
cơ sở của chương trình, kiến thức của môn học. Mức độ giáo dục học sinh Trung 
học Cơ sở là phải phù hợp với trình độ, lứa tuổi. Yêu cầu cụ thể như sau: 
 a. Công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, chính trị phải phù hợp với trình độ 
kiến thức của chương trình học 
 12 
 * Các nguyên tắc của công tác giáo dục tư tưởng đạo đức 
 Giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh thông qua môn học Giáo dục công 
dân, đó là việc làm rất khó nhưng bắt buộc. Ở đây, phải xuất phát từ khái niệm 
đạo đức học của pháp luật. Chính vì vậy đòi hỏi các nguyên tắc sau: 
 + Phải cho học sinh hiểu rõ khái niệm rồi mới rút ra ý nghĩa, cách vận dụng, 
có nhận thức, phân biệt rõ ràng phải - trái, đúng - sai, hình thành tư tưởng, tình 
cảm của học sinh. 
 + Tính thực tiễn trong công tác giáo dục tư tưởng phải xuất phát từ thực 
tiễn cuộc sống để giáo dục: có thể là từ những tấm gương tiêu biểu đến những 
hiện tượng trong đời sống hàng ngày, trên các phương tiện truyền thông... 
 + Giáo dục tư tưởng đạo đức đáp ứng với yêu cầu thiết thực của gia đình 
và toàn xã hội. 
 + Giáo dục tư tưởng phải phù hợp với đối tượng, phù hợp với chương trình 
học. 
 Tất cả các sáng kiến trên là sự kết hợp hài hòa và gắn liền với nhau, không 
thể coi nặng cái này mà coi nhẹ cái kia. Một bài giảng gây hứng thú cho học sinh 
trước hết phải là một bài giảng có tính giáo dục tốt và phải biết vận dụng kết hợp 
các nguyên tắc trên. 
* Biện pháp khi thực hiện 
 Công tác giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh muốn thực hiện được tốt, 
theo tôi cách tổ chức giờ học của giáo viên là quan trọng nhất. Giáo viên là người 
tổ chức, hướng dẫn,giao nhiệm vụ, gợi mở; học sinh tích cực hoạt động tự tìm 
hiểu, khám phá. Giáo viên dẫn dắt vấn đề, đưa kiến thức và tình huống bên ngoài 
cuộc sống để cho giờ học thêm sinh động. Trong giờ học, học sinh phải được 
hoạt động, "phát ngôn" theo sự hiểu biết của mình gắn với bài học, có như thế 
học sinh mới say mê với môn học. 
 14 
 Nhóm học sinh lớp 6A xây dựng và thực hiện dự án tuyên truyền về 
 cách phòng tránh chất kích thích 
 Những tư liệu này phải phong phú, cập nhật những vấn đề mang tính thời sự 
mà học sinh quan tâm. Muốn vậy, đòi hỏi người giáo viên phải thường xuyên 
theo dõi những vấn đề của xã hội đặc biệt khi đọc các thông tin trên báo, mạng 
internet, truyền hình giáo viên phải lưu lại những vấn đề có thể phục vụ cho 
bài giảng bằng cách soạn bài kết hợp với giáo án điện tử cho trình chiếu những 
tư liệu, những hình ảnh... liên quan đến bài học cho học sinh quan sát, suy nghĩ, 
trao đổi, thảo luận, rút ra nhận xét, kết luận. Đặc biệt là những vấn đề cấp thiết 
đang đặt ra hiện nay cho con người như: ô nhiễm môi trường và bảo vệ tài nguyên 
thiên nhiên; quyền của trẻ em; như thế nào là xâm hại trẻ em, bạo lực học đường; 
bạo lực gia đình; bảo vệ trẻ em trước hiểm họa ma túy, HIV và các chất kích 
thích khác đang trá hình dưới mọi hình thức như thuốc lá điện tử giúp cho các 
em có những cách ứng phó với tình huống nguy hiểm trong xã hội. 
 16 
 Mỗi khái niệm đạo đức, pháp luật mỗi chủ đề cần đưa gương tốt về người thật, 
việc thật. Đồng thời cả gương xấu nếu có để học sinh tránh. Những tấm gương 
nêu ra phải được học sinh biết, những tấm gương ở lớp, ở trường, ở gia đình, ở 
địa phương mình. Để giáo dục học sinh về lòng yêu thương, sẻ chia tôi đã đưa 
hình ảnh cựu học sinh khóa 1987-1988 tài trợ cho nhà trường 10 bộ máy vi tính 
và 11 chiếc xe đạp cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Từ đó giúp các em hiểu 
hơn về giá trị của sự sẻ chia, đồng thời đây cũng là những tấm gương sáng cho 
các em noi theo. 
 Hình ảnh các anh cựu học sinh khóa 1978-1988 đang lắp đặt những 
 máy tính tặng cho phòng tin học của trường THCS Thị trấn Gôi