Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng Công nghệ thông tin trong giảng dạy bộ môn Ngữ văn ở trường THCS

 NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THCS
 3.1. Tìm kiếm và xây dựng kho học liệu , bài giảng điện tử 10
 3.2. Xây dựng các giờ học Ngữ văn ứng dụng CNTT 14
 3.3. Một số lưu ý trong quá trình giảng dạy 19
 21
 PHẦN C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
 I. Hiệu quả của các biện pháp đã triển khai của sáng kiến kinh nghiệm 21
 II. Kết luận
 23
 III.Khuyến nghị 24
 25
PHỤ LỤC PHẦN A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Trong thời gian gần đây, tình hình dịch bệnh Covid – 19 đang diễn biến phức 
 tạp, ảnh hưởng đến quá trình dạy và học của giáo viên và học sinh. Trước tình hình 
 đó, dạy học trực tuyến là hình thức phù hợp với thực tế. Với phương châm "tạm 
 dừng đến trường không dừng học", những tháng đầu năm, mặc dù học sinh không 
 đến trường do dịch Covid-19 nhưng vẫn được tiếp cận với kiến thức, với thầy cô 
 giáo, được kết nối qua môi trường mạng. Quá trình triển khai dạy và học trực tuyến 
 vừa qua khẳng định ngành giáo dục có nhiều tiềm năng, thế mạnh để ứng dụng 
 công nghệ thông tin để chất lượng giờ học trực tuyến được nâng cao hơn.
 Trong lĩnh vực giáo dục cũng có sự đổi mới toàn diện và sâu sắc. Ngược 
 dòng thời gian trở về với những giờ dạy học văn theo phương pháp truyền thống, 
 chúng ta dễ dàng nhận thấy một không khí hết sức lí tưởng: Thầy miệt mài giảng 
 bài, trò chăm chú theo dõi, ghi chép ... Cách dạy và học ấy khiến học sinh trở nên 
 thụ động trong việc tiếp thu kiến thức. Do đó, cần phải thay đổi khi xã hội hiện nay 
 cần những con người năng động, có nhiều kỹ năng để bắt nhịp được với cuộc sống 
 hiện đại. Vì vậy, phương pháp dạy học mới đã thay thế cho phương pháp dạy học 
 truyền thống, trong đó, người thầy chỉ là người truyền thụ kiến thức, học trò là 
 người chủ động tiếp nhận kiến thức; dạy học theo hướng phát triển năng lực học 
 sinh; dạy học bằng cách tổ chức đa dạng các hoạt động dạy học, dạy học theo 
 hướng tích hợp liên môn. v.v... Những PPDH theo cách tiếp cận kiến tạo, phương 
 pháp dạy học dự án, dạy học giải quyết vấn đề các có điều kiện để ứng dụng công 
 nghệ thông tin và trò chơi học tập rộng rãi. Đặc biệt là trong hoàn cảnh dịch Covid 
 19, HS phải học online với các thiết bị điện tử - đây cũng là lúc để HS tiếp cận 
 nhiều hơn, sâu hơn với công nghệ thông tin và các trò chơi học tập. 
 Là một giáo viên giảng dạy môn Ngữ Văn, bản thân tôi luôn trăn trở với suy 
 nghĩ làm thế nào để giờ dạy của mình thu hút được sự chú ý của học sinh, làm thế 
 nào để tiết học sinh động hấp dẫn ? Đặc biệt để giờ học trực tuyến không khô khan, 
 nhàm chán, tương tác một chiều thì nhờ sự xuất hiện của công nghệ thông tin đã 
 giúp tôi tháo gỡ những băn khoăn này.
 Thực tế hiện tại, có rất nhiều các phần mềm hỗ trợ như Padlet, Canva, 
 Quizzi, World Wall; Blooket khi tìm hiểu, tôi nhận thấy ưu điểm nổi trội của 
 việc ứng dụng công nghệ thông tin trong trong dạy học là giúp giáo viên nâng cao nhiều kỹ năng khác nhau. Do đó mà giờ học môn Ngữ văn nhiều khi còn trở nên 
nặng nề, khó đạt được mục tiêu dạy học. Hơn nữa, xét về tâm lí lứa tuổi, học sinh ở 
bậc THCS đều ở độ tuổi thiếu niên nên sự tập trung chú ý thường không bền vững. 
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Cách tốt nhất để thu hút sự chú ý của các em là tổ 
chức các hoạt động học tập sao cho hấp dẫn để tập trung chú ý và duy trì sự chú ý ở 
học sinh. Vì vậy, các hoạt động ứng dụng CNTT và trò chơi áp dụng trong giờ học 
là một trong những sự lựa chọn phù hợp. Nó sẽ giúp các em học mà chơi, chơi mà 
học, từ đó việc tiếp thu kiến thức sẽ trở nên nhẹ nhàng, không gây áp lực học tập 
mà lại vô cùng hiệu quả. Đồng thời, giáo viên còn hình thành ở học sinh năng lực 
khám phá, năng lực tư duy, kỹ năng làm việc nhóm, tăng tính gắn kết giữa các 
thành viên...Đó cũng chính là mục tiêu của dạy học theo hướng phát triển năng lực 
hiện nay.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
 Đổi mới PPDH là một giải pháp then chốt, có tính đột phá cho việc thực hiện 
 chương trình phổ thông mới. Một trong những biện pháp góp phần tích cực vào 
 việc đổi mới phương pháp dạy và học là ứng dụng CNTT, đưa các ứng dụng trò 
 chơi phù hợp với đối tượng học sinh và nội dung bài học nhằm phát huy năng lực 
 của học sinh và tăng thêm hứng thú cho giờ học, qua đó để nâng cao chất lượng 
 dạy và học bộ môn Ngữ văn nói chung và đọc – hiểu các văn bản nói riêng
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu
 Quá trình dạy học môn Ngữ văn theo định hướng ứng dụng công nghệ 
thông tin trong dạy học trực tuyến.
2. Phạm vi nghiên cứu
 - Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc ứng dụng công nghệ 
thông tin trong giảng dạy bộ môn Ngữ văn. 
 - Tìm hiểu thực trạng việc dạy học Ngữ văn ở trường THCS.
 - Thiết kế tổ chức dạy học các các giờ Văn theo định hướng ứng dụng CNTT. bỏ các phương pháp truyền thống mà cần bắt đầu bằng việc cải tiển để nâng cao hiệu 
quả và hạn chế các nhược điểm của chúng.Đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi 
người dạy phải kết hệp đa dạng các phương pháp dạy học và thực thiện đồng bộ hóa 
với quá trình đổi mục tiêu và nội dung dung, đổi mới đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, 
cơ sở vật chất. Đó là quá trình lâu dài, kế thừa và phát huy các mặt tích cực của 
phương pháp dạy học truyền thống và tận dụng hợp lí các phương pháp dạy học mới, 
hiện đại. 
1.2. Vai trò của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học 
 Có thể khẳng định rằng công nghệ thông tin là một trong những thành tựu to lớn và 
vượt bậc của cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật hiện nay. Ta đều biết công nghệ thông 
tin có mặt ở hầu hết tất cả các lĩnh vực và đặc biết là ở lĩnh vực giáo dục và đào tạo. 
công nghệ thông tin được sử dụng trong tất cả các môn học. Hiệu quả rõ nhất là chất 
lượng dạy học phát triển cả về phương diện lý thuyết và phương diện thực hành. 
 Công nghệ thông tin ảnh hưởng sâu sắc đến giáo dục, đặc biệt là trong đổi mới 
phương pháp dạy học, tạo ra sự thay đổi của một cuộc cách mạng giáo dục, để giáo 
dục thực hiện được các tiêu chí : Học mọi nơi – Học mọi lúc – Học suốt đời.
 Trong các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính phủ, Bộ giáo dục và đào 
tạo đều đã thể hiện rõ: Đảng và Nhà nước rất coi trọng và yêu cầu đổi mới PPDH có 
sự hỗ trợ của các phương tiện kĩ thuật hiện đại là điều hết sức cần thiết.
 Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học sẽ góp phần nâng cao chất lượng 
dạy học tập, tạo ra môi trường giáo dục mang tính tương tác cao chứ không chỉ đơn 
giản là thầy giảng – trò chép; HS được khuyến khích và tạo điều kiện để chủ động tìm 
kiếm kiến thức, sắp xếp hợp lí quá trình tự học. Trong các tiết học, học sinh sẽ thấy 
hứng thú hơn nếu giáo viên đầu tư hình ảnh, âm thanh, hiệu ứng bài giảng và học sinh 
được tự tìm kiếm tư liệu trên Internet, tự thiết kế các sản phẩm học tập của mình bằng 
các phần mềm như Word, Power Point, hoặc các app trên điện thoại di động để 
chỉnh sửa và thiết kế video.
1.3. Ứng dụng CNTT trong tổ chức trò chơi trong dạy học 
 Trong lớp học truyền thống, người học sẽ được nghe giảng bài, và sau đó làm bài 
tập thực hành tại lớp hoặc tại nhà để xử lý thông tin và tiếp nhận kiến thức, do đó, học Bên cạnh đó, nhiều giáo viên còn chưa nắm bắt hết được hiệu quả của 
CNTT, giáo viên vẫn đi theo lối mòn, chưa vận dụng việc sử dụng các phần mềm điện 
tử và bài giảng điện tử khiến tiết học nhàm chán. Hoặc nhiều giáo viên quá lạm dụng 
và lệ thuộc vào các phần mềm như Powerpoint, quá nhiều tranh ảnh, video, clip, các 
hoạt động trò chơi tương tác trên máy khiến học sinh bị phân tán, làm loãng, làm giảm 
đi giá trị, cái hay cái đẹp của nghệ thuật ngôn từ trong các tiết Đọc hiểu văn bản. 
2.2 Những thuận lợi và khó khăn trong việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy bộ 
môn Ngữ văn ở trường THCS hiện nay
2.1.1 Thuận lợi
 Trong những năm gần đây, nhà trường THCS hầu như đều đẩy mạnh việc 
ứng dụng khoa họa, CNTT vào giảng dạy các bộ môn nói chung và môn Ngữ văn nói 
riêng. Tổ nhóm chuyên môn, cũng đẩy cao, tích cực các buổi sinh hoạt chuyên môn 
họp bàn về các vấn đề liên quan đến CNTT trong dạy học Ngữ văn. 
 Về phía giáo viên, phong trào đổi mới, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ 
thông tin được đẩy mạnh. Hầu hết các giáo viên Ngữ văn đề tham gia bồi dưỡng, học 
tập, nâng cao trình độ CNTT, tin học, máy tính. Nhiều giáo viên đã xây dựng thành 
công các chuyên đề về ứng dụng CNTT trong những tiết Đọc – hiểu văn bản; tiết Tập 
làm văn và tiếng Việt. 
 Về phía học sinh, trong quá trình học online học sinh được làm quen nhiều 
với máy tính, các thiết bị điện tử và đặc biệt là bộ môn tin học các em đã được làm 
quen ngay từ lớp 6. Học sinh của các khối lớp hầu như đều biết soạn thảo văn bản 
bằng các phần mềm thông dụng như Word, Power Point, và biết sử dụng mạng 
Internet để tìm kiếm thông tin, dữ liệu. 
2.1.2 Khó khăn 
 Về phía giáo viên, nhiều giáo viên còn chưa thành thạo trong việc sử dùn các 
phần mềm dạy học, thiếu hiểu biết về các kĩ năng để hoàn thành các bài giảng điện tử. 
Nhiều giáo viên còn chưa biết cách khai thác triệt để các nguồn dữ liệu chung, chưa 
biết cách áp dụng các phương thức ứng dụng CNTT, trò chơi công nghệ vào các tiết 
học của mình. Nguồn dữ liệu 
 có thể khai thác
 Dữ liệu ngành giáo dục thông qua 
 Dữ liệu “tự nhiên” trên mạng Internet 
 các cuốn sách
 và các phương tiện đại chúng. 
 Mất thời gian lên thư viện tìm 
 => Đa dạng, phong phú, dễ tìm kiếm
 đọc hoặc tìm mua
- Người dạy (người thầy) vừa phải tự tìm kiếm thông tin vừa phải hướng dẫn người 
học (trò) tìm kiếm các thông tin hữu ích phục vụ bài học thông qua hệ thống bài tập 
chuẩn bị trước khi đến lớp. Ví dụ: Khi chuẩn bị văn bản “Nhớ rừng” của nhà thơ Thế 
Lữ, giáo viên có thể yêu cầu học sinh tìm kiếm một số tư liệu: 
+ Phong trào thơ Mới với những đặc trưng nổi bật
+ Những hình ảnh và thông tin tiểu sử, cuộc đời, sự nghiệp và phong cách sáng tác văn 
học của nhà thơ Tế Hanh, vị trí của Tế Hanh trong phong trào thơ Mới.
+ Những bài viết về nhà thơ cũng như những bài đánh giá, phê bình của các nhà 
nghiên cứu phê bình văn học về bài thơ “Nhớ rừng”. 
- Người học dưới sự hỗ trợ của người dạy sẽ chủ động sử dụng mạng internet như một 
công cụ để thu thập thông tin. Giáo viên cần phải cung cấp cho học sinh những trang 
web có thông tin chuẩn, chính thống của Phòng, của Sở hoặc của các Trang phê bình 
văn học. Ví dụ như trang Hoclieu.vn, Web trường, trang web của các tạp chí văn 
học, Hoặc có thể tìm đọc tại các nhà sách giáo dục, thư viện trường nếu có.
- Sau khi học sinh đã tìm kiếm xong nguồn dữ liệu mong muốn, giáo viên hướng dẫn 
học sinh trình bày, soạn thảo trên các phần mềm hỗ trợ soạn thảo. Học sinh cần nắm 
được các quy trình soạn thảo trên Word, Powetpoint. 
3.1.1.3 Kết quả đạt được giáo viên phải tìm kiếm ở các trang giáo án điện tử như Violet, GV trong tổ chuyên 
môn hoàn toàn có thể tự xây dựng trang giáo án điện tử của môn học Ngữ văn. 
+ Hàng tháng giáo viên dạy Văn của các khối trong trường sẽ đẩy những bài giảng 
điện tử ( văn bản, tiếng Việt, tập làm văn), đặc biệt là các tiết học khó lên trang Web 
của trường. 
- Xây dựng ngân hàng dữ liệu cho học sinh:HS có thể tạo lập thành những trang dữ 
liệu riêng trên Facebook. 
+ Giáo viên đưa lên trang dữ liệu đó những kiến thức chuẩn. Ví dụ: các thông tin về 
tác giả văn học; những bài nghiên cứu đánh giá, phê bình về những tác phẩm văn học 
trong và ngoài chương trình sách giáo khoa; những tri thức về thể loại, kiến thức lý 
luận văn học;
+ Học sinh sau khi hoàn thành các bài tập tìm kiếm dữ liệu cho các tiết học như word, 
powerpoint, sơ đồ tư duy về tác giả, tác phẩm văn học hoặc những bài văn mẫu hay 
đều gửi lên đây để lưu lại, nghiên cứu, tìm hiểu. 
- Các trang web của Sở, của Phòng như Cơ sở dữ liệu ngành, trang Hanoistudy, giáo 
viên tang cường đưa các đề luyện tập môn Văn lên để học sinh luyện tập. Ví dụ: Khi dạy bài “Ôn tập văn học”trong chương trình Ngữ Văn 8 ta có thể mở 
đầu bằng trò chơi “Đuổi hình bắt chữ” để tạo hứng thú cho HS, đồng thời gợi nhắc 
được một số nội dung của các văn bản đã học.
 • Đối với hoạt động hình thành kiến thức: 
 Đây là hoạt động đòi hỏi phải có sự lĩnh hội với tri thức mới dựa trên cơ sở tìm 
kiếm thông tin và nghiên cứu từ ở nhà. Ở hoạt động này, giáo viên có thể vừa kết hợp 
CNTT với các hoạt động nhóm, các hoạt động thuyết trình. Chẳng hạn: 
- Trong bài đọc hiểu văn bản “Đánh nhau với cối xay gió” – Xéc van tét (Ngữ văn 8), 
học sinh sẽ được chia nhóm để chuẩn bị: 
+ Nhóm 1: Chuẩn bị video giới thiệu vùng đất Tây Ba Nha qua video được thiết kế 
trên app Canvas.
+ Nhóm 2: Chuẩn bị tư liệu về tác giả Xec-van-tet qua phần trình bày trên power point
+ Nhóm 3: Chuẩn bị phần tóm tắt truyện bằng một đoạn video tự thu âm giọng của 
mình kèm hình ảnh minh họa.
+ Nhóm 4: Chuẩn bị tranh vẽ nhân vật Đôn – ki – hô – tê với những đặc điểm nổi bật 
bổ sung bên cạnh tranh.