Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM trong chủ đề “Bảo tồn di sản văn hoá“ nhằm nâng cao ý thức giữ gìn phát huy di sản văn hoá cho học sinh Lớp 7 trường THCS Mỹ Phước

 MỤC LỤC 
A. MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 2 
 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 2 
 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2 
 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2 
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 
 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 3 
 6. Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm ........................................................... 3 
B. NỘI DUNG ...................................................................................................... 4 
 1. Cơ sở lý luận ................................................................................................. 4 
 2. Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 6 
 2.1. Thực trạng dạy học môn GDCD trong Trƣờng THCS Mỹ Phƣớc hiện 
 nay ........................................................................................................................ 6 
 2.2. Những thuận lợi và khó khăn khi đƣa STEM vào môn GDCD nói 
 chung GDCD 7 nói riêng hiện nay ở Trƣờng THCS Mỹ Phƣớc ......................... 6 
 2.2.1. Thuận lợi ............................................................................................. 6 
 2.2.2. Khó khăn ............................................................................................. 6 
 2.2.3. Biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục STEM trong chủ đề “Bảo tồn 
 di sản văn hóa” (GDCD 7) ................................................................................... 7 
C. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN MANG LẠI ............................................... 30 
 1. Hiệu quả về mặt kinh tế .............................................................................. 30 
 2. Hiệu quả về mặt xã hội ................................................................................ 31 
 3. Rút kinh nghiệm .......................................................................................... 31 
 4. Đề xuất, kiến nghị ....................................................................................... 31 
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 33 
PHỤ LỤC ........................................................................................................... 34 
MINH CHỨNG ................................................................................................. 45 Đề tài xoay quanh vấn đề nâng cao ý thức giữ gìn, phát huy di sản văn 
 hóa cho học sinh lớp 7 trong chủ đề "Bảo tồn di sản văn hóa” (GDCD 7) 
 thông qua tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM 
 - Phạm vi nghiên cứu 
 Học sinh lớp 7 năm học 2023 - 2024 tại Trƣờng trung học cơ sở Mỹ 
 Phƣớc 
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 - Đánh giá, phân tích thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM trong 
bài “Bảo tồn di sản văn hóa” 
 - Đề xuất biện pháp nâng cao ý thức giữ gìn, phát huy di sản văn hóa cho 
học sinh lớp 7 có hiệu quả 
 5. Phương pháp nghiên cứu 
 - Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu 
 - Phƣơng pháp quan sát 
 - Phƣơng pháp điều tra (phiếu điều tra) 
 - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm 
 - Phƣơng pháp phân tích tổng hợp 
 6. Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm 
 Tổ chức hoạt động giáo dục STEM – học sinh trải nghiệm làm một món ăn 
truyền thống của một vùng miền ở Việt Nam trong chủ đề: “Bảo tồn di sản văn 
hóa” để nâng cao ý thức giữ gìn, phát huy di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam 
 Trải nghiệm làm một món ăn truyền thống: Giáo viên sẽ chia lớp làm nhiều 
nhóm và mỗi nhóm sẽ thực hiện làm một món ăn truyền thống của một vùng miền 
ở Việt Nam. Học sinh có thời gian chuẩn bị một tuần. từ nhiệm vụ đƣợc giao học 
sinh tự tìm hiểu về những món ăn truyền thống của dân tộc, chọn một món ăn để 
làm, chọn nguyên liệu, dự kiến cách làm,, học sinh cũng có thể thử nghiệm trƣớc 
ở nhà. Về sản phẩm, học sinh có thể làm trƣớc ở nhà, quay video lại và mang sản 
phẩm lên lớp trƣng bày hoặc có thể làm trực tiếp trên trƣờng. 
 Trải nghiệm làm món ăn truyền thống đƣợc xem là một hoạt động thú vị đối 
với các em. Giờ đây, các em có thể làm đƣợc một món ăn truyền thống, đƣợc 
thƣởng thức và mời bạn bè cùng thƣởng thức. Thông qua hoạt động này, học sinh 
hiểu đƣợc giá trị của các món ăn truyền thống của dân tộc - vừa là tài sản quý giá 
của dân tộc vừa thể hiện bản sắc riêng của dân tộc từ đó các em sẽ có ý thức hơn 
trong việc gìn giữ, phát huy di sản văn hóa. 2. Liên hệ với cuộc sống thực 
 3. Hƣớng đến phát triển kỹ năng của thế kỷ 21 
 4. Thách thức học sinh vƣợt lên chính mình 
 5. Có tính hệ thống và gắn kết giữa đa dạng các bài học. 
 - Giáo dục STEM đề cao đến việc hình thành và phát triển năng lực giải 
quyết vấn đề cho ngƣời học. Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, học sinh đƣợc 
đặt trƣớc một tình huống có vấn đề thực tiễn cần giải quyết liên quan đến các kiến 
thức khoa học. Để giải quyết vấn đề đó, học sinh phải tìm tòi, nghiên cứu những 
kiến thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề (qua sách giáo khoa, học liệu, 
thiết bị thí nghiệm, thiết bị công nghệ) và sử dụng chúng để giải quyết vấn đề đặt 
ra. Các kiến thức và kỹ năng này phải đƣợc tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau 
giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra 
đƣợc những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Tƣ tƣởng này của giáo dục 
STEM cũng cần đƣợc khai thác và đƣa vào mạnh mẽ trong Chƣơng trình GDPT 
mới. 
 - Giáo dục STEM đề cao một phong cách học tập mới cho ngƣời học, đó là 
phong cách học tập sáng tạo. Đặt ngƣời học vào vai trò của một nhà phát minh, 
ngƣời học sẽ phải hiểu thực chất của các kiến thức đƣợc trang bị; phải biết cách 
mở rộng kiến thức; phải biết cách sửa chữa, chế biến lại chúng cho phù hợp với 
tình huống có vấn đề mà ngƣời học đang phải giải quyết. Sự thẩm thấu kiến thức 
theo cách nhƣ vậy chính là một trong những định hƣớng mà giáo dục cần tiếp cận. 
 - Giáo dục STEM giúp cho học sinh phát triển sự khéo léo, sáng tạo, có kỹ 
năng giải quyết vấn đề, rèn luyện sức bền bỉ, khuyến khích các cuộc thử nghiệm, 
làm việc nhóm, áp dụng kiến thức vào thực tiễn, sử dụng công nghệ, khuyến khích 
sự thích nghi, có tính giải trí cao và cạnh tranh vừa sức. 
 - Tổ chức giáo dục STEM trong chủ đề: “Bảo tồn di sản văn hóa” sẽ giúp 
cho học sinh sử dụng kiến thức tổng hợp của khoa học, công nghệ, kỹ thuật và 
toán học để giải quyết vấn đề giáo viên đặt ra, thông qua đó giáo viên định hƣớng 
phát triển phẩm chất trách nhiệm – các em sẽ có ý thức hơn trong việc bảo tồn di 
sản văn hóa của dân tộc Việt Nam, đồng thời thông qua hoạt động giáo dục STEM 
giáo viên định hƣớng cho các em phát triển các năng lực giao tiếp và hợp tác, giải 
quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực điều chỉnh hành vi,Đây cũng là hoạt động 
giải trí thú vị và cảm thấy hào hứng khi đƣợc trải nghiệm làm một món ăn truyền 
thống mà có lẻ các em đã đƣợc thƣởng thức nhƣng chƣa bao giờ làm, đƣợc trổ tài 
nấu ăn, các em sẽ có những giây phút vui vẻ bên nhau và cùng các bạn thƣởng thức 
món ăn do mình chế biến. - Một số phụ huynh còn xem nhẹ môn GDCD nên cũng thƣờng định hƣớng 
cho con tập trung vào hoạt động giáo dục của những môn học khác 
 - Việc thực hiện ngoài không gian trƣờng học cũng gặp một số khó khăn, vì 
các em trong cùng một nhóm nhà cách nhau khá xa 
 2.2.3. Biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục STEM trong chủ đề “Bảo tồn 
di sản văn hóa” (GDCD 7) 
 1. Tên chủ đề 
 BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA 
 Thời lượng: 3 tiết 
 Môn: GDCD 7 
 2. Mô tả chủ đề 
 Trong chủ đề: "Bảo tồn di sản văn hóa" giáo viên sẽ tổ chức hoạt động trải 
nghiệm STEM ở phần vận dụng cho học sinh lớp 7. Thông qua kiến thức về di sản 
văn hóa ẩm thực truyền thống dân tộc, học sinh sẽ tìm hiểu về xuất xứ, nguyên 
liệu, cách chế biến cũng nhƣ bí quyết làm các món ẩm thực truyền thống của dân 
tộc 
 Học sinh sẽ nghiên cứu kiến thức về cách chọn nguyên liệu, cách làm, bí 
quyết,...để hoàn thành nhiệm vụ của mình theo tiêu chí đặt ra 
 Ý tƣởng chủ đề đƣợc khái quát thành sơ đồ nhƣ sau 
 Bảo tồn di sản văn hóa 
 Nguyên liệu Cách làm 
 (Ẩm thực truyền thống 
 của dân tộc) 
 Bí quyết Tính thẩm mỹ 
 Để thực hiện đƣợc phần trải nghiệm này, HS phải liên hệ kiến thức của bài 
học: Bài 1: Tự hào về truyền thống quê hƣơng (GDCD 7) 
 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa 
 Đồng thời, học sinh phải vận dụng kiến thức của các môn học liên quan nhƣ: - Bước 2: Tìm kiếm thông tin liên quan đến chủ đề 
 - Bước 3: Soạn kế hoạch bài dạy 
 - Bước 4: Tìm kiếm, thu thập hình ảnh, video trên internet 
 - Bước 5: Thiết kế bài giảng điện tử Powerpoint 
 - Đối với lớp 7A3: Trong kế hoạch bài dạy giáo viên kết hợp nhiều phƣơng 
pháp dạy học nhƣ: Trực quan, vấn đáp, trò chơi, thảo luận nhóm,không tổ chức 
hoạt động trải nghiệm STEM ở phần "Vận dụng" chỉ yêu cầu các em ca hát hoặc 
thuyết trình về món ăn truyền thống của dân tộc 
 - Đối với lớp thực nghiệm 7A1, 7A2: Trong kế hoạch bài dạy giáo viên kết 
hợp nhiều phƣơng pháp dạy học nhƣ: Trực quan, vấn đáp, trò chơi, thảo luận 
nhóm,và tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM ở phần "Vận dụng" –trải nghiệm 
làm món ăn truyền thống của dân tộc. 
 4.2. Tổ chức, triển khai thực hiện 
 - Thực nghiệm lớp 7A1, 7A2 
 - Tiến hành dạy thực nghiệm 
 - Thời gian tiến hành thực nghiệm vẫn tuân theo kế hoạch dạy học của 
nhà trƣờng và theo thời khóa biểu để đảm bảo tính khách quan. Cụ thể: 
 Bảng 4. Thời gian thực nghiệm 
 Thứ, ngày Lớp Tiết theo Tên bài dạy 
 PPCT 
 30/10/2023 7A1 9 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa 
 30/10/2023 7A2 9 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa 
 31/10/2023 7A3 9 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa 
 13/11/2023 7A1 11 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa (tiết 2) 
 14/11/2023 7A2 11 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa (tiết 2) 
 14/11/2023 7A3 11 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa (tiết 2) 
 20/11/203 7A1 12 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa (tiết 3) 
 21/11/2023 7A2 12 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa (tiết 3) 
 21/11/2023 7A3 12 Bài 5: Bảo tồn di sản văn hóa (tiết 3) 
 - Giáo viên cho học sinh xem video (khoảng 3 phút đầu của video) và yêu cầu 
học sinh nêu cảm nhận của mình về Đờn ca tài tử 
 https://www.youtube.com/watch?v=uB6ye79H9C0 
 - Học sinh trả lời, giáo viên nhận xét và giới thiệu vào bài mới 
HOẠT ĐỘNG 2: KHÁM PHÁ 
Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn học sinh nắm được khái niệm di sản văn hóa 
 1. Mục tiêu: Nêu đƣợc khái niệm di sản văn hóa. 
 2. Tổ chức thực hiện 
 - GV cho HS quan sát 4 hình ảnh và cho biết tên các di sản văn hoá và sản 
phẩm là vật chất hay tinh thần tƣơng ứng với những hình sau 
 Hình 1 
 Hình 3 
 Hình 4 
 - HS: quan sát và trả lời câu hỏi 
 - GV: nhận xét và chốt lại 
 (Hình 1- Cố đô Huế, sản phẩm vật chất; Hình 2 – Phố cổ Hội An, sản phẩm 
vật chất; Hình 3- Quan họ Bắc Ninh, sản phẩm tinh thần; Hình 4 – Cồng chiêng 
Tây Nguyên, sản phẩm tinh thần.) 
 - GV hỏi: Di sản văn hóa là gì? 
 - HS: trả lời 
 - GV: nhận xét, chốt lại 
 Nhiệm vụ 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu một số loại di sản văn hóa của 
Việt Nam 
 1. Mục tiêu: Học sinh nêu đƣợc một số loại di sản văn hóa của Việt Nam 
 2. Tổ chức thực hiện 
 - GV tổ chức trò chơi “ĐỘI NÀO GIỎI HƠN” 
 + GV: chia lớp làm 2 đội 
 + Đội A: Ghi những di sản văn hóa phi vật thể + Nội dung tƣ vấn xoay quanh quyền và nghĩa vụ tổ chức, cá nhân đối 
với việc bảo vệ di sản văn hóa, hình thức xử lý của pháp luật nếu vi phạm 
 + Luật sƣ đội nào trả lời đƣợc nhiều câu đúng hơn thì đội đó thắng 
cuộc 
 + Thời gian: 10 phút 
 - HS: Thực hiện trò chơi 
 - Hết 10 phút GV nhận xét, chốt lại 
 - GV: Cho HS xem một số hình ảnh di sản văn hóa thuộc sở hữu tƣ nhân và 
sở hữu toàn dân 
 - GV: Giới thiệu Điều 13 Luật di sản văn hóa 
 - HS: Quan sát một số hình ảnh vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hóa 
 - GV: Giới thiệu Điều 20; điểm b,c Điều 5; Điều 71 của nghị định 38 nghị 
định của chính phủ xử phạt về hành vi vi phạm pháp luật về bảo tồn di sản văn hóa 
 - GV hỏi: Nêu quy định của pháp luật về bảo tồn di sản văn hóa? 
 - HS: trả lời 
 - GV: chốt lại 
 Nhiệm vụ 5: Hướng dẫn HS tìm hiểu trách nhiệm của công dân và học sinh 
 1. Mục tiêu: HS nhận biết đƣợc trách nhiệm của mình trong việc bảo tồn di sản 
văn hóa 
 2. Tổ chức thực hiện 
 - GV hỏi: Nêu những việc làm của em để góp phần bảo vệ, giữ gìn di sản 
văn hóa? 
 - HS: Trả lời 
 - GV: Cho HS xem một số hình ảnh về bảo tồn di sản văn hóa và chốt lại 
HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP 
 1. Mục tiêu: Học sinh nêu đƣợc một số loại di sản văn hóa của Việt Nam 
 2. Tổ chức thực hiện 
 - GV: Cho HS làm bài tập trắc nghiệm, tìm ca dao, tục ngữ và làm một bài 
tập tình huống 
 - HS: Trả lời câu hỏi bài tập 
 - GV: Nhận xét, chốt lại