Sáng kiến kinh nghiệm Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong môn GDCD cho học sinh Trường THPT Phạm Hồng Thái

 SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƯỜNG THPT PHẠM HỒNG THÁI 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 Đề tài: 
THỰC HIỆN CHUYỂN ĐỔI SỐ KẾT HỢP VỚI 
 DẠY HỌC STEM TRONG MÔN GDCD TẠI 
 TRƯỜNG THPT PHẠM HỒNG THÁI 
 LĨNH VỰC: GDCD 
 TÁC GIẢ: NGUYỄN THỊ MỸ DUNG 
 SỐ ĐIỆN THOẠI: 098345878 
 NĂM HỌC 2022 - 2023 
 80 
 3. Các giải pháp để thực hiện chuyển đổi số kết hợp dạy học STEM trong môn 
GDCD tại trường THPT Phạm Hồng Thái – Hưng nguyên. ............................ 19 
3.1. Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong môn GDCD ở 
trường THPT Phạm Hồng Thái – Hưng nguyên thông qua hướng dẫn học sinh 
xác định các địa chỉ số tích hợp và sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại.
 19 
3.2. Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong môn GDCD tại 
trường THPT Phạm Hồng Thái - Hưng Nguyên. ............................................. 22 
3.3.1. Bước 1: Cần lựa chọn chủ đề, nội dung, vấn đề để thực hiện .................. 22 
3.3.2. Bước 2: Xác định vấn đề cần giải quyết theo định hướng câu hỏi STEM. 
 ................................................................................................................................. 24 
3.3.3. Bước ba: Các kiến thức để giải quyết vấn đề .............................................. 24 
3.3.4. Bước bốn: Xác định mục tiêu dạy học. ....................................................... 24 
3.3.5. Bước năm: Xây dựng nội dung bài học. ..................................................... 25 
3.3.6. Bước sáu: Thiết kế nhiệm vụ dạy học. ........................................................ 26 
3.3.7. Bước 7: Tổ chức thực hiện và đánh giá. ..................................................... 28 
3.4. Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong môn GDCD kết 
hợp với dạy học liên môn. ..................................................................................... 29 
3.5. Tư vấn, hướng dẫn học sinh sử dụng các công cụ kĩ thuật số, phần mềm 
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập STEM trong môn GDCD ........... 31 
4. Tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp của đề tài nghiên cứu ................ 34 
4.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................... 34 
4.2 Đối tượng khảo sát .......................................................................................... 34 
4.3 Nội dung khảo sát ............................................................................................ 34 
4.4. Phương pháp khảo sát và xử lý kết quả khảo sát ........................................ 34 
4.5. Kết quả khảo sát ............................................................................................. 36 
5. Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM .................................... 41 
5.1. Kết quả thực nghiệm về giờ dạy ................................................................... 41 
5.1.1. Mục tiêu thực nghiệm .................................................................................. 41 
5.1.2. Đối tượng thực nghiệm ................................................................................ 41 
5.1.3. Nội dung, phương pháp thực nghiệm ......................................................... 42 
5.1.4. Phân tích định lượng kết quả thực nghiệm ................................................ 42 
5.1.5. Nhận xét của giáo viên ................................................................................. 45 
 76 
 DANH MỤC VIẾT TẮT 
GDCD Giáo dục công dân 
THPT Trung học phổ thông 
BGH Ban giám hiệu 
KHXH Khoa học Xã hội 
KHTN Khoa học Tự nhiên 
GV Giáo viên 
HS Học sinh 
CNH Công nghiệp hoá 
HĐH Hiện đại hoá 
CLB Câu lạc bộ 
NLS Năng lực số 
 2 Xã hội phát triển đang ngày càng đòi hỏi con người cần phải có những phẩm 
chất và năng lực hàng đầu như: năng lực làm việc nhóm, năng lực hoạt động thực 
tiễn và năng lực giải quyết vấn đề do cuộc sống đặt ra hay năng lực hợp tác, thích 
ứng, để phù hợp và tiến kịp, tiến xa với các nước trong vực và trên thế giới. Trong 
giáo dục cũng cần phải có những thay đổi, những cải tiến thiết thực để tạo ra những 
con người phát triển toàn diện. Tại điều 28 Luật Giáo dục cũng nêu rõ: “Phương 
pháp dạy học phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của 
học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp 
tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, 
tác động đến tình cảm, niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” 
 Do đặc điểm của môn GDCD là hình thành, phát triển cho HS các phẩm chất 
đạo đức và năng lực chủ yếu của người công dân thông qua các bài học về lối sống, 
đạo đức, pháp luật, kinh tế, nghĩa là chuyển các giá trị văn hoá, đạo đức, các kiến 
thức pháp luật, kinh tế thành ý thức và hành vi của người công dân. Do vậy, giáo 
viên cần có phương pháp giáo dục phù hợp. Trong các phương pháp dạy học tích 
cực đang được triển khai hiện nay thì phương pháp giáo dục STEM là một phương 
pháp dạy học vô cùng hiệu quả trong việc phát huy được tính tích cực, chủ động và 
sáng tạo của học sinh, khai thác và phát huy được năng lực người học - một yêu cầu 
không thể thiếu trong giáo dục hiện nay. 
 Thực hiện công văn số 3089/BGDĐT-GDTrH ngày 14 tháng 8 năm 2020 về 
triển khai thực hiện giáo dục STEM trong giáo dục trung học. Theo hướng dẫn nhiệm 
vụ giáo dục trung học năm học 2020- 2021, tháng 9 năm 2020 của Sở giáo dục và 
đào tạo tỉnh Nghệ An, trong đó hướng dẫn có nội dung đẩy mạnh triển khai giáo dục 
STEM trong giáo dục trung học. Đó là dạy học các môn khoa học theo bài học STEM 
và tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM 
 Xuất phát từ bối cảnh chuyển đổi số và nhu cầu nhân lực số, nhu cầu thực tiễn 
của hoạt động dạy học, đặc điểm tâm lí học sinh, từ những trải nghiệm của bản thân, 
tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Thực hiện chuyển đổi số kết 
hợp với dạy học STEM trong môn GDCD cho học sinh Trường THPT Phạm 
Hồng Thái – Hưng Nguyên”. 
 2. Mục đích của đề tài 
 - Nghiên cứu cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn về vấn đề chuyển đổi số với dạy 
học STEM nhằm phát triển một số năng lực cho HS. 
 Đánh giá tính khả thi và hiệu quả của bài dạy có sử dụng chuyển đổi số kết 
hợp phương pháp STEM trong việc nâng cao chất lượng môn GDCD. 
 3.Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 
 3.1. Đối tượng nghiên cứu: 
 Nghiên cứu việc thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong 
môn GDCD ở trường THPT Phạm Hồng Thái - Hưng Nguyên- nghệ an. 
 2 - Thời gian thực hiện: Từ năm học 2021 - 2022. 
 6. Phương pháp nghiên cứu 
 6.1. Phương pháp phân tích tài liệu 
 Tác giả đọc và phân tích, so sánh, tổng hợp các tài liệu liên quan đến vấn đề 
nghiên cứu bao gồm các nguồn tài liệu được sử dụng có thể gồm các dạng: các văn 
bản Nghị định, Nghị quyết; các tài liệu tập huấn chuyên môn của Bộ giáo dục và đào 
tạo; các tài liệu, một số trang báo điện tử về giáo dục về phương pháp dạy học, các 
tài liệu, một số trang báo điện tử về phương pháp tích cực trong dạy học,phương 
pháp dạy học, phát triển phẩm chất và một số năng lực cho học sinh, tạo sự thú học 
tập , phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh...nhằm thu thập thông tin, 
số liệu liên quan phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. 
 Tham khảo một số tài liệu: xem xét, lựa chọn thông tin cần thiết, có độ tin cậy 
cao nhất trong tài liệu nhằm đáp ứng mục tiêu nghiên cứu. 
 Tham khảo nguồn tài liệu sách, báo công trình nghiên cứu có nội dung liên 
quan đến đề tài để có thể so sánh các nghiên cứu trước đây với kết quả của đề tài. 
 6.2. Phương pháp điều tra, khảo sát 
 Đề tài nghiên cứu sử dụng đa dạng hóa phương pháp dạy học nhằm phát triển 
phẩm chất và một số năng lực cho học sinh, tạo sự thú học tập , phát huy tính tích 
cực chủ động sáng tạo của học sinh tại trường THPT Phạm Hồng Thái - Hưng 
nguyên, cụ thể hoá các giải pháp của đề tài này thành bảng hỏi để GV, HS đánh giá 
sự cần thiết và hiệu quả chất lượng giảng dạy môn học; tiến hành thử nghiệm và 
khảo sát đại trà trên khoảng 20 GV giảng dạy GDCD và khoảng 350 học sinh. 
 Chúng tôi đã điều tra khảo sát thực trạng đề tài nghiên bằng phiếu điều tra, bảng 
hỏi GV, HS bằng phần mềm Google forms tại Trường THPT Phạm Hồng Thái và 
một số trường trên địa bàn thành phố Vinh và huyện Hưng Nguyên nhằm thu thập 
các thông tin liên quan để giải quyết nhiệm vụ của đề tài. Từ đó thống kê tính cấp 
thiết cũng như nhu cầu thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong 
môn GDCD cho học sinh. Đây là cơ sở quan trọng để rút ra kết luận về tính hiệu 
quả, khả thi của đề tài nghiên cứu. 
 6.3. Phương pháp phân tích số liệu 
 Trên cơ sở những số liệu đã thu thập, phân tích, tổng hợp, so sánh các số liệu 
phục vụ mục đích nghiên cứu thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM 
trong môn GDCD cho học sinh Trường THPT Phạm Hồng Thái - Hưng Nguyên. 
Sản phẩm của việc xử lý này được phân tích, tổng hợp hay hệ thống hóa bằng bảng 
số liệu, biểu đồ... 
 6.4. Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh 
 Trên cơ sở những số liệu đã thu thập, phân tích, tổng hợp, so sánh các số liệu 
phục vụ mục đích nghiên cứu thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM 
 4 - Xử lí số liệu điều tra bằng các công thức toán thống kê và phần mềm Excel. 
 - Bảng hỏi để thu thập thông tin, dữ liệu được thiết kế theo dạng phiếu trắc 
nghiệm, phần mềm Google forms chuyên dụng, đảm bảo chính xác và nhanh chóng. 
 - Xử lí số liệu điều tra bằng các công thức toán thống kê và phần mềm Excel. 
 - Các phần mềm chuyên dụng để xử lý số liệu: Excel,SPSS. 
 7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài 
 Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong môn GDCD cho học 
sinh Trường THPT Phạm Hồng Thái – Hưng Nguyên. Trong khuôn khổ của sáng 
kiến này, tôi tập trung làm sáng tỏ và bảo vệ các luận điểm sau: 
 - Luận điểm 1: Sự cần thiết của việc thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy 
học STEM trong môn GDCD cho học sinh Trường THPT 
 - Luận điểm 2: Thực hiện chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM trong môn 
GDCD sẽ tạo hứng thú học tập và phát triển một số năng lực cho học sinh cho học 
sinh Trường THPT Phạm Hồng Thái – Hưng Nguyên và là một trong những phương 
pháp dạy học theo hướng pháp triển năng lực thực hiện yêu cầu dạy học của 2018. 
 - Luận điểm 3: Việc sử dụng đa dạng hóa phương pháp dạy học sẽ đem lại hiệu 
quả cao trong việc giáo dục học sinh và là một trong những giải pháp quan trọng để 
thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo xu thế của thời đại. 
 8. Những đóng góp mới của đề tài 
 - Cái mới của đề tài này chính là những giải pháp mà tôi áp dụng lần đầu tiên 
tại Trường THPT Phạm Hồng Thái – Hưng nguyên để tạo hứng thú cho học sinh 
trong môn GDCD nhằm góp phần nâng cao hiệu quả dạy học của nhà trường, phù 
hợp giáo dục hiện đại và tiệm cận chương trình giáo dục phổ thông mới 2018. 
 - Tổ chức dạy học theo hướng chuyển đổi số kết hợp với dạy học STEM nhằm 
phát triển một số năng lực cho HS THPT phạm Hồng Thái- HN góp phần đổi mới 
phương pháp dạy học, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 
theo định hướng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, chú trọng phát triển phẩm chất 
và năng lực người học. 
 - Xây dựng cơ sở và các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục 
bằng thực hiện chuyển đổi số kết hợp với phương pháp STEM cho học sinh tại 
trường THPT Phạm Hồng Thái- Hưng nguyên qua môn học Giáo dục công dân.. 
 6 learning, ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm), thư viện số, phòng thí nghiệm ảo, triển 
khai hệ thống đào tạo trực tuyến, xây dựng các trường đại học ảo. 
 1.2. Giáo dục STEM 
 1.2.1. Khái niệm STEM 
 Giáo dục STEM là cách tiếp cận liên ngành trong quá trình học, trong đó các 
khái niệm học thuật mang tính nguyên tắc được lồng ghép với các bài học trong thế 
giới thực, ở đó các học sinh áp dụng các kiến thức trong khoa học, công nghệ, kỹ 
thuật và toán vào trong các bối cảnh cụ thể giúp kết nối giữa trường học, cộng đồng, 
nơi làm việc và các tổ chức toàn cầu, để từ đó phát triển các năng lực trong lĩnh vực 
STEM và cùng với đó có thể cạnh tranh trong nền kinh kế mới" 
 1.2.2 Mục tiêu của giáo dục STEM 
 Giáo dục STEM về bản chất được hiểu là trang bị cho người học những kiến 
thức và kĩ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kĩ thuật và 
toán học. Nói như thế không có nghĩa STEM chỉ có giá trị trong lĩnh vực bộ môn tự 
nhiên. Vì suy cho cùng thì giáo dục STEM là nhằm giúp người học vận dụng được 
kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề, những hoạt động của học sinh trong 
thực tiễn cuộc sống. Đối với bộ môn khoa học xã hội nói chung, bộ môn giáo dục 
công dân nói riêng, giáo dục STEM cũng mang lại ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp 
học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng linh hoạt những gì đã học trong 
sách vở, ở trường học vào trong thực tiễn cuộc sống, phát huy được năng lực của 
người học. Những điểm mạnh của giáo dục STEM có thể kể đến: 
 Thứ nhất: Giáo dục STEM là phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận 
liên môn và thông qua thực hành, ứng dụng. Thay vì dạy bốn môn học như các đối 
tượng tách biệt và rời rạc (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học), STEM kết 
hợp chúng thành một mô hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế. Qua 
đó, học sinh vừa học được kiến thức khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến 
thức đó vào thực tiễn. Giáo dục STEM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực 
tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc “tức thì” trong môi trường làm 
việc có tính sáng tạo cao với những công việc đòi hỏi trí óc của thế kỷ 21. 
 Thứ hai: Giáo dục STEM đề cao đến việc hình thành và phát triển năng lực giải 
quyết vấn đề cho người học. Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, học sinh được 
đặt trước một tình huống có vấn đề thực tiễn cần giải quyết liên quan đến các kiến 
thức khoa học. Để giải quyết vấn đề đó, học sinh phải tìm tòi, nghiên cứu những kiến 
thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề (qua sách giáo khoa, học liệu, thiết 
bị thí nghiệm, thiết bị công nghệ) và sử dụng chúng để giải quyết vấn đề đặt ra. 
 Thứ ba: Giáo dục STEM đề cao một phong cách học tập mới cho người học, 
đó là phong cách học tập sáng tạo. Đặt người học vào vai trò của một nhà phát 
 8