Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế trò chơi góp phần đổi mới phương pháp dạy học trong giờ Toán Lớp 3, bộ sách Kết nối tri thức

 I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài: 
 Đất nước ta đang trong thời kì CNH-HĐH, hội nhập với các nước trong 
khu vực và thế giới. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội với giáo dục, 
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành chương trình giáo dục phổ thông 2018 và 
được tiến hành trên phạm vi toàn quốc.
 Nội dung chương trình thay đổi đòi hỏi phương pháp dạy học cũng phải 
đổi mới. “Phát huy tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai 
thác triệt để các đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học” là phương hướng 
đổi mới phương pháp dạy học môn toán ở bậc tiểu học. Một trong những 
phương pháp chủ yếu để đạt được mục đích trên là gây cho học sinh sự hứng 
thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui bằng cách lôi cuốn các em vào những trò 
chơi toán học hấp dẫn, phù hợp với trình độ nhận thức, đặc điểm lứa tuổi các em 
trong giờ học toán, đặc biệt là ở lớp 1 - 2 - 3. Ở lứa tuổi này các em còn mang 
đậm bản sắc hồn nhiên, sự chú ý chưa cao. Bên cạnh hoạt động học là chủ đạo 
thì nhu cầu chơi, giao tiếp với bạn bè vẫn tồn tại, cần được thoả mãn. Nếu người 
giáo viên biết phối hợp nhịp nhàng giữa nhiệm vụ của hoạt động học với sự 
thỏa mãn nhu cầu chơi, giao tiếp của các em “Học mà chơi, chơi mà học” thì 
các em sẽ hăng hái say mê học tập và tất yếu kết quả của việc dạy học cũng như 
học tập của các em đạt tới điểm đỉnh. Đây cũng là đặc thù của phương pháp dạy 
học: “ Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai 
thác triệt để đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học.” Dạy học bằng phương 
pháp tổ chức trò chơi là đưa học sinh đến với các hoạt động vui chơi giải trí 
nhưng có nội dung gắn liền với bài học. Trò chơi trong học tập có tác dụng giúp 
học sinh hăng say vào học tập, chống mệt mỏi không làm cho tiết học nặng nề 
nhàm chán. Tăng cường khả năng thực hành kiến thức của bài học. Phát huy 
hứng thú, tạo thói quen độc lập, chủ động và sự sáng tạo của học sinh lôi cuốn 
các em vào những hoạt động học tập. Là một giáo viên tôi luôn trăn trở làm sao 
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 2 thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu. Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng, 
học sinh ham học và gây hứng thú trong học tập . Kích thính sự tìm tòi, tạo cơ 
hội để học sinh tự thể hiện mình. Thông qua trò chơi, học sinh vận dụng kiến 
thức năng nổ, hoạt bát, kích thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó phát triển tư 
duy mềm dẻo, học tập cách xử lý thông minh trong những tình huống phức tạp 
tăng cường khả năng vận dụng trong cuộc sống để dễ dàng thích nghi với điều 
kiện mới của xã hội. Vì vậy trò chơi toán học rất cần thiết trong giờ học toán ở 
Tiểu học.
2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
+Thực trạng chung của nhà trường:
 Qua dự giờ thăm lớp, trao đổi với giáo viên khối 3, qua tìm hiểu ở tài liệu, sách 
báo, qua kinh nghiệm giảng dạy ở trường TH Đoàn Nghiên tôi nhận thấy:
 - Việc sử dụng hình thức trò chơi trong dạy học toán chưa thực sự được chú 
trọng.
- Tài liệu nói về hình thức tổ chức trò chơi học tập còn hạn chế.
- Giáo viên lại không được tập huấn về thiết kế trò chơi .
- Phần đa giáo viên chưa quan tâm nhiều đến việc đưa trò chơi học toán vào 
giảng dạy. Hoặc có đưa trò chơi vào giờ học cũng chỉ trong những giờ thao 
giảng mà thôi. Sở dĩ có tình trạng trên là do các đồng chí giáo viên chưa nhận 
thức được hết tác dụng của trò chơi trong giờ học toán. Vì vậy mà giờ học toán 
còn trầm học sinh còn thụ động trong học tập, một số học sinhcòn ngại học 
toán, đến giờ học toán các em không hứng thú dẫn đến kết quả học tập không 
cao. 
+ Thực trạng của lớp chủ nhiệm:
Năm nay tôi được phân công giáo dạy lớp 3B. Lớp tôi có 26 học sinh trong đó 
có: 8 em nữ. Đa phần các em chưa thật sự mạnh dạn, tự tin. Từ đầu năm lớp học 
rất trầm, khi tôi đưa trò chơi học toán vào áp dụng trong giờ học thì không khí 
học tập khác hẳn, các em học tập tích cực, những em chậm chạp cũng năng 
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 4 thẩm mĩ nhưng ít tốn kém. Từ các nguyên tắc trên, tôi đã căn cứ vào nội dung 
kiến thức trong sách giáo khoa, căn cứ vào thời gian, mục tiêu đề ra ở mỗi tiết 
học cũng như đối tượng học sinh để thiết kế các trò chơi sử dụng trong giờ học 
toán lớp 3 và cách vận dụng trò chơi vào trong các tiết dạy.
3.2 Quy trình tổ chức trò chơi Trò chơi toán học thông qua 5 bước : 
 * Giới thiệu tên trò chơi
 * Phổ biến luật chơi
 * Tiến hành chơi 
 * Thảo luận rút ra kiến thức
 * Đánh giá kết luận 
3.3Thiết kế trò chơi dạy học toán lớp 3 
 a. Trò chơi có nội dung số học và yếu tố đại số 
 Trong các năm giảng dạy lớp 3 tôi thấy học sinh thường sai về mảng 
kiến thức so sánh và gấp (giảm) một số đi nhiểu lần cũng như một số đơn vị bên 
cạnh đó kĩ năng cộng, trừ, nhân chia các số tṛòn chục trăm.... còn chậm. Do đó 
tôi đã thiết kế một số trò chơi có nội dung số học và yếu tố đại số này. 
 Trò chơi thứ 1: Xếp hàng thứ tự 
 * Mục đích chơi : 
 - Giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số theo thứ tự từ bé 
đến lớn và ngược lại. 
 * Thời gian chơi : 5 phút 
 * Chuẩn bị chơi : 
 - Giáo viên:+ chuẩn bị 2 lá cờ hiệu (Cờ giấy nhỏ, 2 lá có màu khác nhau)
 +Một số tấm thẻ từ ghi 537 162 573 621 126
các số 
 Học sinh – mỗi đội 5 tấm thẻ 
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 6 - Rèn luyện, củng cố kĩ năng tính nhẩm nhanh các phép tính cộng, trừ 
hoặc nhân, chia ( số tròn chục, tròn trăm ). 
 - Luyện tác phong nhanh nhẹn, tinh mắt. 
 * Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 10 đến 15 tấm bìa hình chữ nhật kích 
thước 10 x15 cm; có dây đeo. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả 
tương ứng. Ví dụ : Cộng trừ các số có 3 chữ số ( không nhớ ) 
 Nội dung ghi trong thẻ như sau : 
300 + 400 500 + 40 700 - 300 300+60+7
700 -400 700 367 300
100 + 20 + 4 400 124 540
 * Thời gian: Từ 5 đến 7 phút. 
 * Cách chơi : Học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội 
tập hợp thành vòng tròn, các em đeo thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ 
của mình đứng trước và sau số thẻ của bạn nào trong nhóm mình. Tự tính nhẩm 
kết quả hoặc phép tính tương ứng với kết quả hoặc phép tính ghi trên thẻ của 
mình. 
 * Yêu cầu cả đội lặc cò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “ Lặc cò cò 
cho cái giò nó khoẻ, đi xen kẽ cho nó khoẻ cái giò “Khi giáo viên hô “ Tìm 
bạn! Tìm bạn !” Các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có 
kết quả hoặc phép tính tương ứng với thẻ của mình. Những ai tìm đúng, tìm 
nhanh bạn mình nhất thì ghi được 10 bông hoa. Bạn nào tìm sai thì phải tự 
nhẩm lại để tìm đúng bạn mình. Sau một lượt giáo viên đổi thẻ lẫn lộn, sau đó 
cho các em tiếp tục chơi hoặc nhóm khác chơi. 
 Lưu ý: Đối với trò chơi Kết bạn này giáo viên có thể thay đổi hình thức 
chơi khác như trò chơi Đố bạn. 
 * Mục đích chơi: 
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 8 Nếu dãy nào về đích trước (làm nhanh và đúng nhất) thì thắng cuộc, 
giành được cờ chiến thắng, được nhận phần thưởng: bút chì, thước kẻ.
 Trong trường hợp các đội cùng làm xong một lúc thì đội nào kết quả 
đúng, trật tự khi chơi sẽ thắng cuộc.
 Trò chơi thứ 4: Phân tích số 
 * Mục đích chơi : 
 - Giúp học sinh củng cố cách phân tích số có bốn chữ số thành tổng của 
các nghìn, trăm, chục, đơn vị và ngược lại. Phát triển năng lực phân tích, tổng 
hợp. 
 - Rèn tác phong nhanh nhẹn hợp tác với nhau trong khi làm việc. 
 * Chuẩn bị chơi: Giáo viên chuẩn bị 2 bảng phụ hoặc 2 tờ giấy rô ki có 
nội dung ghi giống nhau. Ví dụ : Viết số thích hợp vào chỗ chấm: 
 .. = 1000 + 900 +50 +2..........= 9000 + 900 + 90 + 9 
 7550 = ....... + ..... + ........ 1095 = ........................
 .......... = 9000 + 100 + 50 + 2 9009= 9000 + ..... 
 7050 = ....... + ..... + ........ 8100 = 8000 + ....... 
 ..........= 8000 + 1 ..........= 7000 + 500 
 7000+500+50 1952 9999 9152 100
 00
 1000+90+5 7000+50 8001 9 7500
 00
 * Thời gian chơi: 3 – 5 phút 
 * Cách chơi: Chơi theo kiểu đồng đội, chia lớp thành hai nhóm, mỗi 
nhóm chọn đội chơi (5-10 em ), các em còn lại cỗ vũ cho đội mình . 
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 10 * Mục đích chơi:
-Giúp học sinh rèn kĩ năng nhân nhẩm với số tròn chục, tròn trăm, nhân số có 2 
chữ số với số có 1 chữ số (không nhớ).
-Phát triển năng lực tư duy, giúp các em có tinh thần đoàn kết.
 * Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị một tấm bìa nhỏ hình vuông như sau: 
* Cách chơi: Chơi thi đua giữa các nhóm. Chia lớp thành các nhóm nhỏ (Mỗi 
nhóm 3 em). Giáo viên phát cho mỗi nhóm 9 miếng bìa như hình vẽ trên. Các 
nhóm thi đua ghép phép tính với kết quả để tạo thành một hình vuông lớn. 
Nhóm nào ghép xong trước và đúng thì được thưởng (Nếu có nhiều nhóm làm 
xong cùng thời gian thì nhóm nào giữ trật tự khi làm sẽ thắng).
+ Trò chơi có thể sử dụng ở bài: Ôn tập các bảng nhân, nhân số có 2 chữ số với 
số có 1 chữ số. Tùy theo trình độ, đối tượng học sinh, giáo viên có thể thay đổi 
nội dung đã ghi trong tấm bìa.
 Trò chơi thứ 7: Tìm ngôi sao sáng
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 12 - Giúp người chơi nắm vững kĩ năng tính toán 4 phép tính, nắm vững một số 
 đơn vị tiền Việt Nam .
 - Biết ứng dụng để trao đổi hàng hoá khi cần thiết. Biết một vài nguyên tắc 
 tốithiểu khi trao đổi .
* Chuẩn bị :Giáo viên chuẩn bị cho hai đội, mỗi đội: 30 000 đồng gồm các loại 
tiền: 500 đồng 6 tờ, 1000 đồng 7 tờ, 2000đồng 5 tờ, 5000 đồng 2 tờ. 
 Chuẩn bị một số đồ dùng học tập như: Nhãn vở500 đồng/1 tập gồm 10 cái, 
thước kẻ 1000 đồng /1 cái, bảng đen 2500 đồng /1 cái, vở viết 2000 đồng/1 
quyển, bút bi 1 000 đồng /1 cái, .
Trong đó sẽ ghi sẵngiá vào giấy và dùng băng dính đính vào các đồ vật, bày tất 
cả vào hai bàn cho hai đội. Phát cho hai đội mỗi đội một giỏ mây để đựng hàng 
mua sắm .
* Luật chơi:Khi giáo viênhô “Bắt đầu “ và tính giờ thì hai bạn của hai đội sẽ vào 
“quầy “ chọn mua các đồ thích hợp, mua tới đâu bỏ tiền vào hộp tới đó. Nếu 
tiền chẵn cần cộng nhẩm cẩn thận, chọn đủ hàng rồi mới bỏ tiền vào hộp, nếu 
bỏ vào rồi không được lấy lại. Sau 4 phút giáo viên hô “ Đóng cửa “ thì hai bạn 
phải lập tức rời quầy, bàn giao số tiền còn lại cho hai bạn tiếp theo. Giáo viên 
lại hô “Mở cửa “ và hai bạn vào mua hàng đến hết giờ. Các bạn phải nộp lại giỏ 
hàng cho các bạn kiểm tra.
Nếu số mặt hàng mua đủ và vừa hết số tiền là người “Khéo mua”, được thưởng 
một quyển truyện tranh . Nếu hết tiền mà mua không đủ hàng thì là người 
“Vụng mua” được thưởng một cây bút chì. Nếu tiền thừa mà không mua đủ 
hàng là người “Keo kiệt” chỉ được thưởng một nhãn vở. Nếu số tiền, hàng cộng 
lạihơn số có là người” Tham “. Nếu số tiền cộng lại ít hơn số tiền đã mua là 
người “ Chậm tính toán “, đều không được thưởng . (Chú ý: 4 người trong đội 
đều được thưởng như nhau).
 Trò chơi được sử dụng trong tiết tiền Việt Nam.
 Trò chơi 2: Tìm anh, tìm em, tìm bố, tìm mẹ.
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 14 thường tính toán sai. Do đó tôi đã thiết kế các quy tắc tính diện tích và chu vi 
của một dưới dạng bài thơ để giúp cho các em ghi nhớ được tốt hơn.
 Trò chơi 1 : Thông minh khéo léo
 * Mục đích chơi: 
Củng cố khái niệm về các hình, công thức tính diện tích của các hình. Phát triển 
óc tưởng tượng, sáng tạo.
* Chuẩn bị: 4 hình bình hành bằng giấy bìa, học sinh chơi chuẩn bị giấy, bút, 
kéo thời gian cho cuộc chơi từ 5 đến 7 phút.
 * Cách chơi:4 đội chơi ứng với 4 tổ. Mỗi đội gồm 4 người chơi. Các bạn còn 
lại ở lớp làm cổ động viên. Các đội cùng có nhiệm vụ như nhau. Từ một hình 
chữ nhật, vuông,  cho trước hãy chia hình chữ nhật, vuông, . Đó thành 3 
phần có diện tích bằng nhau.Sau 5 phút đội nào có nhiều cách chia hơn và chính 
xác đội đó thắng cuộc. ( Đội thắng được thưởng eke, thước kẻ)
Trò chơi được thực hiện ở các tiết: Diện tích của một hình.
 * Mục đích chơi: Giúp học sinh nhớ lâu các công thức tính chu vi, diện 
tích của hình chữ nhật, hình vuông. Từ đó vận dụng linh hoạt, kết hợp với kĩ 
năng tính nhẩm để tính chu vi, diện tích của hình với số đo cho trước... 
 - Phát triển khả năng diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.
 * Chuẩn bị: - Giáo viên chuẩn bị một bảng phụ kẻ 5 ô ghi thứ tự từ 1 tới 5. 
 1
 5 2 4
 3
 - 5 mảnh giấy ghi nội dung câu hỏi theo thứ tự từ 1 tới 5 
 Ví dụ: Khi dạy bài : “ Ôn tập hình học “ cuối năm ở hoạt động củng cố 
giáo viên có thể chọn nội dung: 
 1. Muốn tìm diện tích hình vuông 
Một cạnh nhân bốn ra ngay khó gì? 
 Bạn hãy cho biết hai câu thơ trên đúng hay sai? Hãy tính nhẩm nhanh diện tích 
hình vuông mà cạnh bằng 3cm. 
Trang chủ: https://hoatieu.vn/ | Hotline: 024 2242 6188
 16