Sáng kiến kinh nghiệm Thiết kế giáo án vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong tiết nói và nghe﹕Thảo luận về một vấn đề văn học có ý kiến khác nhau Ngữ văn 10 (KNTT) nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƯỜNG THPT ĐẶNG THÚC HỨA 
 Đề tài: 
 THIẾT KẾ GIÁO ÁN VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP LỚP HỌC ĐẢO 
NGƯỢC TRONG TIẾT NÓI VÀ NGHE: THẢO LUẬN VỀ MỘT VẤN 
 ĐỀ VĂN HỌC CÓ Ý KIẾN KHÁC NHAU 
 NGỮ VĂN 10 (KNTT) 
 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH 
 Lĩnh vực: Ngữ Văn 
 Nhóm tác giả: 
 1. Phạm Thị Thu Hiền 
 2. Nguyễn Thị Kim Oanh 
 Năm thực hiện: 2022 – 2023 
 Số điện thoại: 0373839277 ( Cô Hiền) 
 0384224692 ( Cô Oanh) 
 5.3. Nhận xét kết quả thực nghiệm .............................................................................................................. 42 
C. KẾT LUẬN ............................................................................................................................................ 42 
I. Đóng góp của đề tài ................................................................................................................................. 42 
1. Tính mới .................................................................................................................................................. 42 
2. Tính khoa học .......................................................................................................................................... 43 
3. Tính hiệu quả ........................................................................................................................................... 43 
II. Đề xuất khả năng mở rộng áp dụng của đề tài........................................................................................ 43 
III. Kiến nghị ............................................................................................................................................... 43 
1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo ............................................................................................................. 43 
2. Đối với trường THPT: ............................................................................................................................. 43 
3. Đối với giáo viên ..................................................................................................................................... 44 
4. Đối với học sinh ...................................................................................................................................... 44 
 A. MỞ ĐẦU 
I. Lý do chọn đề tài 
 Theo nghị quyết số: 29-NQ/TW, ngày 4/11/2013 “Về đổi mới căn bản, toàn 
diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong 
điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã 
xem giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước 
và của toàn dân; Giáo dục lấy học sinh làm trung tâm, nhà trường là nền tảng, giáo 
viên làm động lực và việc đổi mới mạnh mẽ tư duy từ trang bị kiến thức sang trang 
bị năng lực, phẩm chất toàn diện cho học sinh là cần thiết. Hội nghị trung ương 8 
khóa XI cũng nhấn mạnh “tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học hiện 
đại, phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức kĩ năng người 
học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, khuyến khích người học tự học, tạo 
cơ sở cho người học tự cập nhật và đổi mới tri thức”. Với yêu cầu thiết thực đó 
cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin khi mà HS rất dễ tiếp cận 
các nguồn kiến thức mới từ Internet, sách báo, truyền thông,...kiến thức không còn 
gói gọn trong sách giáo khoa thì vấn đề cấp thiết đặt ra hiện nay là cần phải có một 
phương pháp dạy học mới, phát huy được năng lực của HS. Lớp học đảo ngược là 
một phương thức thiết kế dạy học theo mô hình kết hợp (Strayer, 2012) đã và đang 
phát triển tại nhiều quốc gia. Dạy học vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược 
(LHĐN) là một trong những phương pháp dạy học hiện đại và đáp ứng được 
những yêu cầu nêu trên. Phương pháp này giúp HS phát huy và rèn luyện ý thức tự 
học, tính chủ động làm chủ quá trình học tập của chính bản thân mà không còn bị 
động, phụ thuộc trong quá trình khám phá tri thức. 
 Vấn đề “Vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong dạy học Ngữ Văn 
THPT nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh” rất quan trọng và đang gặp 
nhiều khó khăn cho giáo viên, học sinh trong quá trình dạy học. Bởi vì đổi mới 
phương pháp đồng hành với việc đổi mới hình thức tổ chức lớp học, đổi mới thiết 
kế kế hoạch bài dạy cho phù hợp với mục tiêu dạy học, phù hợp với đặc điểm 
người học và điều kiện cơ sở vật chất trường lớp... Có những tiết học áp dụng công 
nghệ thông tin, kết hợp phương pháp mới trong giảng dạy nhưng thực sự chưa hiệu 
quả, còn hình thức, khiên cưỡng. Hơn thế nữa, đối với chương trình sách giáo khoa 
Ngữ Văn mới rất coi trọng phát huy năng lực của học sinh để học sinh không chỉ 
nắm được kiến thức mà còn phát triển năng lực toàn diện của bản thân. 
 Trong quá trình dạy học, chúng tôi đã trăn trở tìm tòi, đưa ra một số giải pháp 
và thể nghiệm vấn đề “Vận dụng phương pháp lớp học đảo ngược trong dạy học 
Ngữ Văn THPT nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh” trong những năm 
qua và đã đạt được một số kết quả đáng kể. 
 Vì vậy chúng tôi xin trình bày đề tài: “Thiết kế giáo án vận dụng phương pháp 
lớp học đảo ngược trong tiết NÓI VÀ NGHE: THẢO LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ 
 1 
 học, tự bồi đắp tri thức bằng nhiều con đường, nhiều cách thức khác nhau mỗi học 
sinh mới có thể bù đắp được những thiếu khuyết về tri thức, về đời sống xã hội. 
Từ đó, có được sự tự tin trong cuộc sống và công việc. Vấn đề tự học của người 
học đã được Đảng, Nhà nước quan tâm quán triệt sâu sắc từ nhiều năm qua. Nghị 
quyết Trung ương V khóa 8 từng nêu rõ: “Tập trung sức nâng cao chất lượng dạy 
và học, tạo ra năng lực tự học, tự sáng tạo của học sinh, sinh viên; Bảo đảm mọi 
điều kiện và thời gian tự học cho học sinh, sinh viên, phát triển mạnh mẽ phong 
trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”. Ngày 
04/11/2013 tại Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban 
hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, Nghị 
quyết chỉ rõ: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, 
bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức 
sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành, lý 
luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo 
dục xã hội" 
 Vậy có thể hiểu khái niệm tự học và năng lực tự học như thế nào? 
 Theo Nguyễn Cảnh Toàn và cộng sự (1998, tr 59-60): “Tự học là tự mình 
động não, suy nghĩ, sử dụng các năng lực trí tuệ (quan sát, so sánh, phân tích, 
tổng hợp, ...) và có khi cả cơ bắp (khi phải sử dụng công cụ) cùng các phẩm chất 
của mình, rồi cả động cơ, tình cảm, cả nhân sinh quan, thế giới quan (như tính 
trung thực, khách quan, có chí tiến thủ, không ngại khó, ngại khổ, kiên trì, nhẫn 
nại, lòng say mê khoa học, ý muốn thi đỗ, biến khó khăn thành thuận lợi,...) để 
chiếm lĩnh một lĩnh vực hiểu biết nào đó của nhân loại, biến lĩnh vực đó thành sở 
hữu của mình”. Còn theo Nguyễn Công Khanh và Đào Thị Oanh (2019): “Năng 
lực tự học là khả năng làm chủ những hệ thống kiến thức, kĩ năng, thái độ và vận 
hành (kết nối) chúng một cách hợp lí vào thực hiện thành công nhiệm vụ hoặc giải 
quyết hiệu quả vấn đề đặt ra của cuộc sống”. 
 Dù hiểu theo cách hiểu nào thì tự học là hoạt động độc lập của người học 
nhằm chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo để hoàn thiện bản thân. Tự học có thể 
diễn ra ở nhà hoặc ở trên lớp, do bản thân người học ý thức được nhiệm vụ học tập 
và lập ra kế hoạch học, từ đó làm chủ việc xác định mục đích, nội dung và cách 
thức học tập cho bản thân. 
 Như vậy, có thể thấy được rằng việc dạy học theo hướng phát triển năng lực 
tự học cho học sinh là vừa phát triển cả về mặt hoạt động trí tuệ lẫn năng lực thực 
hiện hoạt động tự học thông qua việc giải quyết vấn đề thực tiễn. 
 1.1.2. Cấu trúc của năng lực tự học. 
 Dựa theo quy trình xây dựng cấu trúc năng lực của nhóm tác giả Grinfin, 
P..Care, E.và Harding, S, (2015), có thể xây dựng cấu trúc NLTH gồm 4 bước sau: 
 Bước 1: Định nghĩa NLTH. 
 3 
 Mức độ chất lượng dựa trên mức độ học tập của học sinh, mức độ hoàn thiện 
của hành vi. 
1.1.3. Các hình thức tự học. 
 Tự học hoàn toàn: Là hình thức mà người học hoàn toàn độc lập hoàn thành các 
nhiệm vụ học tập của mình, vai trò của người học là nhân tố trọng yếu nhất trong 
quá trình chiếm lĩnh tri thức. Người học có thể tìm kiếm thông tin kiến thức qua 
sách vở, qua các trang mạng intenet, các bài giảng điện tử, các phần mền giảng dạy 
có liên quan đến nội dung học. Hình thức tự học này sẽ khiến học sinh gặp phải 
nhiều khó khăn do có nhiều lỗ hổng kiến thức, học sinh khó thu xếp tiến độ, kế 
hoạch tự học, không tự đánh giá được kết quả tự học của mình 
 Tự học có sự điều khiển, chỉ đạo của giáo viên nhưng không trực tiếp: Hình thức 
tự học này đòi hỏi người học phải có tính tự giác và tính tự lực cao, phải tuân thủ 
theo chỉ dẫn của thầy. Hiệu quả của hình thức tự học này phụ thuộc vào vai trò 
người hướng dẫn và vai trò tích cực, chủ động hoàn thành các nhiệm vụ học tập 
của người học. 
 Tự học dưới sự tổ chức, chỉ đạo, điều khiển trực tiếp của giáo viên: Thông qua 
biện pháp tổ chức, định hướng, thiết kế chỉ đạo của giáo viên nhằm giúp người học 
tự tổ chức, tự thiết kế, thực hiện hoạt động học tập của mình bằng hoạt động tự 
nghiên cứu, tự kiểm tra, tự điều chỉnh nhằm hoàn thành nhiệm vụ học tập. Học 
sinh chủ động kế hoạch tự hoc, tiến độ học và được đánh giá kết quả học tập của 
mình. 
1.2. Phương pháp lớp học đảo ngược 
1.2.1. Khái niệm phương pháp lớp học đảo ngược 
 Dạy học truyền thống ở nước ta dù đã đổi mới rất nhiều về phương pháp song 
mô hình lớp học dường như còn chýa biến chuyển nhiều khi ða phần vẫn là hình 
thức cắp sách đến trường học bài mới và về nhà làm bài tập được giao. Cũng có 
đôi khi, HS được giao soạn bài trước khi đến lớp, nhưng khi đến lớp giáo viên 
(GV) vẫn giảng lại toàn bộ bài học. Thế giới ngày càng phát triển cùng với sự bùng 
nổ của công nghệ thì việc áp dụng công nghệ, phương tiện kĩ thuật hiện đại vào 
dạy học là điều cần thiết. Một trong những phương pháp tối ưu đáp ứng yêu cầu 
đổi mới trong việc dạy học và phát triển năng lực của học sinh, đặc biệt là năng lực 
tự học đó là sử dụng phương pháp lớp học đảo ngược. 
 Vậy phương pháp lớp học đảo ngược là gì? 
 Lớp học đảo ngược có tên tiếng Anh là Flipped Classroom. Đây là phương 
pháp học tập ngược lại với phương pháp học tập truyền thống. Trong phương pháp 
này, học sinh sẽ học bài trước khi lên lớp thông qua các video quay sẵn, tài liệu hỗ 
trợ. Đôi khi là các cuộc thảo luận trực tuyến và chuẩn bị câu hỏi, chủ đề thảo luận. 
Sau đó, khi lên lớp, học sinh trình bày kết quả học tập thông qua yêu cầu của giáo 
 5 
 thấp (giai đoạn tiếp cận với tài liệu); còn việc “áp dụng, phân tích” và “sáng 
tạo” dựa trên kiến thức tiếp nhận được chính là hoạt động đòi hỏi mức tư duy đào 
sâu hơn (giai đoạn xử lý thông tin, xây dựng kiến thức thông qua các hoạt động 
học tập do giáo viên tổ chức trên lớp). Như vậy, với ba mức độ “nhớ, hiểu, kiến 
thức” học sinh đã thực hiện ở nhà nhờ video hướng dẫn của giáo viên. Còn hoạt 
động đòi hỏi mức tư duy cao thì các em thực hiện trên lớp thông qua các hoạt động 
tương tác, chia sẻ do giáo viên tổ chức. Điều này chứng tỏ, phương pháp dạy học 
lớp học đảo ngược không chỉ đáp ứng những yêu cầu cơ bản trong các bậc thang 
đo nhận thức của bloom mà còn giúp các em và giáo viên đạt được nhiệm vụ bậc 
thang cao nhất trong thang tư duy. 
 1.2.3. Nguyên tắc tổ chức hoạt động theo phương pháp lớp học đảo ngược. 
 Với nguyên tắc lấy học sinh làm trung tâm, phương pháp lớp hoc đảo ngược 
đòi hỏi học sinh phải chủ động trong việc chiếm lĩnh kiến thức, tích cực tự học và 
phát huy các năng lực của bản thân. Còn thời gian ở lớp các em không chỉ đào sâu 
nội dung kiến thức mà còn có cơ hội thể hiện bản thân qua những bài thuyết trình 
và trao đổi ý kiến. 
 Đối với phương pháp lớp học đảo ngược đòi hỏi giáo viên và học sinh thực 
hiện những bước sau: 
Bước 1: Giáo viên và học sinh sẽ tự làm việc hoặc học tập một mình. 
 . Giáo viên: Tìm hiểu thông tin, xác định nội dung, mục tiêu bài học, chuẩn bị 
bài giảng hấp dẫn cho học sinh. Sau đó, giáo viên quay video bài giảng và cung 
cấp học liệu cho học sinh qua mạng. Giáo viên giao các bài tập thảo luận nhóm yêu 
cầu các học sinh thực hiện. 
 Học sinh: Xem video bài giảng, đọc sách và tài liệu, học các kiến thức mà 
giáo viên đã gửi, ghi chép lại các kiến thức thu nhận được, làm các bài tập cấp 
thấp. Đồng thời, học sinh thảo luận trên diễn đàn, ghi lại các câu hỏi thắc mắc, 
chuẩn bị dự án nhóm. Trong một số trường hợp, học sinh còn có thể tương tác 
trước với giáo viên hoặc học sinh khác trên hệ thống. 
 Bước 2: Khi ở trên lớp học, học sinh và giáo viên tương tác với nhau, học sinh 
tương tác với bạn học trong lớp về bài học đã tìm hiểu trước đó ở nhà. 
 Giáo viên: Giáo viên tổ chức thảo luận theo nhiều hình thức khác nhau, 
nhận xét, đánh giá, giải đáp các câu hỏi của học sinh, chốt lại kiến thức trọng tâm. 
Sau đó, giáo viên sẽ đưa thêm các kiến thức chuyên sâu vào bài giảng. 
 Học sinh: Đặt câu hỏi để làm rõ vấn đề, nghe giáo viên giải đáp, giảng giải, 
làm việc nhóm, thảo luận tình huống, tranh luận, thực hành kỹ năng, thuyết trình cá 
nhân và nhóm. Ngoài ra, học sinh có thể tham gia các trò chơi để củng cố kiến thức 
và nghe nhận xét của giáo viên. 
Bước 3: Học sinh làm bài tập vận dụng và nộp sản phẩm sau một tuần. 
 7