Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí Lớp 7 (bộ sách Kết nối tri thức) nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh

 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
 A ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. Lí do chọn đề tài 
 Hiện nay, cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, việc 
ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp dạy học nói chung và 
dạy học Địa lí nói riêng theo hướng tích cực là rất cần thiết.
 Địa lí là một môn khoa học liên ngành. Nó có mối quan hệ mật thiết với 
hầu hết các môn học. Vì vậy, để một tiết học Địa lí đạt hiệu quả cao, giáo viên 
phải kết hợp nhiều phương pháp, phương tiện dạy học. Trong đó, việc sử dụng 
video là một trong những hình thức ứng dụng CNTT mang lại hiệu quả cao. Video 
là sự kết hợp sống động giữa hình ảnh và âm thanh, giữa kênh hình và kênh chữ 
tạo nên tính trực quan, có sức cuốn hút cao làm cho HS thấy hứng thú trong học 
tập và dễ tiếp thu bài hơn.
 Vì vậy, nhằm nâng cao hiệu quả đổi mới trong dạy học Địa lí đặc biệt tạo 
được hứng thú học tập cho các em học sinh, tôi nhận thấy tầm quan trọng của 
việc sử dụng video có ảnh hưởng lớn đến toàn bộ tiến trình tiết dạy, ảnh hưởng 
lớn đến việc chủ động sẵn sàng tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ học tập của học 
sinh.
 Trước đây khi chưa áp dụng sáng kiến thì học sinh chán học, lười học, về 
nhà học bài không thuộc, khi kiểm tra thường đạt kết quả không cao, các em cảm 
thấy chán nản không hứng thú với tiết học. Giáo viên cũng không có tâm trạng 
tốt để tiếp tục dạy cho học sinh ở các tiết học sau khi mà học sinh không hợp tác, 
học sinh lười học, học sinh không hứng thú học bộ môn mình phụ trách.
 Tổ chức UNESCO đã đưa ra số liệu: Học sinh chỉ nhớ 15% thông tin khi 
nghe, 25% khi nhìn, còn nếu kết hợp đa phương tiện thì lượng thông tin thu nhận 
được đạt tới 65%.
 Trước thực tiễn trên, là giáo viên Địa lí THCS với mong muốn góp phần 
vào việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm tạo cho học sinh niềm đam mê học 
tập môn Địa lí, tôi quyết định chọn giải pháp “Sử dụng video trong dạy học 
môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh”
 2/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
tập, góp phần hình thành và nâng cao khả năng quan sát, tự nghiên cứu, tìm tòi, 
khám phá cho học sinh. 
 - Giúp học sinh thuận lợi trong việc khai thác tri thức, nắm vững và ghi 
nhớ kiến thức lâu bền.
 - Nâng cao hiệu suất dạy học và phát huy tác dụng của mọi hình thức dạy học. 
 3. Những nguyên tắc khi sử dụng video trong tiết học
 Là loại phương tiện dạy học ứng dụng những thành tựu của công nghệ 
thông tin – video có nhiều đặc điểm khác biệt so với các phương tiện dạy học 
khác. Trong quá trình sử dụng cần tuân theo các nguyên tắc riêng sau:
 - Sử dụng theo quan điểm dạy học hiện đại 
 Video không chỉ sử dụng như một phương tiện trực quan, minh hoạ cho bài 
giảng mà phải sử dụng ở mức độ cao hơn nhằm góp phần tạo hứng thú, say mê, 
phát huy tính tích cực chủ động cho học sinh trong quá trình học tập thông qua 
việc tổ chức các hoạt động nhận thức cho học sinh.
 - Sử dụng video phù hợp với phương pháp và hình thức dạy học 
 Tuỳ từng bài học mà giáo viên nên chú ý đến việc có hay không sử dụng 
các video, nếu có thì phải sử dụng sao cho phù hợp. 
 Đồng thời, cũng tuỳ từng đặc điểm của video mà giáo viên lựa chọn phương 
pháp dạy học phù hợp. 
 - Sử dụng video trong tất cả các khâu cơ bản của quá trình dạy học
 - Sử dụng phối hợp video với các phương tiện dạy học khác
 Video là một loại phương tiện nghe nhìn hiện đại với nhiều tính năng phong 
phú, mang lại hiệu quả cao trong quá trình sử dụng. Tuy nhiên, trong quá trình 
dạy học, giáo viên không nên chỉ sử dụng video bởi dễ gây nên nhàm chán và đôi 
khi mất nhiều thời gian để chiếu và xem phim. Vì vậy, chúng ta không thể và 
không nên lạm dụng quá mức video trong khi dạy học. Trước khi sử dụng, giáo 
viên cần lựa chọn kĩ lưỡng các phương tiện dạy học để sao cho phù hợp với mục 
tiêu sư phạm và nội dung kiến thức cần truyền đạt.
 4/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
 + Với độ tuổi còn non nớt, ham chơi, hiếu động thì trò chơi trực tuyến 
(games online) thật sự đang là một thách thức không nhỏ đối với ngành giáo dục 
nói chung và việc học của các em nói riêng.
 Đầu năm khi nhận lớp, tôi có tiến hành khảo sát thực tế và thu được kết 
quả như sau:
 BẢNG KHẢO SÁT HỨNG THÚ HỌC TIẾT ĐỊA LÍ 7
 STT Lớp Sĩ Hứng thú Bình thường Không hứng 
 số thú
 SL TL% SL TL% SL TL%
 1 7A2 44 16 36,3 20 45,5 8 18,2
 2 7A3 44 13 29,5 22 50 9 20,5
 BẢNG KẾT QUẢ HỌC TẬP PHÂN MÔN ĐỊA LÍ 7 
 (qua bài khảo sát đầu năm)
STT Lớp Sĩ Giỏi Khá TB Yếu Kém
 số SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
 % % % % %
 1 7A2 44 7 15,9 17 38.7 20 45,8
 2 7A3 44 8 18,2 11 25 21 47,8 3 6.8 1 2.2
 Nhìn vào kết quả trên, tôi nhận thấy việc tạo hứng thú học tập cho các em 
là rất quan trọng và cần thiết, việc này cần chú trọng thực hiện bằng cách đổi mới 
phương pháp, phương tiện dạy học nhằm làm cho bài học sinh động, hấp dẫn và 
lôi cuốn hơn đối với học sinh, từ đó hiệu quả giáo dục bộ môn cũng được nâng 
cao và sẽ khơi gợi nên tình yêu của các em đối với phân môn Địa lí trong nhà 
trường nói chung và bộ môn Lịch Sử và Địa Lí 7 nói riêng.
 6/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
 Tùy vào từng nội dung mà ta xác định có hay không sử dụng video. Nếu 
có sử dụng thì phải cân nhắc trong việc lựa chon các đoạn video sao cho vừa 
đảm bảo bám sát nội dung bài học vừa đảm bảo vấn đề thời gian.
 - Sưu tầm, tìm kiếm video phù hợp với nội dung bài học đã xác định.
 Sử dụng các công cụ tìm kiếm như:
 + Các trang web:
 + Đĩa CD – ROM Biển Việt Nam
 - Thiết kế, biên tập và chỉnh sửa video.
 3. Xác định quy trình, cách thức sử dụng video trong dạy học một số 
bài Địa lí lớp 7 theo hướng dạy học tích cực
 - Các bước chuẩn bị bài học có sử dụng video được thể hiện trong sơ 
 đồ sau.
 Xác định mục tiêu 
 Xác định nội dung
 Xây dựng kịch bản
 Chuẩn bị bài giảng
 Nội dung các bước được cụ thể hoá như sau:
 Bước 1: Xác định mục tiêu
 Bước 2: Xác định nội dung
 Xác định nội dung bài học là xác định các thành phần sau đây:
 8/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
 Mô tả các hoạt động theo không 
 gian, thời gian có sử dụng video
 Bước 4: Chuẩn bị bài giảng
 Tiến hành soạn giáo án, xây dựng các phiếu học tập và xây dựng hệ thống 
câu hỏi để phục vụ cho việc hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức bài học từ 
video. Nội dung phiếu học tập và hệ thống câu hỏi phải được xây dựng một cách 
hợp lí, logic, khoa học phù hợp với nội dung bài học và trình độ nhận thức của 
học sinh.
 4. Xác định các phương pháp và công nghệ hỗ trợ việc sử dụng video 
trong dạy học Địa lí.
 ❖ Các phương pháp kết hợp với việc sử dụng video trong dạy học 
 Địa lí.
 - Phương pháp thuyết trình
 Sử dụng khi giáo viên vào bài, định hướng nội dung bài học để học sinh 
nắm được mục đích, yêu cầu và các nội dung chính của bài. Giới thiệu về các 
đoạn video sẽ sử dụng, khái quát qua nội dung chính của chúng. Nêu yêu cầu 
hoặc đặt câu hỏi cho học sinh trước khi cho các em xem video. Sau khi quan sát 
video, học sinh trả lời câu hỏi, hoàn thành phiếu học tập xong giáo viên tổng kết, 
nhận xét, chuẩn kiến thức và kết luận những nội dung chính mà đoạn video đã 
thể hiện.
 - Phương pháp đàm thoại gợi mở, dạy học nêu vấn đề
 Sử dụng trước khi giáo viên cho học sinh xem video để kích thích sự tò mò 
của các em, gợi mở trong quá trình các em xem video hoặc sau mỗi đoạn, mỗi lần 
xem để làm cơ sở cho các em trả lời các câu hỏi và giải quyết vấn đề.
 - Phương pháp thảo luận nhóm
 Chia lớp thành nhiều nhóm, mỗi nhóm đảm nhận việc khai thác và hoàn 
thiện một nội dung được thể hiện trong đoạn video => phát huy tinh thần làm việc 
nhóm, hiệu quả của việc sử dụng video trong dạy học được nâng cao.
 10/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
1. Hoạt động mở đầu 
a. Mục tiêu
- Kết nối vào bài học, tạo hứng thú cho người học.
b. Nội dung
- Đưa học sinh vào tình huống có vấn đề để các em tìm ra câu trả lời, sau đó giáo 
viên kết nối vào bài học.
c. Sản phẩm 
- Câu trả lời cá nhân của học sinh.
d. Cách thức tổ chức
Bước 1: Giao nhiệm vụ: 
- Quan sát đoạn video dưới đây, em hãy cho biết nội dung chính của đoạn 
video? Nguyên nhân của thực trạng đó?
Bước 2: Học sinh tiến hành hoạt động trong 2 phút.
Bước 3: Học sinh trả lời câu hỏi: 
Bước 4: Giáo viên chuẩn kiến thức và kết nối vào bài mới.
 Thực trạng khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên ở châu Âu đang 
diễn ra như thế nào?
 VÍ DỤ 2 - Bài 6: ĐẶC ĐIỂM DÂN CƯ XÃ HỘI CHÂU Á
1. Hoạt động mở đầu 
a. Mục tiêu: 
- Gây hứng thú cho học sinh vào đầu tiết học bằng video về châu Á.
b. Nội dung: 
 12/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
b. Nội dung
- Tạo kết nối giữa kiến thức của học sinh về đặc điểm tự nhiên, văn hoá của các 
khu vực Châu Á với bài học.
c. Sản phẩm 
- Câu trả lời cá nhân của học sinh.
d. Cách thức tổ chức
 Bước 1: Giao nhiệm vụ
 - Quan sát đoạn video, kể tên 
 các quốc gia Châu Á nằm trong 
 top 10 quốc gia giàu nhất thế 
 giới năm 2021?
 Bước 2: Học sinh thực hiện 
 nhiệm vụ 
 Bước 3: Báo cáo kết quả
 Bước 4: Đánh giá và chốt kiến 
 thức, và kết nối vào bài học.
 VÍ DỤ 4 - BÀI 16: ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN TRUNG VÀ NAM MỸ
1. Hoạt động mở đầu 
a. Mục tiêu
- Kết nối vào bài học, tạo hứng thú cho người học.
 14/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
Nhiệm vụ 2: Dựa vào thông tin mục 2 SGK và hiểu biết của mình, em hãy cho 
biết: Di cư ở châu Âu tạo ra những thuận lợi và khó khăn gì đối với sự phát triển 
kinh tế ở châu lục này?
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ
- HS trao đổi và trả lời các câu hỏi. 
Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả làm việc
- Gọi 1 học sinh bất kì trả lời câu hỏi.
- Học sinh khác nhận xét, bổ sung
 16/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
Bước 2: Học sinh thực hiện nhiệm vụ
- Học sinh trao đổi và trả lời các câu hỏi. 
Bước 3: Học sinh báo cáo kết quả làm việc
- Gọi 1 học sinh bất kì trả lời câu hỏi.
- Học sinh khác nhận xét, bổ sung 
c. Sử dụng video để học sinh vận dụng và mở rộng kiến thức cho học sinh
 VÍ DỤ 1 - BÀI 1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU ÂU
Sau khi tìm hiểu xong Hoạt động 2: TÌM HIỂU VỀ ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN 
 CỦA CHÂU ÂU
 + Giáo viên chuẩn kiến thức, mở rộng cho học sinh xem video về các mùa ở 
 Anh, yêu cầu học sinh nêu cảm nghĩ: 
 18/20 Sử dụng video trong dạy học môn Địa lí lớp 7 nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh
 *GV mở rộng: EU, AFD hỗ trợ Việt 
 Nam phòng chống biến đổi khí hậu
 Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
 - Giáo viên quan sát, nhận xét đánh giá 
 quá trình thực hiện của học sinh về thái 
 độ, tinh thân học tập, khả năng giao tiếp, 
 trình bày và đánh giá kết quả cuối cùng 
 của học sinh 
 - Chuẩn kiến thức:
 VÍ DỤ 3 - BÀI 11: PHƯƠNG THỨC CON NGƯỜI KHAI THÁC. 
 SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ THIÊN NHIÊN Ở CHÂU PHI
2.1. Tìm hiểu vấn đề khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên các môi trường 
ở châu Phi
d. Cách thức tổ chức
Bước 1: Giao nhiệm vụ: 
Nhiệm vụ 1: Hoạt động nhóm: Dựa vào thông tin SGK, hình 1,2,3,4,5 và kiến 
thức đã học, các em hãy trao đổi các nội dung sau để hoàn thành thông tin phiếu 
học tập.
- Xác định phạm vi môi các môi trường tự nhiên ở châu Phi.
- Trình bày cách thức con người khai thác, bảo vệ thiên nhiên ở các môi trường 
tự nhiên
 Môi trường Xích đạo Nhiệt đới Hoang mạc Cận nhiệt
 tự nhiên N1,5 N2,6 N3,7 N4,8
 Phương thức 
 khai thác và 
 sử dụng, bảo 
 vệ thiên nhiên
 20/20