Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phiếu đánh giá trong dạy học phát triển kĩ năng viết cho học sinh Lớp 6 (bộ sách Kết nối tri thức)

 3 /17
giáo viên có thể xác định được năng lực học tập của học sinh, làm cơ sở cho việc 
đánh giá kết quả của người học. Đồng thời giáo viên sẽ có sự điểu chỉnh hợp lí 
về phuong pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Từ đó góp 
phần nâng cao chất lượng dạy và học.
2. Cơ sở thực tiễn
Hiện nay môn ngữ văn lớp 6 của trường tôi đang học bộ sách giáo khoa Ngữ văn 
lớp 6 Kết nối tri thức và cuộc sống của Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. Đây là 
bộ sách giáo khoa được thiết kế theo từng chủ đề, tương ứng với từng thể loại và 
đủ 4 kĩ năng đặc thù của môn Ngữ văn: Nghe-nói-đọc-viết. Đây là những kĩ năng 
quan trọng giúp học sinh có điều kiện kết nối với đời sống thực tiễn. Trên nền 
tảng đó, các em có thể phát huy được năng lực, phẩm chất đặc thù của bộ môn. 
 Qua quá trình dạy bộ sách giáo khoa Ngữ văn 6 Kết nối tri thức và cuộc 
sống của Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam , tôi nhận thấy việc rèn kĩ năng viết 
cho học sinh lớp 6 để tạo lập một văn bản là rất khó khăn. Bởi lẽ vốn từ và hiểu 
biết cảu học sinh còn hạn chế. Chính vì vậy học sinh gặp phải không ít khó khăn 
khi thực hành viết các kiêu văn bản để đạt dung lượng từ 1-1,5 trang. Mà mục 
tiêu và định hướng của sách Ngữ văn mới là hướng người học đến việc hình thành 
kĩ năng tạo lập văn bản theo các phương thức biểu đạt khác nhau để học sinh biết 
thể hiện những hiểu biết, cảm xúc, suy nghĩ về những vấn đề trong đời sống 
hướng đến phát triển năng lực và phẩm chất.
 Trong quá trình dạy – học kĩ năng viết các kiểu bài văn, tôi luôn trăn trở và 
tìm tòi những phương pháp phù hợp để giúp học sinh dễ dàng hơn trong việc tạo 
lập văn bản. Tôi nhận thấy để giúp học sinh thuận lợi trong việc tạo lập văn bản 
đúng theo yêu cầu ki năng của từng kiểu bài thì bên cạnh những câu hỏi hướng 
dẫn trong Sách giáo khoa cần phải có những phiếu đánh giá cụ thể hơn về nội 
dung và yêu cầu diễn đạt. Bởi thế tôi đã tư duy để xây dựng nên phiếu đánh giá 
trên hai mức độ định tính và định lượng dựa trên việc tổng hợp những câu hỏi 
hướng dẫn trong Sách giáo khoa cũng như bám sát vào yêu cầu kĩ năng của từng 
kiểu bài. Sau khi thử nghiệm tôi nhận thấy học sinh đã tự tin và chủ động viết tốt 5 /17
 - Phương pháp thực nghiệm.
B . QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI THỰC HIỆN
 I. NHỮNG NỘI DUNG LÍ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ
1. Sử dụng phiếu đánh giá trong dạy văn
 Việc sử dụng phiếu đánh giá trong dạy học văn bản là một phương pháp 
khá phổ biến của môn ngữ văn. Phiếu đánh giá là một bản mô tả cụ thể các tiêu 
chí đánh giá và các mức độ của từng tiêu chí đó về quá trình hoạt động hoặc sản 
phẩm học tập của học sinh. Phiếu đánh giá tiêu chí là một công cụ đánh giá chính 
xác mức độ đạt chuẩn của học sinh cả về sản phẩm học tập và thái độ, hành vi khi 
thực hiện nhiệm vụ học tập. Do đó, phiếu đánh giá có thể coi là chìa khóa để học 
sinh tự định hướng và xác định được chuẩn kiến thức, kĩa năng cho việc tạo lập 
các kiểu văn bản.
 Ngoài ra một phiếu đánh giá khi được thiết kế phù hợp còn có thể phát huy 
được tối đa các năng lực khác của học sinh ngoài năng lực chuyên biệt của bộ 
môn ngữ văn. Trong phiếu bài tập học sinh có thể đưa vào đó những dấu ấn mang 
cá tính riêng, năng khiếu riêng, sở thích riêng, vốn hiểu biết riêng của bản thân.
2. Việc sử dụng phiếu đánh giá trong dạy kĩ năng viết
 Với cách thiết kế SGK chương trình GDPT hiện hành đối với lớp 6 của bộ 
sách Kết nối thì trong mỗi chủ đề, gắn liền với việc đọc hiểu văn bản theo thể loại 
là một bài học về kĩ năng viết. Cách kết hợp đó không chỉ giúp HS vận dụng được 
kiến thức và kĩ năng đọc hiểu sang kĩ năng viết mà còn đưa văn học gắn liền phục 
vụ cho đời sống.
 Phiếu đánh giá sẽ được xây dựng theo yêu cầu kĩ năng riêng của từng kiểu 
văn bản. Trong đó sẽ thể hiện được cả yêu cầu về nội dung, hình thức, sự sáng 
tạo của cá nhân người viết. Các tiêu chí cần đạt trong phiếu sẽ được sắp xếp hợp 
lý để giúp học sinh sau khi trả lời được những câu hỏi nhỏ có thể tự tổng hợp và 
rút ra được những yêu cầu về kiến thức, kĩ năng của từng kiểu bài văn. Từ đó tạo 
thuận lợi cho các em trong việc phát huy được năng lực tự học, năng lực tư duy, 7 /17
 và cách viết của riêng bản thân trong tạo lập văn bản theo chủ đề. Chính bởi vậy, 
 giáo viên cần khích lệ, động viên các em bày tỏ suy nghĩ, quan điểm, cách viết 
 của cá nhân mình. Có vậy khi làm việc với phiếu đánh giá mới có thể phát huy 
 một cách hiệu quả sự chủ động, sáng tạo và những năng lực của bản thân.
2. Xây dựng phiếu đánh giá tiêu chí
2.1.Xây dựng tiêu chí đánh giá
Để thiết kế được phiếu đánh giá tiêu chí trước tiên GV phải xây dựng tiêu chí 
đánh giá phù hợp với đặc trưng của của môn học, của yêu cầu cần đạt trong dạy 
học kĩ năng viết như sau:
 - Gv phân tích yêu cầu cần đạt của bài học, chủ đề và xác định các kiến thức, 
 kĩ năng mong đợi của học sinh.
 - GV xác định rõ nhiệm vụ/bài tập đánh giá đã xay dựng là đánh giá hoạt 
 động, sản phẩm hay đánh giá cả quá trình hoạt động và sản phẩm
 - Gv cần phân tích, cụ thể hóa các sản phẩm hay các hoạt động đó thành 
 những yếu tố, đặc điểm hay hành vi thể hiện rõ đặc trưng của sản phẩm 
 hay quá trình đó.
 - Gv căn cứ vào yêu cầu cần đạt của bài học, chủ đề từ đó xác định tiêu chí 
 đánh giá, lập danh mục các tiêu chí ban đầu.
 - Chỉnh sửa, hoàn thiện các tiêu chí.
2.2. Xây dựng các mức độ thể hiện các tiêu chí đã xác định
- Xác định số lượng về mức độ thể hiện của các tiêu chí: thường thì 3 đến 5 mức 
độ miêu tả là thích hợp nhất.
- GV đưa ra mô tả về các tiêu chí đánh giá ở mức độ cao nhất, thực hiện tốt nhất.
- Đưa ra các mô tả về các tiêu chí ở các mức độ còn lại.
- Hoàn thiện phiếu đánh giá: phiếu đánh giá cần được sử dụng thử nghiệm nhằm 
phát hiện ra những điểm cần chỉnh sửa trước khi đem sử dụng chính thức.
a. Phiếu đánh giá tiêu chí ( định lượng)
 Đối với đánh giá định lượng để lượng hóa số điểm của các tiêu chí trong 
phiếu đánh giá thành một điểm số cụ thể, Gv cần tính tổng điểm các mức độ đạt 9 /17
 Điểm Bố cục, trình bày không rõ ràng, mắc nhiều lỗi diễn đạt
 2-1 Bài viết lạc đề hoặc không viết bài hoặc không viết bài hoặc 
 chỉ viết được 1, 2 câu chưa thể hiện được đối tượng.
 Điểm Bài viết không có trọng tâm.
 0 Thuyết minh tản mạn, không có yếu tố miêu tả, biểu cảm.
 Tuy nhiên không phải đơn vị kiến thức nào cũng đưa vào phiếu bài tập. Ta 
chỉ nên lựa chọn những kiến thức trọng tâm, nội dung, nghệ thuật tiêu biểu để 
đưa vào phiếu bài tập, tránh việc tiết học văn trở nên rời rạc, mất đi sự kết nối và 
chất văn do lạm dụng quá nhiều phiếu bài tập.
b. Phiếu đánh giá tiêu chí định tính
 Luyện kĩ năng viết bài văn tả cảnh sinh hoạt trong thời lượng 2 tiết. Do đó 
phần tìm hiểu chung tôi thực hiện phương pháp theo mẫu và thực hành. Đến phần 
thực hành để đo được năng lực tạo lập văn bản cho học sinh tôi đã giao bài tập 
các em về nhà chuẩn bị phần tìm ý và lập dàn ý để trên lớp các em hoàn thiện 
sớm bài viết, sau khi hoàn thành, tôi sẽ dựa vào phiếu đánh giá chấm mẫu một 
bài và nhận xét. Sau đó sẽ cho học sinh đổi bài chấm chéo dự trên phiếu đánh giá 
tiêu chí GV đưa ra để học sinh nào cũng được chấm bài và sửa bài.
 Với phiếu đánh giá định tính: GV dựa vào sự miêu tả các mức độ trong 
phiếu đánh giá để chỉ ra cho HS thấy khi đối chiếu sản phẩm, quá trình thực hiện 
của học sinh với từng tiêu chí thì tiêu chí nào học sinh làm tốt và làm tốt đến mức 
độ nào, những tiêu chí nào chưa tốt và mức độ ra sao. Từ đó giúp HS nhận ra 
những ưu, nhược điểm của bài viết và đề xuất cách sửa chữa, nhờ đó mà ngày 
càng tiến bộ.
 Trên cơ sở đó, tôi đã thiết kế phiếu đánh giá kĩ năng viết bài văn tả cảnh 
sinh hoạt cho học sinh như sau:
 STT Tiêu chí Mức điểm đạt Điểm 
 1 2 3 4 5 tổng 11 /17
 19 Các đoạn văn, câu văn có sự thống nhất, 
 liên kết chặt chẽ để phát triển nội dung bài.
 20 Kết bài: Khái quát và nhấn mạnh các hoạt 
 động đặc sắc của cảnh sinh hoạt.
c. Phiếu đánh giá nâng cao
Trên cơ sở xậy dựng phiếu đánh giá cơ bản cho bài văn đúng, GV cần xây dựng 
phiếu đánh giá tiêu chí cho bài văn hay nhằm phát hiện và bồi dưỡng, phát tiển 
năng lực ngôn ngữ cho học sinh. Với những học sinh có năng lực văn học thì việc 
khơi nguồn trong cách ra đề kiểm tra thì tiêu chí đánh giá sẽ giúp các em tự hoàn 
thiện và phát triển năng lực ngôn ngữ tốt hơn.
Trên cơ sở nghiên cứu về bài học rèn kĩ năng viết bài văn tả cảnh sinh hoạt, tôi 
đưa ra phiếu đánh giá nâng cao như sau:
 Tiêu chí Đạt Chưa 
 đạt
 Sử dụng kết hợp các biện pháp so sánh, nhân hóa để miêu 
 tả.
 Sử dụng các tính từ kết hợp các từ láy để miêu tả.
 Kết hợp với các phương thức biểu đạt khác để bài văn miêu 
 tả thú vị hơn.
 Vận dụng hiểu biết về thơ ca, nhạc họa để đưa thêm chất liệu 
 vào bài văn miêu tả.
 Đa dạng hóa các kiểu kết cấu đoạn văn trong bài văn miêu 
 tả.
 Vận dụng mở bài gián tiếp và kết bài mở rộng.
Phiếu đánh giá nâng cao cho bài văn thuyết minh: 13 /17
Cứ mỗi dịp xuân về là phiên chợ
Tết quê em lại diễn ra thật đông
vui và tấp nập. Xuân đã về với
những cành hoa đào đỏ thắm.
Không khí của năm mới đang bao
trùm khắp nơi. Mọi người ai cũng
nô nức chuẩn bị sắm sửa cho một
cái Tết ấm cúng, sum vầy. Năm nào
cũng vậy, ngày 29 Tết âm lịch em
được mẹ cho đi phiên chợ cuối
năm, phiên chợ đặc biệt và ý nghĩa
với tất cả mọi người.
 Đứng từ xa em thấy Chợ
 Tết thật náo nhiệt, đông đúc
 bởi tiếng nói cười vui vẻ.
 Khuôn mặt mọi người ai
 cũng rạng ngời, bởi hôm
 nay là phiên chợ. Họ đi chợ
 không chỉ để mua hàng,
 sắm sửa trang trí mà họ còn
 muốn ngắm và tận hưởng
 không khí ồn ào của chợ
 Tết. Phiên chợ ngày cuối
 năm, có một chút vội vã, tất
 bận nhưng dường như lòng
 người thì đang chậm lại
 trong khoảnh khắc giao
 mùa của một năm mới đang
 đến gần. 15 /17
Đến gần cửa hàng thực phẩm, em
thấy nhộn nhịp tiếng nói cười trao
đổi, mặc cả. Những con gà trong
lồng nhốt cứ kêu oang oác sau mỗi
lần bị khách hàng bắt xem. Gian
hàng cá cũng thật náo nhiệt. Còn
cả hàng thịt lợn, hàng giò cũng ồn
ào không kém. Tiếng nói mặc cả
kèm với âm thanh từ máy xay thịt
hòa quện vào nhau. Các bà, các
mẹ hỏi nhau về món ăn trong
ngày Tết, ai ai cũng nặng trĩu
những món đồ, nhưng vẫn cứ lo
mình còn mua thiếu. Không khí
của ngày Tết càng đến gần hơn
với miền quê của em.
Chợ náo nhiệt từ sáng đến
trưa mà người mua bán
vẫn chẳng bớt dần đi.
Những đứa trẻ như em,
theo mẹ đi chợ để mẹ sắm
cho một món đồ mới hay đi
chọn các loại kẹo ăn ngày
tết với sở thích của mình. 17 /17
 Chất lượng Giỏi Khá Trung bình Yếu
 khảo sát
 SL % SL % SL % SL %
 6A (44) 16 36.36 23 52.27 5 11.37 0 0
 6E (44) 28 63.64 14 31.82 2 4,54 0 0
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT KHUYẾN NGHỊ 
I. KẾT LUẬN:
 Với mong muốn học sinh phát huy được sự chủ động, tích cực và những 
năng lực tiềm ẩn, cũng như thêm hứng thú với bộ môn, tôi đã mạnh dạn đề xuất 
một số biện pháp cụ thể như trên. Việc thực hiện đổi mới trong kiểm tra đánh giá 
phải gắn liền với năng lực của người học. Phát triển năng lực ngôn ngữ qua việc 
tạo lập văn bản giúp các em tự tin thể hiện những hiểu biết, biết trình bày những 
suy nghĩ từ đó phát triển tư duy sáng tạo. Đặc biệt khi việc tạo lập văn bản gắn 
liền với các các kiểu bài áp dụng nhiều trong đời sống như miêu tả, biểu cảm, 
thuyết minh càng giúp học sinh thấy sự kết nối giữa môn Ngữ văn với đời sống. 
Từ đó hun đúc cho các em tình yêu tha thiết, chân thành, có ý thức giữ gìn và bảo 
vệ sự trong sáng của tiếng Việt.
II. ĐỀ XUẤT – KHUYẾN NGHỊ
 Nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất, tinh thần cho giáo viên bộ môn 
được học tập, trau dồi kiến thức và phương pháp giảng dạy bộ môn.
 Động viên, khích lệ kịp thời để thầy và trò cùng xây dựng, sáng tạo nên 
những tiết học hiệu quả, thú vị. 
 Đầu tư thêm các tài liệu tham khảo phục vụ bộ môn Ngữ văn
 Có những cuộc thi giao lưu để học sinh được cọ sát các kĩ năng.
 Tôi xin chân thành cảm ơn !