Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng câu chuyện pháp luật để giảng dạy Giáo dục công dân Lớp 12

 - Chính vì học tập một cách đơn điệu thụ động nên học sinh không hiểu 
sâu sắc vấn đề, không biết vận dụng để giải quyết các tình huống trong cuộc 
sống, không có kỹ năng làm bài thi THPT QG nên kết quả không cao.
 - Ngoài ra, trong thực tế dạy và học ở trường, phương tiện dạy học còn 
thiếu thốn. Tranh ảnh trực quan giúp học sinh tìm hiểu và liên hệ trực tiếp vào 
cuộc sống nhà trường chưa được trang bị. 
 - Đặc biệt, do tâm lý chung của mọi người, trong đó cha mẹ học sinh cho 
rằng đây là môn học phụ, kết quả học tập thế nào không quan trọng lắm, vì vậy 
cũng không quan tâm nhiều và chưa chú ý động viên con em tích cực học tập.
 Từ những lí do trên mà trong giờ học Giáo dục công dân lớp 12 chưa gây 
hứng thú cho học sinh. Vì vậy, trong giảng dạy Giáo dục công dân lớp 12, tôi đã 
sử dụng các câu chuyện pháp luật để gây hứng thú cho học sinh. Đây là đề 
không mới mẻ, trong quá trình tìm hiểu, tham khảo tôi phát hiện những đề tài có 
nội dung liên quan:
 + Sáng kiến” Sử dụng phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu 
chuyện pháp luật trong dạy học môn GDCD lớp 12” - Nguyễn Thị Hồng (trường 
THPT Thanh Khê – Đà Nẵng).
 + “Tình huống GDCD 12” chủ biên Trần Văn Thắng, NXB Giáo dục, 
năm 2008.
 Nhìn chung, một số bài viết, sách tình huống GDCD 12 chưa đi sâu vào 
việc sử dụng các câu chuyện pháp luật trong dạy học. Sách giáo khoa GDCD 12 
hiện nay chỉ có phần công dân với pháp luật, với nhiều kiến thức khó đối với 
học sinh. Để giúp HS hiểu và vận dụng kiến thức vào thực tiễn, trước hết GV 
phải tạo sự đam mê cho HS đối với môn học. Với kinh nghiệm của mình qua 
nhiều năm giảng dạy tôi xin mạnh dạn đưa ra một biện pháp tạo sự hứng thú cho 
HS bằng cách sử dụng các câu chuyện pháp luật.
5. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp sáng kiến: 
 Bắt đầu từ năm học 2016- 2017, môn GDCD chính thức trở thành môn thi tốt 
nghiệp trong kì thi THPT Quốc gia. Vì thế, giảng dạy môn GDCD, để gây hứng 
 2 khẩ năng vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn, khắc sâu hơn kiến 
thức pháp luật để giải quyết các bài tập tình huống trong đề thi THPT QG. Từ 
đó góp phần nâng cao hiệu quả ôn thi THPT QG và ôn thi HSG môn GDCD.
 7. Nội dung: 
7.1. Thuyết minh giải pháp mới hoặc cải tiến
 * Giải pháp 1: QUY TRÌNH SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN PHÁP LUẬT 
 ĐỂ GIẢNG DẠY GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12. 
 - Tên giải pháp: QUY TRÌNH SỬ DỤNG CÂU CHUYỆN PHÁP 
 LUẬT ĐỂ GIẢNG DẠY GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12. 
- Nội dung: Sử dụng câu chuyện pháp luật để dạy học Giáo dục công dân lớp 
12.
 - Các bước tiến hành thực hiện giải pháp :
 Bước 1: Giáo viên chuẩn bị các câu chuyện pháp luật có nội dung phù hợp 
với bài học. Sau đó, giáo viên tóm tắt ý chính của câu chuyện cho ngắn gọn, dễ 
hiểu, dễ đưa vào bài học. Đặt ra những tình huống cụ thể để cho học sinh theo 
dõi.
 Bước 2: Học sinh lắng nghe câu chuyện. Giáo viên yêu cầu học sinh phân 
tích và trả lời câu hỏi ở cuối câu chuyện. 
 Bước 3: Giáo viên theo dõi, lắng nghe, phân tích và tổng hợp các ý kiến của 
học sinh trả lời; đồng thời nhận xét, bổ sung và đưa ra kết luận. 
 Ví dụ 1: Khi truyền đạt kiến thức ở phần 1b: "Nội dung bình đẳng trong 
hôn nhân và gia đình" (Bình đẳng giữa cha mẹ và con cái) - Bài 4: "Quyền 
bình đẳng của công dân trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội", 
 Giáo viên kể, trình chiếu hình ảnh và tóm tắt nội dung câu chuyện pháp 
luật cho học sinh nghe: “Con gái ngược đãi mẹ già”.
 4 Liên Chiểu (Đà Nẵng).Đến 16 giờ cùng ngày, giữa Sơn và Lợi xảy ra mâu thuẫn 
 dẫn đến đánh nhau. Thấy vậy, Tài đứng dậy can ngăn thì bất ngờ bị Hiệp đấm 
 vào mặt. Khi Tài hỏi "sao anh lại đánh em?", thì tiếp tục bị Hiệp đấm tiếp vào 
 má. Lúc này, Tài bỏ chạy ra ngoài thì Sơn đuổi theo, Hiệp chạy theo can ngăn 
 Sơn và đứng cách Tài khoảng 2 mét. Bực tức vì vừa bị đánh trong lúc can ngăn 
 ẩu đả, Tài nhặt cục đá bê tông ném trúng vào đầu Hiệp, khiến nạn nhân ngã 
 xuống đường bất tỉnh. Ngay sau đó, Hiệp được mọi người đưa đi cấp cứu, còn 
 Tài bỏ về nhà. Kết quả giám định Hiệp bị thương tích 28%.Theo hồ sơ, Tài là 
 đối tượng có 2 tiền án, từng bị 5 năm tù về tội “Tiêu thụ tài sản do người khác 
 phạm tội mà có” và 3 năm tù về tội “Cố ý gây thương tích”.Trong vụ án này, dù 
 đã có hành vi đánh nhau nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự nên 
 Sơn, Lợi và Hiệp chỉ bị xử phạt hành chính.
•
 Bị cáo Nguyễn Tấn Tài.(Nguồn: Báo Pháp luật Việt Nam).
 - Bước 1: Giáo viên tóm tắt ý chính và kể cho học sinh nghe về câu chuyện để 
 củng cố phần 1b trong khoảng 2 phút. 
 - Bước 2: Giáo viên đưa ra câu hỏi sau khi kết thúc:
 1. Những hành vi của từng nhân vật trong câu chuyện?
 2. Em có nhận xét gì hành vi đó?
 - Bước 3: Giáo viên theo dõi và phân tích, tổng hợp ý kiến của các nhóm, đồng 
 thời bổ sung, kết luận: Tài là đối tượng có 2 tiền án, từng bị 5 năm tù về tội 
 6 5. Nội dung tích hợp trong môn và tích hợp liên môn 
 * Môn GDCD: Giáo dục biên giới quốc gia, biển đảo, Giáo dục kĩ năng 
sống, Phòng chống tham nhũng
 * Liên môn: 
 II. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
 1. Phương pháp dạy học: Tổ chức hoạt động thảo luận nhóm, xử lí tình 
huống, đóng vai, kể chuyện 
 2. Hình thức dạy học chính: làm việc theo nhóm, làm việc cá nhân học 
sinh nghiên cứu tự học, tự làm dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Dạy học trên 
lớp là chủ yếu, kết hợp làm việc tại nhà và tìm hiểu trên các kênh thông tin khác 
nhau
 III. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
 1. Chuẩn bị của giáo viên
 - Tài liệu chính thức: Sách giáo khoa, sách giáo viên Giáo dục công dân.
 - Tài liệu tham khảo khác: 
 + Hồ Thanh Diện: Thiết kế bài giảng Giáo dục công dân, NXB. Hà Nội, 2007.
 + Vũ Hồng Tiến - Trần Văn Thắng - Nguyễn Thị Hoa: Tình huống Giáo 
dục công dân, NXB. Giáo dục, TP. Hồ Chí Minh, 2008.
 - Dùng các dụng cụ dạy học trực quan như sơ đồ tư duy, máy chiếu, bảng 
phụ, bút dạ.
 2. Chuẩn bị của học sinh
 - Dùng các dụng cụ học tập, bảng phụ, bút dạ, vở ghi.
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1. Ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra sĩ số lớp, kiểm tra việc chuẩn bị bài, 
chuẩn bị đồ dung học tập của học sinh, các nhóm học sinh
 2. Kiểm tra bài cũ: Học sinh trình bày kết quả chuẩn bị nhiệm vụ đã giao 
ở bài học trước: Bộ luật hình sự quy định như thế nào về người không có năng 
lực trách nhiệm hình sự.
 3. Các hoạt động học: 
 I. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
 8 II. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
 Hoạt động của Giáo viên và Học sinh Nội dung bài học
 Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung các loại vi c/Các loại vi phạm 
 phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí pháp luật và trách 
 * Mục tiêu, phương pháp, hình thức: Phân biệt nhiệm pháp lí:
 được các loại vi phạm pháp luật và trách nhiệm 
 pháp lý. GV sử dụng phương pháp thuyết trình 
 thảo luận nhóm để giúp các e hiểu nội dung bài * Vi phạm hình sự: Là 
 học trên lớp những hành vi nguy hiểm 
 * Thời gian: 20 phút cho xã hội bị coi là tội 
 * Cách tiến hành: + GV phát phiếu học tập và phạm quy định tại Bộ 
 hướng dẫn HS làm việc theo yêu cầu: Thảo luận luật Hình sự.
 nhóm đôi, ghi những nội dung cơ bản của các loại - TNHS: Người phạm 
 vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí tương tội phải chịu trách nhiệm 
 ứng theo phiếu học tập: hình sự, phải chấp hành 
 + Cá nhân HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu của hình phạt theo quy định 
 phiếu học tập. của Tòa án. Người từ đủ 
 - Thực hiện nhiệm vụ học tập: Học sinh thảo luận 14 đến dưới 16 tuổi phải 
 nhóm đôi để hoàn thiện phiếu học tập.Báo cáo kết chịu trách nhiệm hình sự 
 quả thực hiện nhiệm vụ về tội phạm rất nghiêm 
 + GV yêu cầu đại diện từng nhóm đôi học sinh (4 trọng do cố ý hoặc tội 
 nhóm) trình bày phần làm việc của mình (có thể phạm đặc biệt nghiêm 
 viết lên khổ giấy A0 đã được in theo mẫu trên, trọng. Người từ 16 tuổi 
 hoặc đọc trước lớp) trở lên phải chịu trách 
 + HS: Nhận xét bổ sung nhiệm hình sự về mọi tội 
 - Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: phạm .
 Giáo viên nhận xét kết quả thảo luận và định * Vi phạm hành chính: 
 hướng học sinh nêu: Là hành vi vi phạm pháp 
 - Vi phạm hình sự luật có mức độ nguy 
 10 vệ. chưa đủ 18 tuổi khi tham 
 + Trách nhiệm pháp lí tương ứng: Cán bộ, công gia các giao dịch dân sự 
 chức, viên chức vi phạm kỉ luật phải chịu trách phải được người đại diện 
 nhiệm kỉ luật với các hình thức khiển trách, cảnh theo PL
 cáo, hạ bậc lương, chuyển công tác khác, buộc thôi *Vi phạm kỉ luật: Là vi 
 việc, . phạm pháp luật xâm 
 * Dự kiến sản phẩm của học sinh: Phân biệt rõ phạm các quan hệ lao 
 được các loại vi phạm pháp luật và những biểu động, công vụ nhà 
 hiện của nó trong đời sống nước do pháp luật lao 
 động, pháp luật hành 
 chính bảo vệ.
 * Dự kiến đánh giá năng lực: Thông qua việc - TNKL: Cán bộ, công 
 giảng dạy sẽ góp phần hình thành, phát triển chức, viên chức vi phạm 
 cho học sinh các phẩm chất như: trung thực, kỉ luật phải chịu trách 
 trách nhiệm, năng lực điều chỉnh hành vi, năng lực nhiệm kỉ luật với các 
 phát triển bản thân hình thức cảnh cáo, hạ 
 bậc lương, chuyển công 
 tác khác, buộc thôi 
 việc
 III. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
 * Mục tiêu, phương pháp, hình thức: Giúp học sinh củng cố, khắc sâu 
kiến thức về các loại vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý, để từ đó có thái 
độ tôn trọng pháp luật. Sử dụng linh hoạt các phương pháp như đàm thoại, phát 
vấn và giải quyết vấn đề. Kết hợp việc giao bài tập theo cá nhân và nhóm với 
việc học sinh chủ động làm việc trên lớp
 * Thời gian: 8 phút
 * Cách tiến hành: Giáo viên kể cho học sinh nghe câu chuyện pháp luật: 
Ngày 3/4, TAND TP Đà Nẵng mở phiên xét xử lưu động và tuyên phạt bị 
cáo Nguyễn Tấn Tài (SN 1993, ngụ phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên 
Chiểu) 10 năm 6 tháng tù về tội Giết người.
 12 1. Những hành vi của từng nhân vật trong câu chuyện?
 2. Em có nhận xét gì hành vi đó?
 - Bước 3: Giáo viên theo dõi và phân tích, tổng hợp ý kiến của các nhóm, đồng 
thời bổ sung, kết luận: Tài là đối tượng có 2 tiền án, từng bị 5 năm tù về tội 
“Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có” và 3 năm tù về tội “Cố ý gây 
thương tích”.Trong vụ án này, dù đã có hành vi đánh nhau nhưng chưa đến mức 
truy cứu trách nhiệm hình sự nên Sơn, Lợi và Hiệp chỉ bị xử phạt hành chính.
Học sinh làm bài tập trắc nghiệm sau:
 Câu 1: Theo quy định của pháp luật, người có hành vi gây nguy hiểm cho 
xã hội, bị coi là tội phạm thì phải
 A. hủy bỏ mọi thông tin. B. chịu trách nhiệm hình sự.
 C. chịu khiếu nại vượt cấp. D. hủy bỏ đơn tố cáo.
 Câu 2: Vi phạm kỉ luật là hành vi vi phạm pháp luật xâm phạm các quan 
hệ lao động và
 A. giao dịch dân sự. B. trao đổi hàng hóa.
 C. chuyển nhượng tài sản. D. công vụ nhà nước.
 Câu 9: Vi phạm hành chính là hành vi vi phạm pháp luật có mức độ nguy 
hiểm thấp hơn tội phạm, xâm phạm các
 A. quy tắc quản lí xã hội. B. quy tắc quản lí của nhà nước.
 C. quy tắc kỉ luật lao động. D. nguyên tắc quản lí hành chính.
 Câu 3: Công dân có hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm tới các quan hệ 
nhân thân và quan hệ tài sản thuộc loại vi phạm nào sau đây?
 A. Vi phạm công vụ B. Vi phạm quy chế
 C. Vi phạm hành chính D. Vi phạm dân sự
 Câu 4: Người phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm do mình 
gây ra có độ tuổi nào dưới đây?
 A. Từ 15 tuổi trở lên. B. Từ 16 tuổi trở lên.
 C. Từ đủ 14 tuổi trở lên. D. Từ đủ 16 tuổi trở lên.
 Câu 5: Những hành vi vi phạm pháp luật có mức độ nguy hiểm cho xã 
hội thấp hơn tội phạm, vi phạm đến các quy tắc quản lý của nhà nước là gì?
 14