Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp giảng dạy và huấn luyện Chạy bền trong Trường THCS

 2/15
nói riêng và môn học thể dục nói chung, từ đó giúp học sinh nâng cao thể lực, 
nâng cao sức bền chung, tạo điều kiện tốt cho học sinh phát triển sức bền chuyên 
môn, học tập và lao động tốt hơn.
2. Phương pháp nghiên cứu
 Giảng dạy và huấn luyện Chạy bền phải dựa trên cơ sở khoa học tự nhiên 
của giáo dục thể chất, phải nắm vững được nguyên lý kỹ thuật động tác, phương 
pháp lý luận. Đó là điều không thể thiếu được trong quá trình giảng dạy và huấn 
luyện Chạy bền, là hệ thống các bài tập được tiến hành tuần tự theo phương 
pháp và được tổ chức một cách hợp lý, hoạt động của các tố chất thể lực bên 
trong và bên ngoài với mục đích vận dụng đầy đủ, có hiệu quả những tố chất đó. 
Qua thực tế đã giảng dạy và huấn luyện Chạy bền, tôi thấy cần phải áp dụng tốt 
nhiều phương pháp giảng dạy, huấn luyện và phải tuân thủ nghiêm túc các nguyên 
tắc đó.
 Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu trên tôi sử dụng các phương pháp sau:
 a. Phương pháp học tập và tham khảo tài liệu 
 Phương pháp này nhằm tổng hợp các tài liệu, hệ thống lại các kiến thức có 
liên quan đến đề tài nghiên cứu, hình thành cơ sở lý luận, xác định các nhiệm vụ, 
lựa chọn các phương pháp và các chỉ tiêu để đánh giá kết quả nghiên cứu khi thực 
hiện đề tài cũng như tìm chọn các bài tập phát triển sức bền một cách hợp lý nhất.
 b. Phương pháp phỏng vấn Sử dụng phiếu điều tra.
 Phương pháp này nhằm tìm hiểu tâm, sinh lý của học sinh nhằm xác định 
và đưa ra các bài tập, hình thức tập luyện phù hợp, gây hưng thú cho học sinh 
trong quá trình giảng dạy và huấn luyện Chạy bền. 
 c. Phương pháp lý luận
 Y – sinh học hiện đại khi nghiên cứu cơ thể sống thường tách nó ra làm 
các cơ quan, hệ cơ quan và các chức năng riêng biệt. Tuy nhiên cơ thể con người 
là một hệ sinh học hoàn chỉnh và thống nhất, có khả năng tự điều chỉnh và tự 
phát triển.
 Sự phát triển sức bền phụ thuộc vào mức độ hoàn thiện của sự phối hợp 
giữa các chức năng vận động và chức năng dinh dưỡng, phụ thuộc vào độ bền 
vững chức năng của các cơ quan nội tạng. Đặc biệt là các hệ hô hấp và tim mạch, 
đây là những hệ cơ quan bảo đảm việc cung cấp oxy cho cơ thể.
 Các cơ sở sinh lý chủ yếu để phát triển sức bền là mức độ phát triển chức 
năng của tim mạch và hô hấp, trạng thái của máu (hàm lưọng Hemoglobin, dự 
trữ kiềm – toan) dự trữ chất dinh dưỡng trong cơ thể và khả năng sử dụng chúng. 
Công xuất của các quá trình trao đổi năng lượng và thiếu oxy, đặc điểm của quá 
trình điều nhiệt, trạng thái các tuyến nội tiết. 4/15
 So sánh kết quả trước và sau huấn luyên (kết quả có đối chứng).
 III. PHẠM VI - THỜI GIAN ÁP DỤNG ĐỀ TÀI
 Đề tài này tôi đã áp dụng để huấn luyện đội tuyển Chạy bền tham gia giải 
“Chạy Báo Hà Nội mới huyện Gia Lâm, Hội khỏe Phù Đổng huyện Gia lâm 
và Thành phố Hà Nội” cho học sinh Khối 8 - 9 trong 2 năm học vừa qua: Năm 
học 2021 - 2022, Năm học 2022 - 2023. 6/15
2. Khó khăn
- Năm học 2020 - 2021 do dịch bệnh Covid 19 diễn ra phức tạp, nên việc tổ 
chức cho học sinh tập luyện cũng gặp nhiều khó khăn, chủ yếu giao bài tập về 
nhà cho học tự tập.
- Sức khỏe và khả năng tiếp thu của học sinh không đồng đều.
- Đa số học sinh chưa thấy được tầm quan trọng của việc luyện tập Chạy bền 
nói riêng và tập thể thao nói chung nên không có hứng thú và tự giác tập luyện ở 
lớp cũng như ở nhà.
- Trong quá trình học tập, rèn luyện các em còn ngại ngùng, rụt rè do lứa tuổi, 
tâm sinh lý đang phát triển (nhất là học sinh nữ).
- Vẫn còn một số giáo viên dạy học chưa được tâm huyết với nghề, ít thị phạm 
và phân tích động tác, để tình trạng học sinh tự tập là chính, do vây chưa động 
viên và uốn nắn các em kịp thời.
- Thời gian học thêm các môn khác của học sinh quá nhiều nên học sinh chưa có 
nhiều thời gian tự luyện tập thường xuyên do vậy chưa đáp ứng được nhu cầu 
học tập và vui chơi của học sinh.
II. CÁC GIẢI PHÁP KHOA HỌC
1. Giải pháp 1. Khảo sát thực tế lựa chọn đội tuyển
a. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện
 Căn cứ vào Kế hoạch tổ chức Chạy giải Báo Hà Nội mới TP Hà Nội, kế 
hoạch thi đấu các môn HKPĐ cấp huyện và Thành Phố các trường THCS trong 
toàn Thành Phố nói chung và Trường THCS Cổ Bi nói riêng tiến hành tổ chức 
thi đấu giải HKPĐ cấp trường, qua đó tuyển chọn học sinh vào đội tuyển để tập 
luyện, thi đấu cấp huyện và Thành Phố đạt kết quả cao.
 Rất tiếc trong năm học 2020 - 2021 Chạy giải Báo Hà Nội mới TP Hà Nội 
không được diễn ra vì dịch bệnh Covid 19 diễn ra phức tạp và khó lường.
b. Số liệu điều tra khi thực hiện:
 Thành tích học sinh trước tập luyện (qua kiểm tra thi đấu chạy giải Báo 
Hà Nội mới và HKPĐ cấp trường):
 * Bảng 1 - Đội tuyển năm học 2021 - 2022
STT Họ và tên Năm sinh Cự ly (m) Thành tích Ghi chú
 1 Nguyễn Thu Ngân 2007 1.800 7’35
 2 Đinh Văn Tú 2007 1.800 7’37
 3 Nguyễn Vân Anh 2007 1.800 7’48
 4 Nguyễn Thị Mỹ Linh 2007 1.800 7’57
 5 Nguyễn Tiến Đạt 2007 1.800 6’47 8/15
- Chạy gót chạm mông 10 - 15 lần x 20m.
- Chạy đạp sau 10 - 15 lần x 20m.
- Chạy tăng tốc 40 - 60m x 5 lần.
- Chạy dích dắc, chạy vòng số 8.
- Chạy trên địa hình tự nhiên (sân trường) 500 - 2000m.
Các bài tập trên được sắp xếp phù hợp với từng đối tượng học sinh. Sau mỗi giờ 
học tôi giao bài tập về nhà cho các em tự tập luyện ở nhà.
Trước khi thi đấu khoảng 2 tháng tôi tập trung huấn luyện đội tuyển, vào các 
buổi chiều (16h30 sau giờ tan học), học sinh trong đội tuyển ở lại tập khoảng 45 
phút, để chuẩn bị tốt thể lực, kỹ chiến thuật và tâm lý cho học sinh nhằm thi đấu 
đạt kết quả cao.
 3. Giải pháp 3. Phương pháp giảng dạy và huấn luyện
- Xây dựng khái niệm và giới thiệu môn học:
- Ở tiết 1; tiết học lý thuyết đầu tiên tôi đã xây dựng cho các em khái niệm về 
Sức bền là khả năng của cơ thể chống lại mệt mỏi khi học tập, lao động hay tập 
luyện TDTT kéo dài (Sách giáo viên 9). để cho các em nắm được thế nào là Sức 
bền, tầm quan trọng của Sức bền trong thể thao cũng như trong học tập, lao động 
và sinh hoạt hàng ngày.
- Ở các tiết tiếp theo, tôi xây dựng khái niệm bằng cách; giảng giải, làm mẫu 
phân tích động tác, cho học sinh xem tranh ảnh.
- Tập bổ trợ kỹ thuật đánh tay trong khi chạy.
- Trong tất cả các tiết học (các buổi tập) tôi đều cho học sinh tập các động tác bổ 
trợ ở sau phần khởi động chung.
- Chạy tăng dần từ 500, 800m, 1000m, 1.200m, 1.500, 2000m (chia đều cho 
khoảng 60 tiết học (buổi tập) trong thời gian tôi huấn luyện chuẩn bị cho học 
sinh thi đấu Chạy giải báo Hà Nội Mới.
- Ở 10 tiết học đầu (T1 - T10) tôi cho học sinh học lý thuyết, tập và sửa sai các 
động tác bổ trợ, tập chạy 500m vào cuối các tiết học (buổi tập).
- Ở 10 tiết học tiếp theo (T11 – T20) tôi cho học sinh tập các động tác bổ trợ sau 
phần khởi động chung, tập chạy 800m vào cuối các tiết học (buổi tập).
- Tiết 21 – T30 học sinh tập các động tác bổ trợ sau phần khởi động chung, tập 
chạy 1000m vào cuối các tiết học (buổi tập).
- Tiết 31 – T40 học sinh tập các động tác bổ trợ sau phần khởi động chung, tập 
chạy biến tốc trên đường thẳng, đường vòng, tập chạy 1.200m vào cuối các tiết 
học (buổi tập).
- Tiết 41 – T50 học sinh tập các động tác bổ trợ sau phần khởi động chung, tập 
chạy biến tốc và tập chạy bền 1.5000m vào cuối các tiết học (buổi tập). 10/15
bước hít vào, hai bước thở ra. Để học sinh thực hiện tốt kỹ thuật ở giai đoạn này 
tôi cho các em tập luyện các bài tập sau:
- Ôn các động tác bổ trợ, kỹ thuật đánh tay.
- Chạy tăng tốc các đoạn 100 - 200m.
- Chạy 500 - 800m nhằm phát triển tốc độ.
- Chạy 1000 – 1.500m nhằm phát triển sức bền.
5. Giải pháp 5. Dạy kỹ thuật xuất phát và rút đích
- Xuất phát: Trong Chạy bền kỹ thuật xuất phát không giữ tầm quan trọng như 
chạy nhắn, tuy nhiêm nếu ta xuất phát chậm quá để đấu thủ lên trước, bỏ quá xa 
thì dù còn sức ta cũng khó mà bứt phá kịp. Vì vậy ngay từ đầu đã phải duy trì 
tốc độ trung bình phù hợp với sức của mình.
- Về đích: Khi gần tới đích, người chạy phải cố đem hết sức lực còn lại để rút về 
đích - Thứ hạng về đích vẫn có thể thay đổi do những bước cuối cùng này. Sau 
khi đã qua đích, không được dừng lại đột ngột mà cần chạy tiếp với tốc độ giảm 
dần, chuyển qua đi bộ, rồi mới được dừng lại.
Các biện pháp giảng dạy ở phần này:
- Giáo viên dạy lý thuyết và cho học sinh thực hành.
- Dạy kỹ thuật xuất phát cao với 2 điểm chống.
- Dạy kỹ thuật đánh đích.
- Chạy lặp lại nhiều vòng sân trường để xây dựng cảm giác tốc độ.
6. Giải pháp 6. Hoàn thiện kỹ thuật, chiến thuật và nâng cao thành tích thi đấu
- Phối hợp các kỹ thuật.
- Sử dụng các biện pháp và bài tập khác nhau.
- Chạy bền 3000m.
Nhìn chung Chạy bền khá đơn điệu và dễ nhàm chán, để có thành tích tốt trong 
Chạy bền cần có một thời gian luyện tập lâu dài, bền bỉ, thường xuyên. Do vậy 
tôi tìm hiểu và nắm chắc điều kiện hoàn cảnh của từng em từ đó đi sâu vào việc 
phân tích ý nghĩa, tác dụng của việc tập luyện ở nhà. Đặc biệt các em có thể kết 
hợp ngay khi đi học đến trường, đi bộ nhanh hoặc đạp xe đạp nhanh, chú ý dùng 
sức kết hợp với thở, cũng chính là bài tập phát triển sức bền.
Do cường độ Chạy bền không lớn, động tác không phức tạp nên khi cho học 
sinh khởi động chung tôi không dành nhiều thời gian ở phần này như khi tập các 
môn không có chu kỳ, bởi khi tập các động tác bổ trợ (chạy bước nhỏ, chạy 
nâng cao đùi, chạy đạp sau) đó cũng là phần khởi động chuyên môn. Tôi dành 
nhiều thời gian cho các em tập phần cơ bản và hồi tĩnh để học sinh có thể phục 
hồi sức nhanh. Mệt mỏi do tập sức bền thường lưu lại lâu, ảnh hưởng không tốt 
tới tâm lý học sinh và cả hiệu quả hoạt động sau đó của các em. Cho nên tôi 12/15
 - Năm học 2022- 2023: Giải Chạy Báo Hànộimới huyện Gia Lâm lần thứ 
 47 Đội tuyển Nam đạt Nhất đồng đội Nam khối THCS. Hs Đàm Tiến Phát đạt 
 Giải Nhât, 3 học sinh Nam đạt từ giải 5 đến giải 7. Học sinh Đàm Tiến Phát 
 tham gia tập luyện thi đấu Thành phố đạt Giải Nhất toàn đoàn.
 HKPĐ cấp huyện học sinh đã đạt tổng cộng 19 giải Nhất - Nhì – Ba. Có 4 
 Hs tham gia tập luyện thi đấu HKPĐ cấp Thành Phố ở cự ly 1500m hs Đàm 
 Tiến Phát giành huy chương Bạc, Hs Trần Văn Chiến, lý Gia Bảo vào thi chung 
 kết
 Một điều đáng phấn khởi là trong quá trình luyện tập cũng như thi đấu 
 TDTT không có một em nào bị chấn thương xảy ra. 100% học sinh được nâng 
 cao thể chất, hăng say luyện tập, tạo phong trào thi đua sôi nổi góp phần nâng 
 cao chất lượng giáo dục toàn diện.
 Để đạt được thành tích trên là có sự tập trung chiều sâu mũi nhọn ở tất cả 
 các môn học, thực hiện giáo dục toàn diện, đầu tư cơ sở vật chất, giáo viên thể 
 dục có kế hoạch tuyển chọn, luyện tập ngay từ đầu năm học nên đã đạt được 
 thành tích cao
 * Bảng 3 – Kết quả sau huấn luyện đội tuyển năm học 2021 - 2022
 Nam/ Cự ly Thành tích Thành tích
STT Họ và tên Ghi chú
 Nữ (m) Trước HL Sau HL
 1 Nguyễn Thu Ngân Nữ 1.800 9’01’’ 7’35
 2 Đinh Văn Tú Nữ 1.800 9’12’’ 7’37
 3 Nguyễn Vân Anh Nữ 1.800 9’20’’ 7’48
 4 Nguyễn Thị Mỹ Linh Nữ 1.800 9’37’’ 7’57
 5 Nguyễn Tiến Đạt Nam 1.800 7’15’’ 6’47
 6 Nguyễn Văn Hiếu Nam 1.800 7’54’’ 7’03
 7 Đàm Tiến Phát Nam 1.800 8’06’’ 7’12
 8 Đinh Văn Diện Nam 1.800 8’17’’ 7’17
 (Kết quả có đối chứng)
 * Bảng 4 – Kết quả sau huấn luyện đội tuyển năm học 2022 – 2023
 Nam/ Cự ly Thành tích Thành tích
STT Họ và tên Ghi chú
 Nữ (m) Trước HL Sau HL
 1 Đàm Tiến Phát Nữ 1.800 8’19’’ 7’23
 2 Đinh Văn Diện Nữ 1.800 8’23’’ 7’34
 3 Nguyễn Minh Đức Nữ 1.800 8’59’’ 7’48 14/15
gian học tập, nghiên cứu để có những bài tập hiệu quả. Những phương pháp mà 
tôi lựa chọn là bài tập đơn giản, theo trình tự dễ học, khối lượng vận động phù 
hợp với khả năng của từng học sinh và những bài tập phù hợp đặc điểm tâm sinh 
lý lứa tuổi, giới tính.
Tuy nhiên do các em không có nhiều thời gian để tập luyện như VĐV chuyên 
nghiệp nên thành tích cũng có phần hạn chế. Vì vậy mà tôi vẫn có kế hoạch học 
tập, huấn luyện tiếp để cho các em có thành tích ngày một tốt hơn.
III. Khuyến nghị
Quá trình huấn luyện học sinh ngoài việc chú trọng đến thể lực chung trong khi 
phát triển thể lực chuyên môn người giáo viên cần quan tâm đến việc phát triển 
sức bền tốc độ cho các em học sinh.
Từ những kết luận của đề tài chúng tôi hy vọng kết quả của đề tài có thể làm tài 
liệu kham khảo để vận dụng cho các em khoá học sau cũng như lựa chọn các em 
trong đợt thi đấu cấp huyện, cấp Thành phố của cự ly trung bình.
Những kết quả nghiên cứu trên tôi hy vọng rằng các bài tập đó lựa chọn sẽ đóng 
góp một phần nào trong chương trình huấn luyện mục tiêu môn Điền kinh, đặc 
biệt là nội dung chạy cự ly 800m nữ và 1500m nam và cự ly 1750m cho cả nam 
và nữ ở giải báo Hànộimới cấp Huyện cho VĐV đội tuyển điền kinh nhà trường 
và cũng có thể áp dụng được cho các bạn đồng nghiệp cùng tham khảo
Do điều kiện cơ sở vật chất, sân bóng, dụng cụ ở trường cho tập luyện cũng 
chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu tập luyện. Đặc biệt các em học sinh được 
lựa chọn vào đội tuyển cũng bị chi phối bởi thời gian cho học văn hoá nên thời 
gian tập luyện còn hạn hẹp. Do vậy độ chính xác trong thực nghiệm chưa cao, 
mong các đồng nghiệp đóng góp, bổ sung cho sáng kiến kinh nghiệm trên để tôi 
tiếp tục tiến hành áp dụng vào các năm học tiếp theo và đem lại thành tích cho 
nhà trường trong các năm học tiếp theo. 
Thời gian nghiên cứu ngắn nên chúng tôi kiến nghị đề tài cần được tiếp tục 
nghiên cứu thêm ở các đối tượng cũng như phương pháp thực nghiệm cho quá 
trình nghiên cứu. Từ đó có thể khẳng định chắc chắn hơn hiệu quả các bài tập và 
xây dựng hệ thống các bài tập hợp lý.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Gia Lâm, ngày 15 tháng 03 năm 2023
 Người viết
 Dương Đức Quang