Sáng kiến kinh nghiệm Phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong giảng dạy lí thuyết chương Sự điện li môn Hóa học 11 với phương pháp dạy học Góc

 động học tập giúp học sinh học sâu, hiệu quả, tăng cường hợp tác, các hoạt động học 
tập phong phú hơn, lựa chọn đa dạng hơn. Đặc biệt, môn Hóa học là một môn khoa 
học vừa lí thuyết vừa thực nghiệm, việc trải nghiệm kết hợp chặt chẽ lí thuyết và thực 
hành sẽ giúp học sinh hiểu bài, học sâu và hứng thú trong học tập. Qua thời gian tìm 
hiểu, áp dụng, tôi nhận thấy phương pháp dạy học theo góc là một trong những 
phương pháp đáp ứng được những yêu cầu trên.
6. Mục đích của giải pháp sáng kiến 
 Các giải pháp của sáng kiến là tài liệu tham khảo rất phù hợp cho giáo viên trong 
dạy học phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Cụ thể: 
 Giải pháp 1: Tìm hiểu, hệ thống hóa những cơ sở lí luận về phương pháp dạy 
học theo góc: bản chất việc dạy học theo góc, quy trình lựa chọn và áp dụng phương 
pháp dạy học theo góc, ưu nhược điểm của phương pháp dạy học theo góc. 
 Giải pháp này nhằm mục đích khái quát cơ sở lí luận về phương pháp dạy học 
theo góc, giúp làm tài liệu tham khảo cho giáo viên, giúp giáo viên hiểu rõ hơn về bản 
chất phương pháp dạy học theo góc; đồng thời sử dụng để tập huấn (hướng dẫn) cách 
học theo góc cho học sinh, giúp học sinh hiểu rõ mục đích yêu cầu, nhiệm vụ cần thực 
hiện ở mỗi góc học tập, từ đó chủ động, tích cực trong quá trình học tập.
 Giải pháp 2: Xây dựng kế hoạch dạy học, áp dụng kế hoạch dạy học vào 
giảng dạy và đánh giá tính khả thi, hiệu quả của phương pháp dạy học theo góc.
 Xây dựng kế hoạch dạy học theo phương pháp góc đối với ba bài lí thuyết chủ 
đạo của chương Sự điện li môn Hóa học 11 gồm Bài 1: Sự điện li; Bài 2: Sự điện li 
của nước-pH-Chất chỉ thị axit bazơ; Bài 3: Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch. 
Áp dụng kế hoạch dạy học vào giảng dạy học sinh lớp 11A8 năm học 2018-2019 và 
lớp 11A10 năm học 2020-2021 trường THPT Yên Thế.
 Giải pháp này nhằm mục đích tìm hiểu khả năng áp dụng từ cơ sở lí luận của 
phương pháp dạy học theo góc vào xây dựng kế hoạch dạy học đối với bài học cụ 
thể, tìm hiểu khả năng áp dụng thực tiễn của phương pháp dạy học theo góc đối 
với các bài lí thuyết chương Sự điện li môn Hóa học 11, khả năng áp dụng trong 
điều kiện thực tế về cơ sở vật chất, điều kiện học sinh của trường THPT Yên Thế. 
Đánh giá tính khả thi của phương pháp với điều kiện trường THPT Yên Thế. Đánh 
 Trang 2 - Nội dung: Xây dựng kế hoạch dạy học các bài lí thuyết trọng tâm của chương Sự 
 điện li môn Hóa học 11; áp dụng kế hoạch dạy học vào giảng dạy thực tiễn; tổng kết 
 đánh giá tính khả thi, hiệu quả của phương pháp.
 - Các bước tiến hành thực hiện giải pháp: 
 Trong giải pháp này tác giả đã thực hiện:
 + Bước 1: Vận dụng cơ sở lí luận về phương pháp dạy học theo góc, lựa chọn 
 nội dung, cơ sở vật chất, xây dựng kế hoạch dạy học các bài lí thuyết chương Sự điện 
 li môn Hóa học 11 theo phương pháp dạy học góc. Kế hoạch dạy học được xây dựng 
 theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh gồm: hoạt động trải 
 nghiệm kết nối, hoạt động hình thành kiến thức, hoạt động luyện tập, hoạt động vận 
 dụng, tìm tòi và mở rộng. Để làm nổi bật phương pháp dạy học theo góc, ở phần này 
 tác giả tập trung vào mô tả việc hoạt động theo các góc trong hoạt động hình thành 
 kiến thức.
 + Bước 2: Giới thiệu sáng kiến đến các đồng chí giáo viên môn Hóa học tại 
 trường THPT Yên Thế. Tổ chức trao đổi, thảo luận trong nhóm dạy; xây dựng kế 
 hoạch áp dụng sáng kiến; đã trao đổi đồng thời nhờ 05 đồng chí trong tổ bộ môn áp 
 dụng sáng kiến trong giảng dạy, cụ thể:
 Ngày tháng Nơi công tác Chức Trình Nội dung công 
Số TT Họ và tên
 năm sinh danh độ CM việc hỗ trợ
 GV 
 1980 THPT Yên THPT Cử Nhận xét, phản 
 1 Lã Thị Vân Thế hạng III nhân hồi về sáng kiến.
 GV 
 Phạm Ngọc 1977 THPT Yên THPT Cử Nhận xét, phản 
 2 Phượng Thế hạng III nhân hồi về sáng kiến.
 GV 
 1975 THPT Yên THPT Cử Nhận xét, phản 
 3 Vi Thị Ba Thế hạng III nhân hồi về sáng kiến.
 Trang 4 Đã sử dụng kế hoạch dạy học theo góc vào giảng dạy thực tiễn tại trường THPT 
Yên Thế (lớp 11A8 năm học 2018-2019 và lớp 11A10 năm học 2020-2021). Nhận 
được phản hồi tích cực từ đồng nghiệp và học sinh. Phương pháp dễ áp dụng, phù hợp 
với điều kiện thực tiễn trường THPT Yên Thế, tăng tính tích cực chủ động hoạt động 
của học sinh, hiệu quả trong việc phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh. Học 
sinh thể hiện rõ sự hứng thú, chủ động tích cực trong hoạt động học tập, hiệu quả học 
tập cao, chất lượng học tập được nâng lên rõ rệt.
 Đã đánh giá được tính khả thi của phương pháp và khả năng áp dụng vào điều 
kiện thực tiễn trường THPT Yên Thế. Việc chuẩn bị cơ sở vật chất không phức tạp, 
các hóa chất sử dụng có đầy đủ. Trong tổ chức dạy học cho các lớp, việc chia học sinh 
hoạt động theo các góc tương đối đơn giản, mỗi góc gồm khoảng 10-12 học sinh đều 
đảm bảo các em thực hiện tốt nhiệm vụ ở các góc học tập. 
 Đã đánh giá được hiệu quả của phương pháp qua việc đối sánh kết quả học tập 
của học sinh. Khi đối sánh kết quả của học sinh so với năm học trước, so với các lớp 
khác có thể nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của học sinh. Đồng thời sự tích cực, chủ động, 
sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập cũng cho thấy tác động, hiệu quả của 
phương pháp dạy học theo góc. 
+ Sản phẩm được tạo ra từ giải pháp: 
 Kế hoạch dạy học các bài lí thuyết chương Sự điện li môn Hóa học 11 theo 
phương pháp dạy học góc. (Chi tiết tại phụ lục số 2).
+ Các bảng số liệu, biểu đồ so sánh kết quả trước và sau khi thực hiện giải pháp: 
 Trang 6 Bảng 2. Đối sánh kết quả thực nghiệm lần 2, áp dụng dạy lớp 11A10 năm học 2020-2021.
 Trang 8 của mình. Qua đó tiết kiệm được các chi phí khác, như: chi phí đi lại, mua tài liệu 
tham khảo, .
 Về lợi ích xã hội
 Sáng kiến kinh nghiệm này là tài liệu tham khảo hữu ích, giúp giáo viên nâng 
cao năng lực chuyên môn, đóng góp hiệu quả cho công tác giảng dạy môn Hóa học ở 
trường phổ thông, đồng thời góp phần định hướng giáo dục phát triển phẩm chất và 
năng lực cho học sinh. 
* Cam kết: Tôi xin cam đoan những nững điều khai trên là trung thực, đúng sự thật và 
không sao chép hoặc vi phạm bản quyền.
 XÁC NHẬN CỦA TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
 TRƯỜNG THPT YÊN THẾ
 Nguyễn Văn Chuyên
 Trang 10 Các tư liệu và nhiệm vụ học tập ở mỗi góc, giúp học sinh khám phá xây dựng 
kiến thức và hình thành kỹ năng theo các cách tiếp cận khác nhau. Ví dụ để học bằng 
cách trải nghiệm thì ở góc trải nghiệm cần có nhiệm vụ cụ thể, các thiết bị thí nghiệm 
hóa học, hóa chất, dụng cụ, phiếu học tập 
 Người học có thể độc lập lựa chọn cách thức học tập riêng trong nhiệm vụ chung. 
Các hoạt động của người học có tính đa dạng cao về nội dung và bản chất.
 Nhóm tại mỗi góc được hình thành là do tập hợp các cá nhân có cùng phong cách 
học mà không phải là sự áp đặt của giáo viên.
 Góc theo phong cách học:
 Tại các góc sẽ có tư liệu và hướng dẫn nhiệm vụ giúp người học nghiên cứu 
một nội dung theo các phong cách học khác nhau: Quan sát, trải nghiệm, phân tích, áp 
dụng. Mỗi góc đều thể hiện sự đa dạng về phong cách học, do đó người học có sở 
thích và năng lực khác nhau, nhịp độ học tập và phong cách học khác nhau đều có thể 
tự tìm cách để thích ứng và thể hiện năng lực của mình. Điều này cho phép giáo viên 
giải quyết vấn đề đa dạng trong nhóm.
 HS hướng tới việc thực hành, khám phá và thực nghiệm tại các góc khác nhau 
giúp học sâu, học thoải mái cùng một nội dung học tập.
 Thường đối với một số môn Khoa học tư nhiên như Vật lí, Hóa học, Sinh học, 
môn Khoa học ở tiểu học có thể thiết kế góc theo phong cách học.
 Góc theo hình thức hoạt động khác nhau:
 Tại các góc người học được nghiên cứu cùng một nội dung theo các hình thức 
khác nhau: góc mĩ thuật, góc trải nghiệm, góc thảo luận, góc đọc
 Trang 12 Chuẩn bị: GV cần chuẩn bị thiết bị, phương tiện và đồ dùng dạy học và nhiệm vụ 
cụ thể và kết quả cần đạt được ở mỗi góc tạo điều kiện để HS tiến hành các hoạt động 
nhằm đạt mục tiêu dạy học.
 Xác định tên mỗi góc và nhiệm vụ phù hợp. Căn cứ vào nội dung, GV cần xác 
định 3- 4 góc để HS thực hiện học theo góc.
 Ở mỗi góc cần có: Bảng nêu nhiệm vụ của mỗi góc, sản phảm cần có và tư liệu 
thiết bị cần cho họat động của mỗi góc phù hợp theo phong cách học hoặc theo nội 
dung hoạt động khác nhau. Ví dụ như dụng cụ, hóa chất,... cần thiết cho góc trải 
nghiệm của môn Hóa học.
 Thiết kế các nhiệm vụ và hoạt động ở mỗi góc.
 Căn cứ vào nội dung cụ thể mà HS cần lĩnh hội và cách thức hoạt động để khai 
thác thông tin GV cần:
 Xác định số góc và tên mỗi góc.
 Xác định nhiệm vụ ở mỗi góc và thời gian tối đa dành cho HS ở mỗi góc.
 Xác định những thiết bị, đồ dùng, phương tiện cần thiết cho HS hoạt động.
 Hướng dẫn để HS chọn góc và luân chuyển theo vòng tròn nối tiếp.
 GV cần thiết kế các nhiệm vụ học tập để HS hoàn thành theo phiếu học tập giúp 
HS có thể tự đọc hiểu và hoàn thành nhiệm vụ của mình.
 Chú ý thiết kế hoạt động để HS thực hiện chọn góc xuất phát và luân chuyển theo 
các góc trong bài học theo góc. 
 Chúng ta chỉ có thể thiết kế lớp học theo số góc như trên nếu lớp học rất rộng và 
với nội dung làm việc là cả buổi học hoặc cả ngày học.
 Tuy nhiên cần đặc biệt chú ý đảm bảo tính hiệu quả, tránh hình thức mà hiệu quả 
kém.
 Thiết kế hoạt động HS tự đánh giá và củng cố nội dung bài học
 Học theo góc chủ yếu là cá nhân và các nhóm HS hoạt động, GV là người điều 
khiển, trợ giúp, điều chỉnh nên kết quả HS thu nhận được cần được tổ chức chia sẻ, 
xem xét và điều chỉnh. Do đó việc tổ chức cho HS báo cáo kết quả ở mỗi góc là cần 
thiết để xem xét đánh giá và hoàn thiện kiến thức, kĩ năng. HS được tạo cơ hội tự đánh 
giá và đánh giá lẫn nhau.Để thực hiện điều này GV cần thiết kế và chuẩn bị sao cho 
HS có thể trình bày kết quả một cách trực quan rõ ràng cho các HS khác có thể nhìn 
nhận và đưa ra nhận xét.
 Trang 14 HS được quyền lựa chọn góc xuất phát và thứ tự chuyển góc theo một trật tự có 
thể nhưng cần đảm bảo tránh tình trạng hỗn loạn gây mất thời gian. GV có thể đưa ra 
sơ đồ chuyển góc để nhóm HS lựa chọn.
 Hướng dẫn HS hoạt động theo các góc
 Tiếp theo GV hướng dẫn hoạt động cá nhân, nhóm trong mỗi góc để hoàn thành 
nhiệm vụ. ở mỗi góc, mỗi nhóm sẽ có một kết quả chung.
 Chú ý ở mỗi góc, mỗi nhóm gồm tập hợp HS có cùng phong cách học, cần bầu 
nhóm trưởng, thư kí, các nhóm viên. Nhóm trưởng phân công thực hiện nhiệm vụ phù 
hợp theo cá nhân, theo cặp, có sự hỗ trợ giữa HS khá giỏi với HS yếu để đảm bảo 
trong thời gian nhất định có thể hoàn thành nhiệm vụ để chuyển sang góc mới.
 Theo dõi và hướng dẫn trợ giúp HS tại mỗi góc
 Trong quá trình HS hoạt động, GV thường xuyên theo dõi, phát hiện khó khăn 
của HS để có hỗ trợ kịp thời. Thí dụ ở góc HS tiến hành thí nghiệm thường có thể cần 
được theo dõi hỗ trợ về kĩ thuật thực hiện, cách quan sát và ghi thông tin. ở góc quan 
sát băng hình, HS cũng cần hỗ trợ về cách quan sát, mô tả, giải thích các hiện tượng và 
ghi kết quả.
 Làm việc với các tư liệu và kỹ thuật đặc biệt sẽ là một thử thách, đồng thời tạo 
cảm hứng cho trí tưởng tượng của các em theo nhiều cách khác nhau. Ví dụ: đồ điện, 
kỹ thuật sử dụng máy ảnh kỹ thuật số, xây tường gạch, làm vườn, trang điểm, thiết kế 
đồ họa vi tính, làm phim hoạt hình, chơi nhạc, làm mẫu bằng đất sét hoặc giấy bồi, đều 
tạo cho HS có những sản phẩm khác nhau.
 Hướng dẫn HS luân chuyển góc
 Sau một thời gian hoạt động, trước khi hết thời gian tối đa cho mỗi góc, GV 
thông báo để nhóm HS nhanh chóng hoàn thành nhiệm vụ để chuẩn bị luân chuyển 
góc.
 HS có thể tới góc bất kì còn trống, tránh chen lấn, xô đẩy.
 HS có thể chuyển góc theo chiều nhất định tạo vòng tròn luân chuyển hoặc cũng 
có thể cho HS tùy chọn và trao đổi các góc giữa các nhóm HS.
 HS sẽ lần lượt tới các góc (3-4 góc) để thực hiện nhiệm vụ theo quy định của GV.
 GV cần theo dõi và hướng dẫn kịp thời để HS nhanh chóng ổn định và làm việc 
trong góc mới.
 Trang 16 3. Ưu điểm và hạn chế
a) Ưu điểm:
- HS được học sâu và hiệu quả bền vững : HS được tìm hiểu nội dung học tập theo các 
phong cách khác nhau, theo các dạng hoạt động khác nhau, do đó, HS hiểu sâu, kiến 
thức nhớ lâu.
- Tăng cường sự tham gia, nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái của HS : HS được 
chọn góc theo sở thích và tương đối chủ động, độc lập trong việc thực hiện các nhiệm 
vụ. Do đó, các em cảm thấy hứng thú và thoải mái hơn.
- Tạo được nhiều không gian cho thời điểm học tập mang tính tích cực : Các nhiệm vụ 
và hình thức học tập thay đổi tại các góc tạo cho HS nhiều cơ hội khác nhau (khám 
phá, thực hành, áp dụng, sáng tạo, chơi,...). Điều này cũng giúp gây hứng thú tích cực 
cho HS.
- Tăng cường sự tương tác cá nhân giữa GV và HS, HS và HS; GV luôn theo dõi trợ 
giúp, hướng dẫn khi HS yêu cầu. Điều đó tạo ra sự tương tác cao giữa GV và HS, đặc 
biệt là HS TB, yếu. Ngoài ra HS được tạo điều kiện để hỗ trợ, hợp tác với nhau trong 
quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập.
- Đáp ứng được sự khác biệt của HS về sở thích, phong cách, trình độ và nhịp độ : Tùy 
theo sở trường, năng lực , HS có thể chọn góc xuất phát và cách luân chuyển góc phù 
hợp với mình. Bài tập/nhiệm vụ ở mỗi góc cũng có phiếu hỗ trợ kèm theo để giúp HS 
có trình độ khác nhau có thể hoàn thành. Ngoài ra, trong một số trường hợp cũng có 
những góc/khu vực dành cho HS có tốc độ học nhanh hơn.
- Trách nhiệm của HS trong quá trình học tập được tăng lên : làm việc theo góc đòi hỏi 
HS phải có tính định hướng và tự điều chỉnh. Các em cũng có thể quyết định khi nào 
thì các em cần nghỉ giả lao (góc tạm nghỉ).
- Có thêm cơ hội để rèn luyện kỹ năng và thái độ : ví dụ như tính táo bạo khả năng lựa 
chọn, sự hợp tác giao tiếp, tự đánh giá...
b) Hạn chế:
- Học theo góc đòi hỏi không gian lớp học rộng với số lượng HS vừa phải.
- Cần nhiều thời gian cho hoạt động học tập.
- Không phải bài học/nội dung nào cũng áp dụng được phương pháp học theo góc.
- Đòi hỏi giáo viên phải có kinh nghiệm trong việc tổ chức, quản lý và giám sát hoạt 
động học tập cũng như đánh giá được kết quả học tập của HS. 
 Trang 18