Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh tìm hiểu ứng dụng của môn Vật lí 9 vào thực tiễn

 MỤC LỤC
TT NỘI DUNG TRANG
 Phần 1. Đặt vấn đề 2
 1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu 1
 2 Mục đích nghiên cứu 1
 3 Phạm vi nghiên cứu 1
 4 Đối tượng nghiên cứu 1
 5 Phương pháp và phương tiện nghiên cứu 2
 Phần 2. Giải quyết vấn đề 2
 1 Cơ sở lý luận và thực tiễn 2
 2 Thực trạng vấn đề nghiên cứu 2
 3 Giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 3
 4 Tính mới của giải pháp 5
 5 Hiệu quả của SKKN 6
 Phần 3. Kết luận và khuyến nghị 7 
5. Phương pháp và phương tiện nghiên cứu
- Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống 
hóa trong nghiên cứu các tài liệu lý thuyết có liên quan.
- Phương pháp thực nghiệm: thực nghiệm sư phạm.
 PHẦN 2. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận 
 Đối với học sinh THCS các em chưa có nhiều định hướng nghề nghiệp cho 
tương lai nên ý thức học tập các bộ môn chưa cao, các em chỉ thích môn nào mình 
học có kết quả cao hay yêu thích thầy cô nào thì thích học môn đó. Người giáo viên 
dạy Vật lí phải biết nắm tâm lý và đặc điểm lứa tuổi của học sinh, trong đó phương 
pháp dạy học bằng cách lồng ghép giải thích các hiện tượng vật lí thực tiễn trong tự 
nhiên và trong đời sống hàng ngày để các em thấy môn Vật lí rất gần gũi với các 
em. 
 Trong quá trình dạy học, dựa vào sự hướng dẫn của giáo viên học sinh thực 
hiện các hoạt động chủ yếu theo quy trình sau:
 Thu thập thông tin: thông qua việc tự làm thí nghiệm hoặc quan sát thí 
nghiệm do giáo viên biểu diễn, quan sát hiện tượng tự nhiên, đọc tài liệu, xem 
tranh ảnh, ôn lại những kiến thức đã học, học sinh sẽ thu được những thông tin cần 
thiết về các hiện tượng Vật lí cần học.
 Xử lí thông tin: thông qua một hệ thống câu hỏi, giáo viên hướng dẫn học sinh 
căn cứ vào thông tin đã thu thập để rút ra những kết luận cần thiết.
 Vận dụng: dựa vào kết luận đã rút ra từ bài học, học sinh vận dụng vào thực 
tiễn để hiểu sâu bài hơn.
 2. Thực trạng
 Hiện nay, nhiều học sinh và cha mẹ học sinh có suy nghĩ chỉ cần con làm tốt 
các bài tập, mua nhiều sách về để ôn luyện hay tìm các thầy cô giỏi để dạy con giải 
bài tập để thi tốt. Tuy nhiên, ông cha ta đã từng nói “học đi đôi với hành”. Thật 
vậy, nguồn kiến thức là vô tận, học sinh không thể lĩnh hội kiến thức một cách 
cứng nhắc như một cái máy mà cần phải tạo điều kiện cho các em biết áp dụng kiến 
thức vào thực tế, từ đó kích thích tính tò mò, ham học hỏi của học sinh và đẩy 
mạnh hứng thú học tập của học sinh trong học tập môn Vật lí nói riêng và các môn 
Khoa học tự nhiên nói chung.
 Qua thực tế tôi đã tiến hành thực nghiệm ở lớp 9A, 9D, HS được khảo sát 
vào đầu năm học, kết quả:
 Lớp Sĩ số Giỏi Khá Trung bình Yếu
 9A 40 20 (50%) 18 (45%) 2 (5%) 0 (0%) 
Tùy vào nội dung của mỗi bài học cũng như nội dung kiến thức để lồng ghép 
trong bài mà tôi định hướng đưa nội dung cần lồng ghép vào từng phần của bài 
học. Cụ thể bằng những biện pháp như sau: 
Biện pháp 1: Liên hệ thực tế khi mở đầu bài giảng
 Ví dụ: Bài 13: Điện năng- Công của dòng điện. GV vào bài nhờ tình huống 
trong thực tế: Hàng tháng, mỗi gia đình sử dụng điện đều phải trả tiền điện theo 
số đếm của công tơ điện. Vậy số tiền điện phải trả được tính như thế nào?
Biện pháp 2: Liên hệ thực tế trong nội dung của bài học
 Ví dụ: Bài 26- Ứng dụng của nam châm
 ? Nhờ đâu cánh cửa tủ lạnh không có khóa, then cài mà vẫn đóng chặt
Biện pháp 3: Liên hệ thực tế khi kết thúc bài học
 Ví dụ: Bài 40- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
 ? Khi đi bơi hoặc xuống ao, hồ, sông ngòi cần chú ý điều gì?
Giải pháp 3: Liên hệ thực tế bằng những mẩu chuyện lịch sử hoặc những 
mẩu chuyện hài hước nhằm gây hứng thú cho học sinh.
Ví dụ: Bài 21- Nam châm vĩnh cửu
 Tổ Xung Chi là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ thứ V. Ông đã chế 
ra chiếc xe chỉ nam. Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng 
nào thì hình nhân đặt trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam. Bí quyết nào đã làm 
cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn chỉ hướng Nam?
Giải pháp 4: Phối hợp với các tổ chức, Đoàn thể trong nhà trường tạo điều 
kiện để học sinh thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tế.
 Trong các tiết hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp hay các tiết học ngoại 
khóa, giáo viên bộ môn chủ động phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp cũng 
như các tổ chức, Đoàn thể trong nhà trường, tổ chức lồng ghép thực hiện các tiết 
thực hành vận dụng kiến thức đã được học để bước đầu các em học sinh làm ra 
những sản phẩm được ứng dụng trong học tập cũng như trong cuộc sống. Thông 
qua đó giúp các em say mê, yêu thích môn học hơn. Sau đây là một số nội dung 
mà tôi đã đưa vào các tiết dạy, hoạt động trải nghiệm: Chế tạo nam châm điện 
đơn giản
 - Cách thực hiện: Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện theo nhóm. Chia 
nhóm theo tổ.
 - Thời gian thực hiện: 1tiết học (45 phút).
 - Nguyên liệu gồm: dây điện; pin; ống nhựa
 -Cách tiến hành: Dùng một đoạn dây đồng quấn xung quanh một ống 
nhựa, luồn vào trong ống một chiếc đinh sắt dài, nối hai đầu dây với nguồn điện 
(pin). 
giáo viên bộ môn của năm học trước chứ không phải là đánh giá năng lực của 
các em theo ý kiến chủ quan của cá nhân. Có như vậy tôi mới có định hướng để 
đưa ra phương pháp dạy học phù hợp ở các lớp.
 Giải pháp thứ hai là giải pháp liên hệ thực tế ở từng phần cụ thể trong nội 
dung của mỗi bài học. Tính mới ở đây đó là tôi không “cứng nhắc” trong việc 
lồng ghép nội dung ở đầu bài học hay khi kết thúc bài học mà lồng ghép một 
cách linh hoạt sao cho phù hợp với nội dung bài học và gây hứng thú cho học 
sinh.
 Giải pháp thứ tư là phối hợp với các tổ chức, Đoàn thể trong nhà trường tạo 
điều kiện để học sinh thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tế. Giải pháp thứ 
sáu là phối hợp với Ban đại diện Cha mẹ học sinh, Nhà trường tổ chức cho các 
em được đi thăm quan các cơ sở sản xuất, hệ sinh thái tại địa phươnggiúp các 
em biết được ứng dụng của Vật lí trong thực tế. Tính mới của hai giải pháp này 
đó là sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên bộ môn với Ban đại diện Cha mẹ học 
sinh cũng như với các Đoàn thể trong Nhà trường để kết quả của việc dạy và học 
đạt kết quả cao.
 Giải pháp thứ năm giáo viên đưa ra các bài tập mang tính thực tiễn cao 
nhằm gây hứng thú cho học sinh, cũng như giúp các em biết vận dụng Vật lí vào 
đời sống. Tính mới của giải pháp là đưa bài tập mang tính thực tiễn vào bài học 
để học sinh vừa rèn được kỹ năng tính toán, kỹ năng làm bài tập lại vừa biết vận 
dụng kiến thức vào thực tế và học sinh không bị nhàm chán khi việc lồng ghép 
toàn bộ là lý thuyết.
5. Hiệu quả SKKN
 Tôi đã và đang áp dụng đề tài này vào trong công tác giảng dạy của mình. 
Sau khi áp dụng đề tài vào công tác giảng dạy tôi nhận thấy các em học sinh có 
sự hứng thú, say mê với môn học hơn từ đó đạt kết quả cao hơn trong học tập. 
Cụ thể:
 Kết quả đầu năm học 2023- 2024 ở bộ môn Vật lí của học sinh lớp 9 
trường trung học cơ sở Lương Thế Vinh (trong đó tôi trực tiếp giảng dạy ở các 
lớp 9A, 9D) như sau: 
 9A 9D
 Tổng HS 40 40
 Giỏi 22 4
 Khá 18 22
 Trung 0 14
 bình
 Yếu 0 0 
 Việc viết ra đề tài này đã giúp tôi tự tin hơn trong việc chuẩn bị tư liệu để 
giảng dạy. Kết quả bước đầu đã cho thấy được học sinh hào hứng, tích cực hơn 
đối với môn học. Giờ học giữa cô và trò diễn ra sôi nổi và hiệu quả hơn dẫn đến 
kết quả học tập được nâng lên.
 Mặc dù bản thân đã rất tâm huyết khi viết nên đề tài này nhưng chắc chắn 
rằng trong quá trình trình bày sẽ có nhiều thiếu sót. Tôi kính mong hội đồng 
khoa học nhà trường và của cấp trên góp ý, bổ sung hoàn chỉnh hơn để giúp bản 
thân hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!