Sáng kiến kinh nghiệm Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 Kết nối tri thức - Chương trình phổ thông 2018 - Góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn

 MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN................................
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ..........................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài....................................................................................................1
2. Tính mới, đóng góp của đề tài...............................................................................2
3. Tính khả thi của đề tài ...........................................................................................3
4. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu:......................................................................................3
6. Cấu trúc của đề tài.................................................................................................3
PHẦN II: NỘI DUNG............................................................................................4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THỰC HIỆN 
MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH 
LỊCH SỬ 10 - CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018.....................................................4
1.1. Cơ sở lí luận .......................................................................................................4
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................4
1.1.2. Một số quan điểm, tư tưởng trong chương trình GDPT 2018 về đổi mới hình 
thức, phương pháp dạy học, tăng cường nội dung thực hành nhằm phát triển phẩm 
chất, năng lực học sinh ..............................................................................................5
1.1.3. Vai trò và những hình thức tổ chức dạy các tiết học thực hành Lịch sử trong 
chương trình GDPT 2018..........................................................................................7
1.2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................................7
1.2.1. Thực trạng dạy học các tiết thực hành môn Lịch sử 10- chương trình GDPT 
2018- ở các trường THPT..........................................................................................7
1.2.2. Thực trạng nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trường THPT Nam Đàn 1........9 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN
 Nội dung Viết tắt
Giáo viên GV
Học sinh HS
Giáo dục phổ thông GDPT
Phân phối chương trình PPCT PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lí do chọn đề tài 
 Đầu thế kỉ XXI, thế giới chứng kiến sự ra đời của cách mạng công nghiệp lần 
thứ 4 với những thành tựu vượt bậc. Kinh tế tri thức phát triển mạnh đem lại nhiều 
cơ hội nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với mỗi quốc 
gia, nhất là các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển. Mặt khác, những biến 
đổi về khí hậu, tình trạng cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, sự mất 
cân bằng sinh thái và những biến động về chính trị, xã hội cũng đặt ra những thách 
thức có tính toàn cầu. Để bảo đảm sự phát triển bền vững, một trong những yêu cầu 
cấp thiết đặt ra là đổi mới giáo dục và nó trở thành xu thế chung của các quốc gia 
trên thế giới.
 Trong bối cảnh đó, thực hiện Nghị quyết số 29/ NQ- TW của Đảng, Bộ Giáo 
dục và Đào tạo (GDĐT) đã xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện CTGDPT mới 
2018 để nâng cao chất lượng giáo dục thế hệ trẻ, đáp ứng những đòi hỏi của thực tế 
và bắt kịp xu thế chung của nhân loại. Chương trình xác định mục tiêu giáo dục là 
đào tạo con người phát triển toàn diện, vừa đáp ứng yêu cầu xã hội vừa phát triển 
cao nhất tiềm năng của mỗi cá nhân. Giáo dục hướng đến việc phát triển năng lực 
và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ thay vì chỉ chú trọng trang bị kiến 
thức; kết hợp hài hòa dạy người, dạy chữ và dạy nghề, tăng cường hoạt động thực 
hành, vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn.
 Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Lịch sử giữ vai trò chủ đạo 
trong việc giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc..., hình thành những phẩm 
chất của công dân Việt Nam, công dân toàn cầu trong xu thế phát triển của thời đại. 
Môn Lịch sử còn góp phần quan trọng trong việc giúp học sinh hình thành và phát 
triển tư duy lịch sử, tư duy hệ thống, tư duy phản biện, ... giúp học sinh nhận thức 
được những quy luật, bài học lịch sử và vận dụng nó vào thực tiễn cuộc sống, nhất 
là phát triển các nghề nghiệp dựa trên kiến thức lịch sử, văn hóa; hiểu quá khứ để 
định hướng hành động trong hiện tại và tương lai. Để thực hiện được điều này, trong 
cấu trúc chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Lịch sử đã dành 20% thời lượng 
 1 gỡ những khó khăn trong tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử trong chương 
trình giáo dục phổ thông 2018.
 2. Tính mới, đóng góp của đề tài
 - Đề tài đã phân tích được cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc tổ chức dạy 
học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018 - góp phần phát 
triển phẩm chất và năng lực học sinh
 - Đề tài đã có đề xuất được cách sắp xếp các tiết thực hành trong kế hoạch 
giáo dục bộ môn Lịch sử khối 10 - chương trình phổ thông 2018
 - Đề tài xây dựng được các bước thực hiện một số hình thức tổ chức dạy học 
các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018.
 - Đề tài đã xây dựng được kế hoạch dạy học minh họa một số tiết thực hành 
cụ thể trong chương trình Lịch sử 10- bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống - NXB 
Giáo dục Việt Nam.
 - Đề tài có phần thực nghiệm, đánh giá được hiệu quả thực tế của đề tài trong 
việc nâng cao chất lượng học tập bộ môn Lịch sử, phát triển phẩm chất và năng lực 
cho học sinh.
 3. Tính khả thi của đề tài
 Đề tài có thể được thực hiện ở hầu hết các trường THPT tỉnh Nghệ An.
 4. Đối tượng nghiên cứu
 Đề tài nghiên cứu một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 
10 - chương trình phổ thông 2018- nhằm góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ 
môn.
 5. Phương pháp nghiên cứu:
 - Phương pháp nghiên cứu lí thuyết.
 - Phương pháp điều tra.
 - Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
 - Phương pháp thống kê.
 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THỰC HIỆN
 MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH
 LỊCH SỬ 10 - CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018
 1.1. Cơ sở lí luận 
 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
 1.1.1.1. Hình thức tổ chức dạy học
 Hình thức tổ chức dạy học là cách tiến hành tổ chức quá trình học tập cho học 
sinh phù hợp với mục đích, nội dung bài học, nhằm làm cho bài học đạt kết quả tối 
ưu.
 Các hình thức tổ chức dạy học rất đa dạng. Căn cứ vào địa điểm diễn ra quá 
trình học tập thì có hình thức dạy học trên lớp, hình thức dạy học ngoài trời, hình 
thức dạy học trực tuyến,..Xét về số lượng học sinh thì có hình thức dạy học toàn lớp, 
hình thức dạy học nhóm, hình thức dạy học cá nhân. Căn cứ vào phương pháp, kĩ 
thuật dạy học đặc thù trong quá trình tổ chức dạy học thì có một số hình thức như 
dạy học dự án, dạy học STEM, tổ chức cuộc thi, tổ chức trò chơi,....
 1.1.1.2. Thực hành
 Thực hành là quá trình vận dụng, áp dụng mọi kiến thức, phương pháp bản thân 
có sẵn hay học hỏi được, thực hành lại những gì đã cũ bằng những hành động cụ thể 
và đem lại kết quả thực tế. Hành còn hiểu là đưa lý thuyết vào thực tế, thí nghiệm 
một cách khoa học nhằm đưa ra những kết luận chính xác nhất.
 Trong giáo dục, thực hành là một hoạt động vô cùng quan trọng giúp học sinh 
củng cố lại những kiến thức, kĩ năng, phương pháp học và làm bài mà các em đã tiếp 
thu, rèn luyện năng lực vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, từ đó 
hình thành và phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất cho học sinh.
 1.1.1.3. Năng lực và phẩm chất cần hình thành cho người học trong chương 
trình GDPT 2018.
 - Năng lực: 
 5 - Xác định mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện năng lực và phẩm 
chất, vừa đáp ứng yêu cầu xã hội vừa phát triển cao nhất tiềm năng của mỗi cá nhân. 
 - Đổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, cơ bản, hiện đại, tăng thực 
hành, vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn. Chú trọng giáo dục khoa học xã 
hội - nhân văn, kỹ năng sống, pháp luật, thể chất, quốc phòng an ninh và hướng 
nghiệp.
 - Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng khắc phục lối 
truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; phát huy tính tích cực, chủ động, 
sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học, tập trung dạy cách học, cách 
nghĩ và tự học, theo phương châm “giảng ít, học nhiều”. Bồi dưỡng ý thức học tập 
suốt đời. Coi trọng sự phối hợp chặt chẽ giáo dục nhà trường, giáo dục gia đình và 
giáo dục xã hội.
 - Ứng dụng các thành tựu khoa học mới về đánh giá giáo dục nhằm cung cấp 
những cơ sở tin cậy cho việc đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của người học và 
điều chỉnh cách dạy, cách học. Nội dung, hình thức kiểm tra, thi và đánh giá kết quả 
giáo dục phải chú trọng đánh giá việc hiểu, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào việc 
giải quyết các vấn đề trong học tập và thực tiễn.
 1.1.2.2. Quan điểm xây dựng chương trình môn Lịch sử trong chương trình 
GDPT 2018.
 *Vai trò của môn Lịch sử trong chương trình GDPT 2018.
 Trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018, giáo dục lịch sử được 
thực hiện liên tục ở cả ba cấp học thông qua các môn Lịch sử và Địa lý (cấp tiểu học 
và trung học cơ sở), Lịch sử (cấp trung học phổ thông). Ở cấp trung học phổ thông, 
môn Lịch sử có sứ mệnh giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực lịch sử, 
đồng thời góp phần vào việc xây dựng những phẩm chất chủ yếu và năng lực chung 
được xác định trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Các năng lực này 
được hình thành trong quá trình học tập trên lớp và cả thông qua các hoạt động thực 
hành. Cụ thể:
 7 - Từ quan điểm nói trên, chương trình môn Lịch sử 2018 cấp THPT đã dành 
20% thời lượng tiết học ở mỗi khối lớp cho nội dung thực hành. Đây là điểm khác 
biệt so với các chương trình trước đó.
 1.1.3. Vai trò và những hình thức tổ chức dạy các tiết học thực hành Lịch sử 
trong chương trình GDPT 2018.
 1.1.3.1. Vai trò của các tiết thực hành môn Lịch sử cấp THPT 
 Mục tiêu của chương trình 2018 là hướng tới hình thành và phát triển năng lực 
và phẩm chất cho học sinh một cách toàn diện, đặc biệt là chú trọng vào khả năng 
thực hành, vận dụng kiến thức thực tiễn vào cuộc sống. Vì vậy, việc đưa nội dung 
thực hành vào trong chương trình môn Lịch sử 2018 cấp THPT là một sự đổi mới 
có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thông qua tiết thực hành, giáo viên giúp học sinh 
củng cố, khắc sâu kiến thức lịch sử, rèn luyện các kĩ năng thực hành bộ môn, phát 
triển năng lực lịch sử và các năng lực khác. Hoạt động thực hành giúp học sinh có 
cơ hội sáng tạo, thể hiện những thế mạnh của bản thân, góp phần tạo hứng thú cho 
các em trong học tập môn lịch sử. Từ quá trình tham gia các hoạt động trải nghiệm, 
thực hành, học sinh có điều kiện phát triển phẩm chất chăm chỉ, trung thực; bồi 
dưỡng thêm lòng yêu nước, tự hào dân tộc khi được tìm hiểu, tiếp xúc trực tiếp với 
nhiều di sản ở địa phương. 
 Những hình thức tổ chức dạy các tiết học thực hành Lịch sử 10 trong 
chương trình GDPT 2018.
 Theo thông tư 13/2022/TT-BGDĐT về sửa đổi, bổ sung một số nội dung 
Chương trình tổng thể trong Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo 
Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ 
Giáo dục và Đào tạo, các tiết thực hành Lịch sử có thể được tổ chức dạy học dưới 
các hình thức sau:
 - Tổ chức các hoạt động thực hành lịch sử tại lớp học.
 - Tiến hành các hoạt động giáo dục lịch sử gắn với thực địa (di sản lịch sử, văn 
hoá),...
 - Học tập tại các bảo tàng, xem phim tài liệu lịch sử.
 9 11 1.2.2. Thực trạng nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trường THPT Nam Đàn 
1
 - Nhóm chuyên môn Lịch sử trường chúng tôi có 4 giáo viên có trình độ từ 
đại học trở lên, có trình độ tin học khá, có thể áp dụng tương đối tốt công nghệ thông 
tin vào trong dạy học, nhất là các hình thức tổ chức dạy học tích cực mà đề tài nghiên 
cứu.
 - Trường THPT Nam Đàn 1 có chất lượng đầu vào cao hơn các trường khác 
trên địa bàn huyện, phần lớn các em chăm ngoan, có ý thức học tập khá. Trường có 
cơ sở vật chất tương đối đảm bảo. 37 lớp đều có hệ thống máy chiếu phục vụ cho 
hoạt động dạy học.
 Những thuận lợi về nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trên đã tạo điều kiện cho 
nhóm chúng tôi nghiên cứu và thực nghiệm đề tài 
 Trên đây là những cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài "Một số hình thức tổ 
chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- chương trình GDPT 2018- góp phần 
nâng cao hiệu quả học tập bộ môn". Chúng tôi thực hiện đề tài này với mong 
muốn góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử trong 
chương trình GPPT 2018 ở các trường THPT để nâng cao hiệu quả học tập bộ môn 
và đưa môn Lịch sử phát huy đúng vai trò, vị thế của nó ở chương trình GDPT 2018.
 13