Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho học sinh thông qua dạy học môn Công nghệ Lớp 6

 2
 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 Một số giải pháp nâng cao ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả 
 cho học sinh thông qua dạy học môn Công nghệ lớp 6
 1. Mô tả bản chất của sáng kiến:
 1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện:
 1.1.1. Giáo dục ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho học 
sinh trong hoạt động khởi động giới thiệu bài bằng cách tạo tình huống. 
 Sử dụng phương pháp tạo tình huống thực tiễn mang tính gợi mở cho học 
sinh suy nghĩ và trả lời. Giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh hoặc xem video 
về tình huống trong thực tiễn và trả lời câu hỏi do giáo viên đặt ra
 Ví dụ 1: Bài 10. Khái quát về đồ dùng điện trong gia đình - Công nghệ 6 
 Hoạt động khởi động giáo viên đặt tình huống như sau: Hôm nay trên đường 
đi học về, bố chở Lan ghé vào cửa hàng để mua nồi cơm điện. Có rất nhiều nồi 
cơm điện có mẫu mã đẹp và trên đó có dán nhãn hiệu năng lượng. Bố và Lan nên 
chọn chiếc nồi có nhãn hiệu năng lượng nào để sử dụng cho tiết kiệm điện năng?
 Ví dụ 2: Bài 11. Đèn điện – Công nghệ 6.
 Hoạt động khởi động giáo viên đặt tình huống như sau: Bóng đèn trong 
phòng của Nam bị hỏng, Nam cần thay một bóng đèn mới. Trong các loại bóng 
đèn: bóng đèn sợi đốt, bóng đèn huỳnh quang, bóng đèn compact và bóng đèn 
LED thì Nam không biết chọn bóng đèn nào để thay thế cho đủ ánh sáng nhưng 
phải tiết kiệm điện năng. Là một người bạn, em hãy tư vấn cho Nam chọn bóng 
đèn sử dụng cho phù hợp? 4
 1.1.2. Giáo dục ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho học 
sinh ngay trong khi tổ chức các hoạt động dạy học hình thành kiến thức. 
 Giáo viên lựa chọn nội dung tích hợp phù hợp với từng hoạt động, phù hợp 
với phương án tổ chức hoạt động; các em được liên hệ thực tế với chính sự hiểu 
biết của các em ngay ở trường, lớp hay ở gia đình; từ đó giúp các em có hứng thú 
và khắc sâu ngay trong các hành động của bản thân. Từ việc sử dụng nước khi các 
em xả nước để rửa chân tay, việc các em xả rác ra lớp học để mất thời gian phải 
dọn vệ sinh hay việc các em ra học ngoài trời mà không tắt quạt, tắt điện trong lớp 
học... từ đó các em có cách nhìn nhận đầy đủ về những việc làm của bản thân đã 
đúng chưa cho việc tiết kiệm năng lượng, giữ gìn môi trường sống.
 Ví dụ 1. Bài 10. Khái quát về đồ dùng điện trong gia đình - Công nghệ 6. 
 Hoạt động hình thành kiến thức phần II. Thông số kĩ thuật của đồ dùng điện 
trong gia đình. 
 Thông số kĩ thuật của đồ dùng điện bao gồm các đại lượng điện định mức 
chung và các đại lượng đặc trưng riêng cho chức năng của đồ dùng điện, được quy 
định bởi nhà sản xuất. Ngoài các thông số kĩ thuật, trên một số đồ dùng điện còn 
có thêm nhãn năng lượng để xác nhận hoặc so sánh khả năng tiết kiệm năng lượng 
của đồ dùng điện đó. Giáo viên hướng dẫn cho các em học sinh cách nhận biết 
nhãn năng lượng trên một số đồ dùng điện. (Nhãn năng lượng càng nhiều sao thì 
càng tiết kiệm năng lượng)
 Ví dụ 2. Bài 3. Ngôi nhà thông minh – Công nghệ 6.
 Hoạt động hình thành kiến thức phần III. Sử dụng năng lượng tiết kiệm và 
hiệu quả. 
 Giáo viên đưa ra tình huống: khi các em ra về trong lớp đèn vẫn sáng, quạt 
vẫn quay. Giáo viên yêu cầu học sinh nhân xét như vậy đã sử dụng năng lượng 
điện tiết kiệm và hiệu quả chưa? Vì sao? Từ đó cho các em kể về những tình huống 
sử dụng điện lãng phí mà em và gia đình vẫn mắc phải, các em có nhận xét gì và 
rút ra bài học gì cho bản thân. 6
thực hiện một công việc; ý thức bảo vệ của công và vệ sinh phòng học. Việc tích 
hợp giáo dục ý thức sử dụng tiết kiệm năng lượng cho học sinh được diễn ra xuyên 
suốt tiết thực hành; từ hướng dẫn ban đầu, giáo viên lồng ghép những câu hỏi 
nhanh về giáo dục sử dụng năng lượng. Ngoài ra, giáo viên có hướng dẫn các em 
nên giữ gìn và tận dụng những đồ dùng bị hỏng để có thể tái chế sử dụng sau này. 
Đồng thời, giáo viên nhắc nhở các em phải biết giữ gìn vệ sinh chung và cuối buổi 
thực hành, các em phải dành khoảng 2 phút để vệ sinh khu vực thực hành của 
nhóm mình.
 Ví dụ 1: Bài 11. Đèn điện (Tiết 3 - Thực hành) – Công nghệ 6.
 Từ hướng dẫn ban đầu đến hướng dẫn thường xuyên, giáo viên viên lồng 
ghép những câu hỏi nhanh về giáo dục sử dụng năng lượng. Những câu hỏi dạng 
này có ảnh hưởng lớn đến quá trình hoạt động trong phòng thực hành của các em, 
dần dần hình thành thói quen lao động khoa học và công nghiệp. 
 Trong phần hướng dẫn thường xuyên là hoạt động chính của tiết thực hành, 
đây là khoảng thời gian để học sinh hoàn thành các yêu cầu đặt ra của giáo viên. 
Trong hoạt động này, giáo viên tích hợp giáo dục ý thức sử dụng tiết kiệm năng 
lượng và hiệu quả thông qua việc lựa chọn loại đèn điện sử dụng trong gia đình.
 Ví dụ 2: Bài 12. Nồi cơm điện (Tiết 3 - Thực hành) – Công nghệ 6.
 Trong phần hướng dẫn thường xuyên, là hoạt động chính của tiết thực hành. 
Đây là khoảng thời gian để học sinh hoàn thành các yêu cầu đặt ra của giáo viên. 
Trong hoạt động này, giáo viên yêu cầu học sinh đọc kĩ hướng dẫn sử dụng vì đây 
là tài liệu quan trọng, giúp chúng ta sử dụng đúng cách, tiết kiệm và an toàn. 8
khu vực nghỉ ngơi, khu vực nấu ăn?
 2. Đề xuất phương án thay thế bóng đèn ở gia đình em sao cho tiết kiệm điện 
năng?
 Giáo viên cho học sinh quan sát tranh câm hình 11.7 (Biểu tượng của Giờ 
Trái Đất) và yêu cầu học sinh giải thích biểu tượng trên có ý nghĩa gì?
 Giáo viên giải thích thêm: Giờ trái đất là một sự kiện quốc tế hằng năm, do 
Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên khuyên các hộ gia đình, cơ sở kinh doanh tắt đèn 
điện không ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt trong vòng 60 phút.
 Gia đình em đã thực hiện Giờ Trái Đất chưa? Thực hiện như thế nào?
 Ví dụ 2: Bài 12. Nồi cơm điện - Công nghệ 6.
 Phần vận dụng: Tìm hiểu và cho biết thông tin về loại nồi cơm điện nhà em, 
hoặc nhà người thân của em đang sử dụng. Quan sát việc sử dụng nồi cơm điện đó 
và cho biết việc sử dụng nồi cơm điện đã an toàn chưa?
 Với giải pháp này, ngoài áp dụng đối với môn học Công nghệ, giáo viên chủ 
nhiệm có thể tích hợp vào trong các tiết sinh hoạt chủ nhiệm, hoạt động trải 
nghiệm hướng nghiệp, hoạt động ngoài giờ lên lớp để giáo dục ý thức sử dụng 
năng lượng tiết kiệm và hiệu quả góp phần bảo vệ môi trường cho học sinh. Đặc 
biệt trong năm học này, nhà trường đã yêu cầu học sinh các lớp vệ sinh lớp học 
sạch sẽ trước khi ra về. Mục đích là để các em học sinh ý thức được việc giữ gìn vệ 
sinh sạch sẽ lớp học, bản thân sẽ tự dọn những rác thải mà mình đã xả ra. Giáo 
viên bộ môn cuối buổi học sẽ là người đánh giá vào sổ biên bản, đây là cơ sở để 
Liên đội đánh giá các lớp học hàng tuần, hàng tháng. Từ đó các em sẽ ý thức được 
việc giữ gìn vệ sinh chung, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả các nguồn năng lượng. 
 Năm học này, nhà trường đã thực hiện các chuyên đề ngoài giờ như “đổi rác 
lấy tri thức”, trưng bày sản phẩm stem đã góp phần hữu ích vào việc giáo dục ý 
thức sử dụng năng lượng tích cực và hiệu quả góp phần bảo vệ môi trường. 10
 1.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết:
 Trong xu thế đổi mới và hội nhập quốc tế hiện nay, nước ta đã và đang thực 
hiện cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đạt được nhiều tiến bộ góp phần nâng cao và 
cải thiện chất lượng cuộc sống của nhân dân. Song việc sử dụng tiết kiệm và hiệu 
quả nguồn năng lượng không phải ai cũng thực hiện tốt, đặc biệt là các em học 
sinh. 
 Trong nghị định số 102/2003/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ về “Sử dụng 
năng lượng tiết kiệm và hiệu quả” cũng như điều 18 về chương trình mục tiêu quốc 
gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã nêu rõ yêu cầu giáo dục, đào 
tạo, phổ biến thông tin, tuyên truyền cộng đồng trong lĩnh vực phát triển, thúc đẩy 
sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả góp phần bảo vệ môi trường. 
 1.3. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm hiện 
tại:
 Hiện nay, nội dung về giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã 
được tích hợp vào chương trình cấp THCS. Tuy nhiên, giáo viên còn lúng túng khi 
dạy do tài liệu hướng dẫn chưa có, đội ngũ giáo viên còn gặp khó khăn về kiến 
thức, kĩ năng, thái độ khi dạy học tích hợp. Thực tế trong quá trình giảng dạy môn 
Công nghệ, tôi thấy đa số học sinh chưa có ý thức trong việc sử dụng năng lượng 
hợp lí: Từ việc sử dụng điện, quạt, máy tính hay nước, việc bảo vệ môi trường như 
xả rác bừa bãi, ăn quà vặt đến việc đi học bằng xe đạp điện... Đa số các em đều rất 
thờ ơ đối với việc tiết kiệm năng lượng, việc này ảnh hưởng xấu đến kinh tế và 
môi trường. Làm thế nào để phát huy tốt khả năng tự giác, chủ động của các em 
trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, xây dựng một ngôi trường 
“Xanh – Sạch – Đẹp”, góp phần tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường.
 1.4. Khả năng áp dụng của sáng kiến:
 Trong thời gian vừa qua việc thực hiện “Một số giải pháp nâng cao ý thức 
sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cho học sinh thông qua dạy học môn 
Công nghệ lớp 6” bản thân tôi đã thu được một số kết quả khả quan trong việc 
nâng cao ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả góp phần bảo vệ môi 
trường cho học sinh các lớp mà tôi đã áp dụng trong quá trình giảng dạy. Công 
bằng mà nói, việc giáo dục ý thức cho học sinh sử dụng năng lượng tiết kiệm và 
hiệu quả không thể thành công trong “một sớm, một chiều” mà cần phải có thời 
gian để hình thành kĩ năng cho các em. Một số giải pháp nhỏ của tôi có thể áp 
dụng với điều kiện dạy học của nhà trường, đặc biệt đối với Chương trình GDPT 
2018 lớp 6 hiện nay. Trong thời gian tới, tôi và các thầy cô giáo hiện đang giảng 
dạy bộ môn Công nghệ 6 sẽ áp dụng nhiều hơn và hi vọng sẽ tác động tích cực đến 
các thầy cô giáo, cùng giáo dục cho học sinh ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm 
và hiệu quả góp phần bảo vệ môi trường tốt hơn trong nhà trường, gia đình và xã 
hội.
 1.5. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
 Trong chương trình mục tiêu quốc gia về “sử dụng năng lượng tiết kiệm và 12
 rác thải như túi giấy bóng, giấy 
 kẹo, hộp xốpkhông phân hủy 
 được thì được đựng riêng một 
 thùng khác để đem đi xử lí. 
 - Phần lớn học sinh chưa thực - Hầu hết các lớp thực hiện tốt vệ 
 hiện tốt vệ sinh lớp học, đổ rác sinh lớp học trước khi ra về, đổ rác 
 không đúng nơi quy định để đúng nơi quy định (Biên bản kiểm 
 chú bảo vệ phàn nàn. tra lớp học)
 - Dưới hộc bàn thỉnh thoảng - Dưới hộc bàn luôn luôn sạch sẽ, 
 còn rác, giấy vụn. không có rác. (Biên bản kiểm tra 
 lớp học)
- Một số hình ảnh minh họa:
 H1. Học sinh lớp 6.2 đang học tại lớp. 14
H4. Học sinh tắt điện, quạt trước khi ra về
 16
 H7. Sổ biên bản và biên bản kiểm tra lớp học
 2. Những thông tin cần được bảo mật - nếu có: Không
 3. Danh sách những thành viên đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng 
sáng kiến lần đầu - nếu có:
 Nơi áp dụng
 TT Họ và tên Nơi công tác Ghi chú
 sáng kiến
 Môn Công nghệ lớp 
 1 Nguyễn Thị Hiền THCS Nguyễn Du
 6/2, 6/3
 2 Nguyễn Thị Phước Diệp THCS Nguyễn Du Lớp chủ nhiệm 6/2
 3 Phạm Thị Thiên THCS Nguyễn Du Lớp chủ nhiệm 6/3
 4. Hồ sơ kèm theo:
 18
 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 - Nghị định số 102/2003/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ về “Sử dụng 
năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”.
 - Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg-CP của Thủ tướng Chính phủ.
 - Điều lệ trường trung học phổ thông - Bộ GDĐT.
 - Lê Văn Hồng (Chủ biên): Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm - 
NXB GD.
 - Sổ biên bản kiểm tra vệ sinh lớp 6/1, 6/2, 6/3 trường THCS Nguyễn Du
 - Wedsite