Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn Toán cho học sinh Lớp 2 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 (bộ sách Kết nối tri thức)

 Chương trình môn Toán tiểu học hình thành, phát triển ở học sinh năng lực 
toán học với các thành tố: Tư duy và lập luận toán học; mô hình hoá toán học; 
giải quyết vấn đề toán học; giao tiếp toán học; sử dụng công cụ, phương tiện học 
Toán. Đồng thời, môn Toán góp phần hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm 
chất chủ yếu và năng lực chung đã quy định trong Chương trình tổng thể; giúp 
học sinh bước đầu xác định được năng lực, sở trường của bản thân nhằm định 
hướng và lựa chọn nghề nghiệp, rèn luyện nhân cách để trở thành người lao động 
và người công dân có trách nhiệm.
 Chương trình tổng thể Ban hành theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 
26/12/2018 cũng chỉ rõ: Giáo dục Toán học hình thành và phát triển cho học sinh 
những năng lực chung: Tự chủ và tự học; Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với 
các thành viên khác; Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng 
tạo và triệt để. Đồng thời các năng lực chuyên môn được rèn luyện và phát triển 
như ngôn ngữ, tính toán, tin học, thể chất, thẩm mỹ, công nghệ, tìm hiểu tự nhiên 
xã hội.
 Năm học 2023-2024 này là năm thứ ba thực hiện chương trình GDPT 2018 
đối với lớp 2, Sở Giáo dục Hải Phòng tiếp tục chỉ đạo các nhà trường kế thừa và 
phát huy những yêu cầu đã đạt được, khắc phục dần các hạn chế trong giảng dạy 
phát huy năng lực học Toán của học sinh.
 Tại nhà trường nơi tôi công tác, giáo viên tích cực thực hiện sự chỉ đạo của 
Bộ, ngành, cơ quan chủ quản. Nhà trường cùng một lúc áp dụng song song hai 
chương trình giáo dục: Chương trình 2006 với lớp 5 và CT GDPT 2018 với lớp1; 
2; 3,4 giáo viên đã quan tâm tới hình thành và phát triển năng lực học Toán cho 
học sinh Tiểu học nói chung và cho học sinh lớp 2 nói riêng. Vai trò người thầy 
sẽ chuyển từ dạy học lấy học sinh làm trung tâm sang dạy học lấy hoạt động học 
của học sinh làm trung tâm, phát huy tính tích cực và sáng tạo, phát triển năng 
lực hành động, năng lực cộng tác làm việc của người học. 
 * Ưu điểm của giải pháp: 
 2 - Có những bài toán để tìm được đáp án đúng cho bài, học sinh phải suy 
luận, tư duy và làm qua vài bước trung gian mới tìm được câu trả lời, không phải 
học sinh nào cũng hiểu được cách làm. Chẳng hạn bài 4/ 43- Toán 2, tập Một, 
học sinh không hiểu cách làm lần lượt: Tính kết quả phép tính( trên con ong)-> 
nối với kết quả( trên bông hoa) ->Đếm xem bông hoa nào có nhiều đường nối đến 
( chính là bông hoa có nhiều ong đậu nhất.)
 - Kiến thức về thực tế đời sống của học sinh lớp 2 còn ít nên những bài có 
yêu cầu thực tế còn xa lạ với các em. Có học sinh tìm kết quả đúng nhưng sai lời 
giải hoặc ghi danh số không đúng. 
 - Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy học sinh lớp 2 còn yếu về giải 
toán có lời văn do kĩ năng viết còn chậm, kỹ năng trình bày các bài toán còn hạn 
chế. Các em không nhớ các bước giải, khả năng tư duy của một số học sinh chưa 
tốt, chưa nắm được bản chất của dạng toán. 
 Để khắc phục những tồn tại, bất cập nêu trên, tôi mạnh dạn chia sẻ cùng 
đồng nghiệp: “Một số giải pháp nâng cao chất lượng môn toán cho học sinh lớp 
2 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018”.
 III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN: 
 III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến: 
 Giải pháp 1. Chú trọng tới từng học sinh
 Dạy học chú trọng tới từng học sinh nhằm giúp các em có tinh thần trách 
nhiệm với việc học và lên kế hoạch sử dụng quỹ thời gian hợp lý trong từng hoạt 
động học tập cuả cá nhân. Đây là một kỹ năng khó để thành thạo đối với các em. 
Vì vậy giáo viên cần kiên trì và luôn sẵn sàng giúp đỡ, hỗ trợ học sinh, khuyến 
khích làm việc nhóm, tôi luôn cho rằng làm việc độc lập không có nghĩa là làm 
việc một mình mà có sự hợp tác cùng phát triển. Ngay từ khi nhận lớp, tôi đã xem 
kết quả học tập năm học trước, kết hợp việc quan sát trên lớp phân loại đối tượng 
học sinh, ghi chép những mảng kiến thức học sinh còn yếu. Từ đó quan tâm tới 
đối tượng một cách phù hợp. Với học sinh yếu hơn, thường được gọi tương tác, 
chia sẻ nhiều hơn. Đồng thời kết hợp việc đánh giá học sinh theo thông tư 27, tôi 
 4 Trong mỗi tiết học, khi giáo viên phát hiện dấu hiệu học sinh mệt mỏi cần 
 thay đổi không khí lớp học như cho học sinh đứng dậy và di chuyển hoặc giải lao 
 nhẹ. Cũng như cơ bắp, bộ nào cũng cần được nghỉ ngơi và duy trì bầu không khí 
 tích cực và tạo ra một môi trường thúc đẩy học tập bằng cách đưa ra những phản 
 hồi, góp ý và ghi nhận nỗ lực của học sinh. Chính vì vậy trong mỗi tiết học, ngay 
 đầu tiết học tôi thường xuyên cho các em khởi động bằng cách múa, hát hoặc vận 
 động theo bài hát. Ví dụ khi dạy bài: Phép cộng (qua 10) trong phạm vi 20” (trang 
 26, tập Một), các em vận động theo bài hát “Tập đếm”. Có thể cho cá nhân/ nhóm 
 hát thưởng cho bạn trả lời đúng, hoặc khi học bài: Tia số, số liền trước, số liền 
 sau trang 10( tập một) giúp học sinh học mà chơi, chơi mà học bằng cách cho học 
 sinh đố nhau để tìm số liền trước, liền sau giúp học sinh bớt căng thẳng.
 Giải pháp 4. Giúp học sinh hiểu sâu và giải quyết vấn đề sáng tạo
 Đây là điều rất cần thiết trong dạy học toán, dạy học phát triển tư duy toán 
 học, tư duy logic. Ví dụ: Thay vì tìm ra câu trả lời của học sinh bằng cách hỏi 
 đúng hay sai, hãy hỏi các em nhiều câu hỏi hơn, những câu hỏi gợi mở, khích lệ. 
 Cần giúp học sinh khám phá kiến thức trong quá trình học nhất là đối với những 
 học sinh rụt rè, học sinh có yếu tố tâm lý không vững vàng. Bằng trực quan, dẫn 
 dắt học sinh tự tìm kiến thức, giúp các em hứng thú, độc lập suy nghĩ giải quyết 
 yêu cầu. Với bài: “Số bị trừ, số trừ, hiệu” (trang 14, tập Một), tôi tiến hành phần 
 Khám phá như sau:
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
1. * Khám phá:
 - GV trình chiếu tranh trong sgk/14
 Còn lại bao nhiêu - Hs quan sát và trả lời câu hỏi:
 con chim? 
 Hỏi:- Trong tranh bao nhiêu con chim?
 + Trong tranh có tất cả 12 con 
 - Có mấy con chim bay đi?
 6 đi số trừ.
 - Cá nhân, đồng thanh nêu.
Giải pháp 5. Tư duy phát triển
 Người giáo viên có năng lực tổ chức các hoạt động học tập là biết đưa học 
sinh vào trung tâm của hoạt động học, là giúp học sinh hiểu rằng sai sót là một 
phần tất yếu của quá trình học tập. Khi phát hiện lỗi sai giáo viên không nên tự 
chỉnh sửa mà phải giúp học sinh được tiếp cận bằng những câu hỏi tập trung vào 
điều học sinh học được từ lỗi sai đấy. Giáo viên hãy cẩn trọng lời nói trong các 
tình huống thử thách. Ví dụ: Khi học bài 2 trang 75 SGK Toán lớp 2 Tập 2:
Người ta làm một cây cầu gỗ trên hồ nước và đóng cọc làm thành cầu (như hình 
vẽ). Hai cọc cạnh nhau cách nhau đúng 1 m.
a) Chiều dài đoạn AB là  m.
b) Độ dài cây cầu được tính bằng độ dài đường gấp khúc ABCD. Độ dài cây cầu 
là  m.
GV cần hướng dẫn học sinh tìm chiều dài của đoạn AB bằng cách quan sát hình 
vẽ và đếm số khoảng cách giữa các cọc (một bên cầu).
Để tìm ra độ dài của cây cầu là bao nhiêu mét học sinh tư duy để tìm ra kết quả 
đúng. Các em đo chiều dài của đoạn AB, đoạn BC và đoạn CD sau đó sử dụng 
phép cộng hoặc có em thì đếm số khoảng cách. Độ dài đường gấp khúc bằng 
tổng độ dài các đoạn thẳng tạo nên đường gấp khúc đó. Để tránh hs làm sai, 
giáo viên sẽ đưa ra câu hỏi để học sinh tự tìm ra kết quả đúng.
 Giải pháp 6. Sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và 
sáng tạo
 8 gắn thực tiễn với lí thuyết, các em biết so sánh tìm ra vật nào nặng hơn, vật nào 
nhẹ hơn. 
 Giải pháp 8. Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và công nghệ 
thông tin hợp lý hỗ trợ dạy học
 Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp 
dạy học, nhằm tăng cường tính trực quan và thực hành trong dạy học. Đa phương 
tiện và công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là phương tiện dạy học 
trong dạy học hiện đại. Người giáo viên tăng cường sử dụng các phần mềm dạy 
học cũng như các phương pháp dạy học sử dụng mạng điện tử, mạng trường học 
kết nối Với các tiết dạy có thể sử dụng công nghệ thông tin tôi đều sử dụng, 
học sinh rất hứng thú học, hiệu quả lại cao.
 Chẳng hạn, dạy bài Bảng cộng qua 10-sgk trang 34 tập một, khi hướng dẫn 
bài tập 2: Tìm cá cho mèo
 Giáo viên có thể trình chiếu bài 2 trang 34, đưa câu chuyện vui “ Mèo tìm 
cá” lồng vào bài toán, gây hứng thú cho học sinh qua việc quan sát tranh. Học 
sinh tính nhẩm kết quả các phép tính ở mèo rồi tìm số ghi ở con cá là kết quả của 
mỗi phép tính đó, từ đó biết được mèo nào lấy được cá nào. 
 Từ bài toán này, GV có thể đặt học sinh vào tình huống có vấn đề khác 
bằng cách thay số ở cá 13 thành 11 (trên màn hình trình chiếu), rồi hỏi “Mèo nào 
không lấy được cá?” , giúp học sinh phát huy năng lực.
 10 những kiến thức đã học, khai thác kinh nghiệm, năng lực bản thân. Sau đó, học 
sinh kiểm nghiệm chúng qua thực tiễn và nhờ đó, các em tự làm giàu, làm phong 
phú thêm vốn kinh nghiệm cho chính bản thân mình. Việc học tập không chỉ diễn 
ra trong lớp học, ở nhà trường mà còn có thể ở những nơi công cộng, cộng đồng 
dân cư, nơi học sinh được tiếp xúc, giao lưu, trò chuyện với nhiều tầng lớp khác 
nhau trong xã hội.
 - Làm cho việc học của học sinh thú vị, hấp dẫn, tự giác: Tính tự giác 
học tập không chỉ là hệ quả mà còn là điều kiện bảo đảm quá trình học tập thành 
công, hiệu quả. Dạy học phát triển năng lực coi trọng việc phát triển trí thông 
minh của học sinh. Việc tổ chức các hoạt động dạy học hợp lý sẽ giúp học sinh 
vận dụng thành công trong học tập và nâng cao chất lượng cuộc sống của mình, 
từ đó, học sinh cảm nhận được việc học là thú vị, hấp dẫn, nhận thấy lợi ích thực 
tiễn của học tập nên các em sẽ tích cực, tự giác hơn.
 - Giúp mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh ngày càng trở nên thân 
thiện, bền vững: Trong quá trình dạy học phát triển năng lực, giáo viên luôn hiểu 
rõ cá nhân học sinh (trí thông minh, năng lực, sở thích, hứng thú, tình cảm, hoàn 
cảnh, điều kiện học tập.) và cư xử thân thiện với các em. Hơn nữa giáo viên 
còn đối xử cá biệt với từng học sinh để giúp phát triển những điều tích cực, hạn 
chế những điểm tồn tại trong mỗi học sinh. Nhờ đó dạy hoc tích cực luôn giúp 
học sinh tiến bộ và phát triển không ngừng. Khi đó, học sinh cảm nhận được vai 
trò của người thày và thêm yêu quý, gần gũi với các thày cô.
 - Xây dựng mối quan hệ giữa học sinh với nhau thêm thân thiết, gắn 
bó: Dạy học phát triển năng lực coi trọng mối quan hệ giữa học sinh với nhau, 
trong đó nhóm là một hình thức tổ chức cơ bản. Qua nhóm, các em được tổ chức 
trao đổi, khuyến khích, thảo luận, giúp đỡ, hợp tác, phối hợp, tranh luận tích cực 
với nhau. Mối quan hệ giữa các học sinh trở nên thân thiết. Ngoài ra trong đánh 
giá, giáo viên coi trọng sự tiến bộ của cá nhân học sinh, không so sánh kết quả 
học tập của các học sinh với nhau, từ đó, trong lớp sẽ không còn hiện tượng so 
bì, ghen tỵ giữa các học sinh.
 12 - Được áp dụng vào việc dạy Toán lớp 2 sách kết nối tri thức với cuộc sống 
trong Trường Tiểu học nơi tôi công tác. 
 - Đề tài này không chỉ áp dụng được cho các em học sinh lớp 2 còn có thể 
áp dụng cho học sinh các khối lớp ở cấpTiểu học và trong tất cả các trường Tiểu 
học.
 III.4. Hiệu quả, lợi ích thu được từ sáng kiến:
 * Hiệu quả:
 Nhờ áp dụng các biện pháp nêu trên, kết quả khảo sát môn toán học kì 1 
của lớp 2E trường tiểu học Thị Trấn, tôi thu được kết quả như sau: 
 Tổng số 1 -> 4 điểm 5 -> 6 điểm 7 -> 8 điểm 9 -> 10điểm
 HS SL % SL % SL % SL %
 34 0 0 1 3% 8 24% 25 73%
 Kết quả trên cho thấy: Hiệu quả dạy học cao, chuyển biến rõ rệt cả về chất 
và lượng.
 Nhìn vào bảng kết quả trên, tôi thấy đó là kết quả thực chất của các em. 
Kết quả đó cho chúng ta thấy được có phương pháp tốt thì học sinh làm bài tốt 
hơn. Chất lượng học của học sinh không tự dưng mà có được, mà đòi hỏi mỗi 
người giáo viên chúng ta biết phương pháp phát huy năng lực của các em trong 
học toán. 
 Minh chứng cho thấy chất điểm thi khảo sát của lớp đạt chất lượng cao, 
góp phần đưa chất lượng môn Toán của trường đạt chỉ tiêu. Điều đó chứng tỏ 
việc áp dụng các giải pháp mới đem lại hiệu quả thiết thực.
 Qua đó, tôi khẳng định sáng kiến:“ Một số giải pháp nâng cao chất lượng 
môn toán cho học sinh lớp 2 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018” đã có 
hiệu quả tốt, mà không tốn kém về kinh tế.
 Trong năm học này tôi sẽ tiếp tục áp dụng các biện pháp nhằm phát huy 
năng lực của người học với học sinh lớp mình giảng dạy.
 * Lợi ích khác:
 - Học sinh có niềm yêu thích say mê học Toán.
 14