Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp để nâng cao khả năng tự học môn Toán cho học sinh Lớp 6

 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài 
Hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học là 
một yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên, việc đổi mới phương pháp có thành công hay không 
là tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố như cơ sở vật chất, sách giáo khoa, phương pháp dạy 
và học, trong đó việc rèn luyện phương pháp học tập cho học sinh rất cần thiết. Cốt lõi 
của phương pháp học tập là phương pháp tự học. 
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 trên cơ sở những yêu cầu về kiến thức, kỹ 
năng, góp phần hình thành và phát triển năng lực tự chủ và tự học thông qua việc rèn 
luyện cho học sinh biết cách lựa chọn mục tiêu, lập được kế hoạch học tập, hình thành 
cách tự học, rút kinh nghiệm và điều chỉnh để có thể vận dụng vào các tình huống 
khác trong quá trình học các khái niệm, kiến thức và kĩ năng toán học cũng như khi 
thực hành, luyện tập hoặc tự lực giải toán, giải quyết các vấn đề có ý nghĩa toán học. 
Lớp 6 là giai đoạn học sinh chuyển từ cấp tiểu học lên cấp trung học cơ sở. Học sinh 
phải làm quen với môi trường mới, kiến thức mới. Đa số học sinh chưa có nếp học, 
đặc biệt là khả năng tự học, tự nắm bắt kiến thức. 
Tự học là quá trình tìm hiểu, xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác, chủ 
động; tự đặt được mục tiêu học tập để đòi hỏi sự nỗ lực phấn đấu thực hiện; thực hiện 
các phương pháp học tập hiệu quả; điều chỉnh những sai sót, hạn chế của bản thân khi 
thực hiện các nhiệm vụ học tập thông qua tự đánh giá hoặc lời góp ý của giáo viên, 
bạn bè; chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ khi gặp khó khăn trong học tập. Tự học có ý 
nghĩa quan trọng, quyết định trực tiếp tới sự phát triển của người học. Giáo viên đóng 
vai trò quan trọng trong việc phát triển kỹ năng, hình thành các giải pháp tự học của 
học sinh nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Hiệu quả dạy học sẽ được 
nâng cao nếu giáo viên biết kết hợp linh hoạt các phương pháp dạy học khác nhau phù 
hợp với đối tượng học sinh. 
Xuất phát từ những lý do trên cùng với kinh nghiệm đứng lớp giảng dạy của bản thân, 
tôi đã lựa chọn đề tài “Một số giải pháp để nâng cao khả năng tự học môn Toán cho 
học sinh lớp 6” để chia sẻ cùng các đồng nghiệp với mong muốn nâng cao chất lượng 
dạy học môn Toán. 
2. Mục tiêu của đề tài B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận 
Hoạt động tự học theo hướng tiếp cận năng lực được bàn luận từ những năm 90 của 
thế kỉ XX và nay đã trở thành xu hướng giáo dục tất yếu của một nền giáo dục tiên 
tiến. Nhiều nhà giáo dục cho rằng tự học còn giữ vai trò lớn lao trong việc nâng cao 
khả năng hiểu biết và tiếp thu tri thức mới của học sinh, từ quan điểm đó, các tác giả 
đã nhấn mạnh đến sự cấp thiết phải khéo léo tổ chức việc tự học cho học sinh. Học 
sinh sẽ gặp nhiều vấn đề mới trong quá trình tự học và việc đi tìm giải pháp cho 
những vấn đề ấy là cách tốt nhất để kích thích hoạt động trí tuệ cho học sinh. 
Các nhà nghiên cứu Mỹ và Tây Âu cũng có nhiều nghiên cứu về vấn đề này với 
những nỗ lực trong việc thúc đẩy năng lực tự học của học sinh thông qua các chiến 
lược dạy học hiệu quả. Các tác giả Fyfe, Lewis, Mitchell (1996) nhấn mạnh giáo viên 
cần phải mô hình hóa các chiến lược học tập như dự đoán nhu cầu và kinh nghiệm học 
tập của học sinh, đặt câu hỏi, nêu và làm rõ vấn đề, tóm tắt bài học để từ đó học sinh 
tự mình phát triển khả năng sử dụng các chiến lược này. Giáo viên cũng cần cho phép 
từng cá nhân học sinh tiếp cận nhiệm vụ học tập theo những cách khác nhau bằng 
cách sử dụng các chiến lược khác nhau. 
Ở Việt Nam, ngay từ những ngày đầu của nền giáo dục cách mạng, trong thư gửi cho 
học sinh nhân ngày khai trường, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “ ...từ giờ phút này trở 
đi, các em bắt đầu được nhận một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam, một nền giáo dục 
làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em...”. Nội dung bức thư như 
là một định hướng cho sự phát triển của phương pháp dạy và học, trong đó có tự học 
để tạo nên một nền giáo dục mang màu sắc riêng. Hiện nay, với Nghị quyết 29 của 
Đảng, dạy học theo định hướng phát triển năng lực nói chung, trong đó có phát triển 
năng lực tự học đang là vấn đề nhận được sự quan tâm đặc biệt của các cấp quản lý và 
của toàn xã hội. 
Học là một quá trình dưới sự định hướng của người dạy; người học tự giác, tích cực, 
độc lập tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm. Việc học hàm chứa tự học. Tự học không có 
nghĩa chỉ là việc học ngoài giờ lên lớp, mà hoạt động học còn được diễn ra trên lớp 
dưới sự hướng dẫn, tổ chức, chỉ đạo của giáo viên. Học và tự học có mối liên hệ mật kiến thức một cách thụ động, chưa có thói quen làm các bài tập tương tự mà giáo viên 
giao, chưa có phương pháp học. Từ đó dẫn đến học sinh mất căn bản, không ham học. 
- Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ thì bên cạnh đó, sự ảnh hưởng của 
mạng xã hội càng làm cho học sinh thiếu nghiêm túc trong việc học. Bài tập về nhà 
nhiều học sinh còn ngại suy nghĩ, chỉ chờ thầy cô và các bạn chữa rồi chép.
- Phụ huynh chưa nắm được chương trình giáo dục phổ thông mới, nhiều học sinh vẫn 
còn lúng túng, chưa tìm được giải pháp tự học hiệu quả, chưa được định hướng một 
cách cụ thể trong hoạt động tự học của bản thân. 
- Giáo viên chưa kiểm tra được thường xuyên việc tự học của học sinh do không đủ 
thời gian để kiểm tra trên lớp, sĩ số lớp đông, khung chương trình giáo dục phổ thông 
mới có nhiều chủ đề không đủ thời gian luyện tập. 
2.3. Khảo sát thực trạng trước khi áp dụng đề tài 
Trước khi áp dụng đề tài, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng học tập môn Toán đầu 
năm của học sinh lớp 6A5 năm học 2022 – 2023 và lớp 6A2 năm học 2023 – 2024 và 
thu được kết quả như sau:
 Lớp Năm học Sĩ số Giỏi Khá Trung bình Yếu
 6A5 2022- 2023 40 8 14 16 2
 6A2 2023 - 2024 42 15 23 4 0
 Biểu đồ 1. Chất lượng giảng dạy của lớp 6A5 và 6A2
trước khi áp dụng giải pháp 
Kết quả khảo sát cho thấy kết quả học tập của học sinh lớp 6 ở môn Toán chưa cao. 
Trước thực trạng này, tôi đã tự đặt câu hỏi cho mình rằng: Làm thế nào để tôi có thể 
giúp học sinh nâng cao khả năng tự học trong môn Toán? Làm thế nào để các học sinh Tóm tắt bài phép nhân, chia số tự nhiên chọn hình thức như vẽ sơ đồ ra giấy hoặc vẽ bằng phần mềm, làm video, tóm tắt bằng 
cách gạch đầu dòng,......
 HS nộp bài trên Padlet
 Hệ thống kiến thức dưới dạng video 3.2. Giải pháp 2. Giao phiếu bài tập trên phần mềm Liveworksheets 
Hiện nay, có rất nhiều phần mềm cũng như công cụ hỗ trợ giảng dạy nhằm đưa những 
kiến thức đến với học sinh một cách thú vị hơn, dễ dàng hơn. Trong đó, 
Liveworksheets được đánh giá là phần mềm tập trung nâng cao tính tương tác giữa 
giáo viên và học sinh hiệu quả nhất. 
Đây là công cụ cho phép giáo viên tạo các bảng tính tương tác cho học sinh. Giáo viên 
có thể chuyển đổi các trang tính dưới dạng in truyền thống như doc, pdf, jpg,... thành 
các bài tập trực tuyến với khả năng chỉnh sửa dễ dàng, gây hứng thú cho học sinh. Đặc 
biệt đối với môn Toán, khi soạn bài tập có hình vẽ hay là công thức toán học sẽ không 
bị lỗi phông. 
a) Quy trình soạn phiếu bài tập trên phần mềm Liveworksheets 
• Bước 1: Dựa trên kiến thức trọng tâm và các dạng bài tập đã học, giáo viên liệt kê 
các kiến thức học sinh cần nắm được, các dạng bài tiêu biểu. 
• Bước 2: Soạn các câu hỏi trắc nghiệm và các bài tập cụ thể theo nội dung đã liệt kê 
trên file word hoặc powerpoint dưới dạng chọn đáp án đúng, điền đáp án, tích chọn 
đúng sai, ghép nối,... 
• Bước 3: Thiết kế phiếu bài tập tương tác trên phần mềm Liveworksheets theo nội 
dung đã định dạng. 
• Bước 4: Tùy chỉnh chế độ học sinh làm bài, đặt ra thời hạn làm bài và mức điểm. Cài đặt điểm
Cài đặt câu trả lời Mỗi tuần, dựa trên kiến thức học sinh đã học trong tuần hoặc khi kết thúc một đơn vị 
kiến thức, tôi sẽ soạn một phiếu bài tập tổng hợp dưới dạng trắc nghiệm, điền đáp án 
hoặc ghép nối trên phần mềm Liveworksheets và gửi tới học sinh. Học sinh sẽ tự thực 
hiện với thời hạn chậm nhất là sáng chủ nhật mỗi tuần. 
• Bước 2: Học sinh hoàn thành phiếu trong thời gian quy định. 
• Bước 3: Sau thời gian quy định, giáo viên kiểm tra thống kê lượt làm bài và điểm số 
của học sinh. 
 Giao diện làm bài của học sinh bộ. Bên cạnh đó, tôi sẽ đưa ra các bài kiểm tra thường xuyên trên lớp gồm các bài tập 
tương tự với các bài tập học sinh đã thực hiện trên phiếu. 
3.3. Giải pháp 3. Phân loại và dạy học theo đối tượng 
Việc phân loại đối tượng học sinh là rất quan trọng và cần thiết do sĩ số lớp hiện nay 
đông và chất lượng học sinh không đồng đều. Ngay từ đầu năm học, sau khi tiến hành 
khảo sát chất lượng học sinh, tôi đã phân loại học sinh theo các nhóm: Khá – Giỏi, 
Trung bình, Yếu – Kém. 
Đối với từng đối tượng học sinh, tôi sẽ áp dụng các phương pháp khác nhau. Về vị trí 
ngồi, nhóm học sinh có học lực yếu nhất được bố trí ngồi gần bàn giáo viên để tôi có 
thể tiện theo dõi và giúp đỡ. Đồng thời cử những học sinh học khá giỏi ngồi gần để có 
thể hướng dẫn các bạn tự học. 
Cùng với việc sắp xếp vị trí ngồi, tôi sẽ sử dụng phương pháp phù hợp với từng đối 
tượng học sinh và giao nhiệm vụ vừa sức. 
+ Đối với nhóm khá giỏi, sau khi hoàn thành bài tập trong sách, tôi giao thêm các câu 
hỏi phụ để kích thích học sinh tìm tòi, suy nghĩ. 
+ Đối với nhóm yếu, tôi không yêu cầu học sinh phải hoàn thành tất cả các bài trong 
sách mà chỉ yêu cầu học sinh hoàn thành những bài tập ở mức độ cơ bản và phải nhớ 
được các kiến thức đã học (thuộc công thức, tính chất,.) 
4. Hiệu quả của giải pháp 
Qua khảo sát chất lượng sau khi áp dụng giải pháp này, tôi nhận ra rằng học sinh có 
chuyển biến rõ rệt. Tiết học trở nên thú vị và sôi nổi hơn, học sinh có hứng thú và có 
thể tiếp thu cũng như nắm kiến thức bài học tốt hơn. Bên cạnh đó, chất lượng kết quả 
kiểm tra đánh giá định kì môn Toán của lớp 6A5 và 6A2 trong học kì I cũng có những 
cải thiện tích cực hơn so với thời điểm khảo sát đầu năm học.
 Lớp Năm học Sĩ số Giỏi Khá Trung bình Yếu
 6A5 2022 - 2023 40 14 18 8 0 
 6A2 2023 - 2024 42 26 15 1 0 C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
Hệ thống kiến thức bài học, hoàn thành phiếu bài tập kết hợp với kiểm tra đánh giá, 
phân loại và dạy học theo đối tượng có vai trò hết sức to lớn đối với cả giáo viên và 
học sinh trong quá trình tổ chức dạy học. 
Đối với học sinh, việc hệ thống kiến thức bài học bằng cách tóm tắt, vẽ sơ đồ giúp 
tổng hợp lại kiến thức đã học, tạo ra tính trực quan về kiến thức đó, từ đó giúp các em 
dễ dàng nắm bắt kiến thức, hiểu sâu kiến thức, vận dụng sáng tạo, linh hoạt, chủ động 
các kiến thức đã học, nâng cao hiệu quả học tập môn học. Nhiệm vụ hoàn thành phiếu 
bài tập kết hợp với kiểm tra đánh giá giúp học sinh củng cố, ôn luyện lại bài học và 
cũng định hướng cho học sinh phương pháp tự học thông qua các nhiệm vụ cụ thể. 
Việc phân loại và dạy học theo đối tượng giúp học sinh tiếp thu kiến thức phù hợp với 
bản thân. Từ đó, học sinh phát huy được tính chủ động, tích cực trong học tập, có ý 
thức chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp, rèn được thói quen tự học, tự tìm tòi. 
Đối với giáo viên, việc xây dựng các phương pháp nâng cao khả năng tự học cho học 
sinh cũng là cơ hội được nâng cao khả năng sáng tạo và thực hiện được vai trò định 
hướng trong quá trình dạy học. giúp giáo viên làm tốt công tác đầu tư cho tiết dạy, chủ 
động, linh hoạt trong khâu tổ chức, hướng dẫn học sinh tự khai thác và chiếm lĩnh tri 
thức; nắm bắt được những nội dung khó trong bài học khiến học sinh bị lúng túng 
hoặc chưa hiểu bài để lưu ý khi dạy học trực tiếp trên lớp; có được công cụ theo dõi, 
đánh giá kết quả học tập của học sinh theo quá trình. 
Trên đây là một số giải pháp của tôi để nâng cao khả năng tự học môn Toán cho học 
sinh lớp 6. Qua thực tế giảng dạy, tôi thấy các giải pháp trên mà tôi nêu ra thực hiện 
dễ dàng, có hiệu quả tốt và có thể áp dụng cho cả các khối học và cấp học khác để 
giúp học sinh rèn luyện, phát huy tính tích cực, chủ động trong học tập. 
Với mong muốn nâng cao chất lượng dạy học và tạo hứng thú học tập cho học sinh, 
tôi rất mong nhận được sự đóng góp của các đồng nghiệp để giải pháp của tôi được 
hoàn thiện và phát huy hiệu quả hơn nữa. 
Xin trân trọng cảm ơn ! 
 Hà Nội, ngày tháng năm 2024 
 NGƯỜI THỰC HIỆN 
 Nguyễn Thị Hải Yến