Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học

 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
 DANH MỤC CÁC BẢNG
STT Nội dung Trang
 1 Bảng 1: Sở thích của học sinh về môn Toán đầu năm 06
 Bảng 2: Kết quả học tập Toán học của học sinh qua bài khảo sát 
 2 06
 đầu năm
 3 Bảng 3: Sở thích của học sinh về môn Toán ở giữa học kì I 18
 4 Bảng 4: Thống kê điểm kiểm tra giữa kì I môn Toán của học sinh 18
 2 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
3.2. Phương pháp thực hiện
- Nghiên cứu các loại tài liệu có liên quan đến dạy hình học nói chung và dạy 
hình học 8 nói riêng.
- Bằng thực nghiệm, thực tế giảng dạy trên lớp.
- Bằng dự giờ và học hỏi, trao đổi với đồng nghiệp ở trường THCS.
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
 Mục tiêu cơ bản của giáo dục nói chung, của nhà trường nói riêng là đào tạo và 
xây dựng thế hệ học sinh trở thành những con người mới phát triển toàn diện, có đầy 
đủ phẩm chất đạo đức, năng lực, trí tuệ để đáp ứng với yêu cầu thực tế hiện nay. Để 
thực hiện được mục tiêu đó, trước hết chúng ta phải biết áp dụng phương pháp dạy 
học hiện đại kết hợp với những phương pháp dạy học truyền thống để bồi dưỡng cho 
học sinh năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, rèn luyện thành nề nếp 
tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến, phương 
tiện hiện đại vào quá trình dạy học, tăng cường và dành thời gian tự học, tự nghiên 
cứu cho học sinh. Đồng thời bản thân mỗi giáo viên cũng phải tự tìm ra những phương 
pháp mới, khắc phục lối truyền thụ một chiều, phát huy tính tích cực hóa hoạt động 
học tập của học sinh, khơi dậy và phát triển năng lực tự học, nhằm hình thành cho 
học sinh tư duy tích cực, độc lập sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải 
quyết vấn đề, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến 
tình cảm, đem lại niềm say mê, hứng thú học tập cho các em. Đó chính là cơ sở 
để khẳng định tạo hứng thú cho học sinh học tập nói chung, môn Hình học nói 
riêng trở thành một đòi hỏi đối với người làm công tác giảng dạy.
2. Thực trạng
 a) Thuận lợi: 
 - Trường THCS Quán Toan là một trong các trường có cơ sở vật chất tương 
đối đầy đủ, lớp học được trang bị các thiết bị dạy học hiện đại như: Ti-vi thông 
minh, máy vi tính, máy soi
 - Bản thân là giáo viên trẻ luôn có ý thức tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình 
độ chuyên môn.
 - Học sinh trong trường đa số các em có ý thức thực hiện nề nếp tốt, có ý 
thức phấn đấu vươn lên trong học tập.
 b) Khó khăn: 
 Chương trình Hình học 8 rất rộng và đa dạng, các em được lĩnh hội nhiều kiến 
thức. Trong đó chương trình dạy học toán chương I. Tứ giác có một nội dung quan 
trọng giúp học sinh có được kĩ năng cơ bản nhất trong học toán và làm nền tảng cho 
các năm học, cấp học tiếp theo. Đặc biệt phải khẳng định là môn hình học có nhiều 
khái niệm trừu tượng nhất, bởi khi thực hiện các bài làm đối với hình vẽ lại phải “mở 
rộng” các yếu tố như: vẽ thêm đường phụ để chứng minh,  Kiến thức trong bài 
tập phong phú rất nhiều so với nội dung lý thuyết mới học, có các dạng toán đa dạng 
đòi hỏi học sinh phải có kĩ năng vững, nắm được trình tự các bước thực hiện, quy 
tắc vận dụng và khả năng tư duy, liên kết các kiến thức lại để làm bài tập cũng như 
từ bài toán học sinh cũng phải biết liên hệ vào thực tế cuộc sống, biết vận dụng kiến 
 4 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
 Trên cơ sở đó, tôi nghĩ giáo viên cần phải xây dựng được cho học sinh một 
sự hứng thú, kích thích tính tò mò, tự giác tìm hiểu về môn học. Bằng kinh nghiệm 
hiểu biết và tìm hiểu qua nhiều thông tin tôi có một số giải pháp như sau:
Biện pháp 1: Khảo sát đối tượng thông qua hồ sơ học bạ (điểm thi các môn học 
trước đối với bộ môn Toán), qua giáo viên chủ nhiệm, qua học sinh trong lớp hoặc 
thông qua phụ huynh, qua bài kiểm tra khảo sát đối với bộ môn Toán đầu năm học. 
Chủ động phân định đối tượng học sinh theo 3 cấp: khá giỏi, trung bình, yếu kém 
để giao nhiệm vụ phù hợp với từng đối tượng từ đó lôi cuốn tất cả các em cùng 
tham gia vào xây dựng bài học. Tôi đưa ra các câu hỏi gợi mở, dể hiểu để kích 
thích sự suy nghĩ của các em.
Biện pháp 2: Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm xây dựng đội ngũ nhóm trưởng chắc 
chắn, vững kiến thức, quản lý, tổ chức, kiểm tra, sắp xếp vị trí ngồi phù hợp trong 
lớp. Với đặc điểm bàn 2 chỗ ngồi, một lớp có 24 bàn, Tôi phân công các nhóm 
trưởng có nhiệm vụ giúp các bạn học yếu hơn.
 STT Lớp Nhóm trưởng
 - Lê Minh Tâm
 - Nguyễn Trung Kiên
 - Nguyễn Minh Quang
 1 8A4
 - Nguyễn Thị Diệu Thảo
 - Phạm Thị Ngọc Hiền
 - Đỗ Xuân Lộc
 - Lê Thanh Huyền
 - Trần Việt Anh
 - Nguyễn Ngọc Hân
 2 8A5
 - Nguyễn Thị Minh Châu
 - Vũ Anh Thư
 - Nguyễn Thiên Sơn
 Biện pháp 3: Tạo tình huống có vấn đề cho học sinh khi tìm hiểu về kiến thức 
mới
- Với học sinh THCS ở lứa tuổi các em rất hiếu động, thích tò mò, khám phá và 
muốn được mọi người công nhận năng lực của mình, không thích bị áp đặt, phê bình. 
Điều này cho thấy khi truyền thụ kiến thức cho học sinh giáo viên phải lựa chọn 
những phương pháp phù hợp, nhẹ nhàng, kích thích được tính tò của các em để xuất 
hiện nhu cầu khám phá, từ đó các em có tâm lý để chinh phục kiến thức.
- Như vậy, phải làm thế nào để tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học? Rõ ràng để 
làm được điều này, giáo viên phải đầu tư thật kỹ cho tiết dạy của mình. Riêng tôi, 
khi dạy tiết hình, thường chọn cho mình một phương pháp tạo tình huống từ những 
vấn đề thực tiễn như: Đưa ra một hình huống trong thực tế hoặc kể một câu chuyện 
có liên quan mật thiết đến nội dung bài học. Từ đó, học sinh tham gia tiết học tích 
cực, hào hứng hơn, các em không còn cảm giác bị gò ép, căng thẳng và chán nản 
nữa, đồng thời các em sẽ nhận thức được tính thực tiễn của bộ môn.
 6 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
đó dễ dàng nếu các em được học kiến thức về tam giác đồng dạng. Và khi thấy 
được tầm quan trọng của ứng dụng kiến thức sắp học thì các em vô cùng thích 
thú trong giờ học và hiệu quả học tập chắc chắn là cao. 
Biện pháp 4: Hệ thống hoá kiến thức trọng tâm trong những tiết ôn tập
 - Sau mỗi bài học, tôi cho học sinh hệ thống hoá kiến thức trọng tâm bằng 
sơ đồ hoặc bảng rồi yêu cầu học sinh điền vào những chỗ trống. Việc làm này 
giúp học sinh nhận thấy sự liên quan giữa các phần đã học. Từ đó các em khắc 
sâu kiến thức và nhớ lâu hơn.
 Ví dụ 1: Sơ đồ tư duy Chương I. Tứ giác
 Ví dụ 2: Sơ đồ tư duy Chương II. Đa giác. Diện tích đa giác
 Ví dụ 3: Sơ đồ tư duy Chương III. Tam giác đồng dạng
 8 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
là yếu tố không thể thiếu khi vào tiết dạy. Vì vậy trong quá trình dạy học giáo 
viên cần cho học sinh liên hệ kiến thức đã học vào thực tế, sử dụng các kiến thức 
hình học vào các công việc thường ngày. Điều này làm cho học sinh khỏi phải 
trừu tượng khi học lý thuyết và các em có thể nhớ kiến thức lâu hơn. 
Ví dụ 1: Hướng dẫn cho học sinh cắt thế nào để được chính xác các hình: hình 
thang cân thì phải gấp một lần tờ giấy cắt hai đáy song song trước rồi cắt hai cạnh 
hai bên bằng nhau; cắt hình thoi thì phải gấp hai lần tờ giấy rồi cắt cạnh của nó 
vì hình thoi có hai đường chéo là trục đối xứng và bốn cạnh bằng nhau.
Ví dụ 2: Sau khi dạy xong bài “Đường trung bình của 
tam giác, của hình thang” tôi đưa ra bài toán: Giữa hai 
điểm B, C là một hồ nước sâu. Biết B, C lần lượt là trung 
điểm của AM, AN (xem hình vẽ). Bạn Mai đi từ M đến 
N với vận tốc 10 m/phút hết 1 phút 30 giây. Hỏi hai điểm 
B và C cách nhau bao nhiêu mét? 
Ví dụ 3: Sau khi dạy xong bài “Đối xứng trục” giáo viên đưa ra bài toán: Xác 
định biển báo giao thông có trục đối xứng? (Liên hệ với An toàn giao thông)
Ví dụ 4: Sau khi dạy xong bài “Đối xứng tâm” tôi đưa ra bài toán: Xác định các 
chữ cái in hoa có tâm đối xứng? 
Ví dụ 5: Sau khi dạy xong bài “Hình vuông” tôi đưa ra hình ảnh chiếc bánh trưng 
ngày Tết, kết hợp kiểm tra các tính chất, tâm đối xứng, trục đối xứng của hình 
vuông.
 10 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
 - Khi giải bài tập giáo viên cho học sinh hoạt động theo nhóm từ 4 đến 6 
người, tuỳ yêu cầu của bài toán, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hoặc chủ 
định, được giao cùng một nhiệm vụ hoặc những nhiệm vụ khác nhau. Nhóm tự 
bầu nhóm trưởng nếu thấy cần, trong nhóm phân công mỗi người một việc, mỗi 
thành viên đều phải làm việc tích cực, giúp đỡ nhau giải quyết vấn đề trong không 
khí thi đua với các nhóm khác. Nhóm cử ra một người đại diện trình bày trước 
lớp.
 - Đối với phân môn hình học việc chọn lọc và phân loại bài tập là rất quan 
trọng, vì vậy giáo viên có thể chia bài tập ra làm nhiều dạng: bài tập cơ bản áp 
dụng ngay công thức, định nghĩa, định lý vừa học giúp học sinh có niềm tin và 
khắc sâu kiến thức; dạng bài tập thực tế cho thấy tính thực tiễn của toán học; dạng 
bài tập suy luận tổng hợp đòi hỏi học sinh phải tìm tòi, suy nghĩ, hứng thú khám 
phá  nhằm củng cố lại kiến thức của phần học hay chương đó.
 - Khi làm được điều này nó thuận lợi rất nhiều khi giao và hướng dẫn bài 
tập về nhà cho các em, từ đó các em có thể làm những bài tập tương tự.
Biện pháp 7: Tạo động lực, hứng thú cho học sinh khi vẽ hình
 - Học phân môn Hình học thì một yếu tố rất quan trọng là học sinh phải 
biết vẽ hình. Thế nhưng vẽ ra sao? Yếu tố nào trước? Yếu tố nào sau? Ký hiệu 
như thế nào? Khi vẽ thì cần dụng cụ gì? ... Điều này học sinh cần có một quá trình 
rèn luyện lâu dài dưới sự chỉ dẫn của giáo viên ngay từ khi các em làm quen kiến 
thức mới.
 - Khi vẽ hình cần xác định cho học sinh vừa đọc vừa vẽ, cần bổ sung các 
yếu tố phụ và biết biểu diễn các ngôn ngữ sang ký hiệu hình học.
 - Để thực hiện những điều đó giáo viên phải lựa chọn cách vẽ để hướng 
dẫn học sinh vẽ hình. Cụ thể:
 + Rèn cho học sinh có thói quen ký hiệu trên hình vẽ các trường hợp: điểm, 
các đoạn thẳng bằng nhau, các góc bằng nhau, các trường hợp vuông góc, bổ sung 
các yếu tố phụ trên hình
 + Hướng dẫn học sinh cách sử dụng các dụng cụ:
 12 Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh lớp 8 khi học Hình học
 Học sinh vừa quan sát vừa lắng nghe giáo viên giới thiệu lần lượt từng bước 
dựng hình thoi, từ đó có thể vẽ lại dựa vào vở của mình không mấy khó khăn.
 Tóm lại, các bài tập đều yêu cầu học sinh vẽ hình, nên khi vẽ các em phải 
đọc kỹ bài, đọc đến đâu vẽ đến đó, vẽ rõ ràng và dùng đúng dụng cụ vẽ, từ đó học 
sinh trả lời yêu cầu đề bài. Đặc biệt phải hình thành cho học sinh thói quen phân 
tích kỹ đề bài, định hướng vẽ và dự đoán các trường hợp xảy ra, không nên vẽ 
hình đặc biệt, điểm đặc biệt.
 Chẳng hạn:
 + Cho tam giác ABC thì vẽ không nên vẽ cân, vuông hay đều.
 + Cho M là điểm nằm giữa AB thì không nên lấy tại trung điểm của AB.
Biện pháp 8: Sử dụng phần mềm Powerpoint thiết kế các trò chơi học tập trong các 
hoạt động khởi động (Trò chơi chiếc nón kì diệu, ong đi tìm mật, ô chữ bí mật, lật 
mạnh ghép tìm bức tranh bí ẩn, giải cứu đại dương, hái dừa...). Nhằm mục đích kích 
thích hứng thú học tập, đồng thời hệ thống lại kiến thức cho học sinh.
 Câu 1. Hai điểm A, B đối xứng với nhau qua 
 non đường thẳng d nếu
 Ong học
 việc
 A. d vuông góc với AB D. d đi qua trung điểm
 B. d song song vớiAB C. d vuông góc vớiAB
 tại trung điểm củaAB củaAB
 Câu 2. Phát biểu nào sau đây là sai Câu 3.tam Cho giác ABCvà tamgiác A’B’C’ đối
 Hình đối xứng qua một đường thẳng d của xứng với nhau qua đường thẳng d, biết AB = 6cm, 
 AC = 8cm và chu vi tam giác ABClà 24cm. Hỏi độ
 dài của B’C’ bằng
 C. 10cm
 A. 6cm
 B. 8cm D. 12cm
 A. một đoạn thẳng là một B. một đường thẳng là một C. một góc là một góc bằng D. một tam giác là một tam 
 đoạn thẳng bằng nó đường thẳng bằng nó nó giác bằng nó
 Câu 4. Trục đối xứng của hình thang cân là Lớp
 Chúc Học
 Tốt
 A. đường trung bình của B. hai đường chéo của C. đường thẳng vuông D. đường thẳng đi qua 
 hình thang cân hình thang cân góc với hai đáy trung điểm của hai đáy 
 14