Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh khi học môn Khoa học Lớp 4

 MỤC LỤC 
 Đề mục Trang 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
 1. Lí do chọn sáng kiến kinh nghiệm 1 
 2. Mục đích nghiên cứu 1 
 3. Đối tượng, nghiên cứu 2 
 4. Đối tượng khảo sát và thực nghiệm 2 
 5. Phương pháp nghiêm cứu 2 
 6. Thời gian và phạm vi nghiên cứu. 2 
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
PHẦN 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TẠO HỨNG THÚ CHO 
 3 
MÔN KHOA HỌC CHO HỌC SINH 
PHẦN 2: THỰC TRẠNG HỌC MÔN KHOA HỌC CỦA HỌC 
SINH LỚP 4A5 TRƯỜNG TIỂU HỌC AN KHÁNH A 
 1. Ưu điểm 3 
 2. Nhược điểm 3 
 3. Nguyên nhân của thực trạng 4 
 4. Số liệu điều tra 4 
PHẦN 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TẠO HỨNG THÚ HỌC MÔN 
KHOA HỌC CHO HỌC SINH LỚP 4A5 TRƯỜNG TIỂU HỌC 
AN KHÁNH A 
Biện pháp 1: Sử dụng các trò chơi trong giờ học. 4 
Biện pháp 2. Tổ chức triển lãm thông tin tư liệu, tranh ảnh.. 6 
Biện pháp 3. Tổ chức cho học sinh tham gia thực hành các thí 
 8 
nghiệm. 
Biện pháp 4: Tăng cường việc học tập tổ chức các diễn đàn cho học 
 10 
sinh 
Biện pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. (màn hình, 
 11 
máy chiếu, ti vi, youtube ...). 
Biện pháp 6: Dạy học theo dự án. 12 
PHẦN 4: KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 14 
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
 1. Kết luận 15 
 1 
 ĐẶT VẤN ĐỀ 
 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Tri thức là chiếc “chìa khóa” vạn năng để mở được rất nhiều cánh cửa của 
kiến thức một cách dễ dàng. Để đạt được mục tiêu “ Ươm mầm xanh” cho tương 
lai ngành Giáo dục và Đào tạo đã và đang tiến hành đổi mới mạnh mẽ bắt đầu từ 
mục tiêu, nội dung chương trình, cách kiểm tra đánh giá và đặc biệt đổi mới 
phương pháp dạy học. Môn Khoa học giúp học sinh hình thành và phát triển tình 
yêu con người, thiên nhiên, có trí tò mò tìm hiểu những xoay quanh nội dung bài 
học. Học sinh đạt kết quả tốt khi mình yêu thích môn học đồng thời các em cũng 
tìm được cảm hứng để từ đó tự giác khám phá từ môn học. 
 Việc đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động 
là một việc làm không phải dễ và cũng không phải ngày một ngày hai làm được. 
Nó đòi hỏi một sự đầu tư lâu dài, một quá trình rèn luyện không ngừng của 
người giáo viên. Mỗi một sự cố gắng dù rất nhỏ trong nhận thức của giáo viên 
về đổi mới phương pháp, hình thức dạy học đều là động lực tạo hứng thú học tập 
cho các em học sinh, góp phần nâng chất lượng dạy và học. 
 Để thực hiện điều này, từ thực tế thực hiện nhiệm vụ trong nhiều năm học 
qua nói chung và trong năm học 2022-2023 nói riêng, tôi đã mạnh dạn xây dựng 
đề tài “ Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh khi học môn Khoa học 
lớp 4” để nghiên cứu nhằm giúp học sinh hứng thú học tốt môn Khoa học và 
cũng để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cho xã nhà. 
 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc tạo hứng thú cho học sinh. 
- Nghiên cứu thực trạng học môn Khoa học của học sinh lớp 4A5 trường Tiểu 
học An Khánh A. 
- Đưa ra một số biện pháp tạo hứng thú học môn Khoa học cho học sinh lớp 4A5 
trường Tiểu học An Khánh A. 
- Rút ra kết luận và bài học kinh nghiệm sau khi áp dụng đối tượng. 
 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 
Một số biện pháp tạo hứng thú học môn Khoa học cho học sinh. 
 4. ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT, THỰC NGHIỆM 
44 học sinh lớp 4A5 trường Tiểu học An Khánh A. 
 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
 5.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận 
 Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp tài liệu, phân loại và hệ thống hóa cơ 
sở lí luận của đề tài. 
 5.2. Các phương pháp nghiên cứu thực thực tiễn 
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động của học sinh trong giờ học, giờ chơi 
- Phương pháp điều tra: Phỏng vấn trực tiếp học sinh, khảo sát bằng phiếu 
- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia: Trao đổi và lấy ý kiến đánh giá, nhận xét 
từ các chuyên gia về vấn đề nghiên cứu của đề tài 
 3 
 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
 PHẦN 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TẠO HỨNG THÚ CHO 
MÔN KHOA HỌC CHO HỌC SINH 
 “Chính sự quan tâm, lòng yêu thương và sự chia sẻ của người thầy đã 
giúp những đứa trẻ phát huy hết khả năng của chúng” (Jonh O.Brien). Đúng 
vậy, người giáo viên tiểu học là người trực tiếp giảng dạy hầu hết các môn học, 
là người quản lý toàn diện một tập thể học sinh của một lớp và có nhiều thời 
gian gắn bó, gần gũi với học sinh. Hơn nữa người giáo viên tiểu học giống như 
một người chăm sóc cho hạt giống nảy mầm, hàng ngày hàng giờ phải theo dõi 
từng sự thay đổi, từng bước phát triển của hạt giống ấy sao cho chúng thành cây 
non khoẻ mạnh và tiếp tục trưởng thành. 
 Bởi vậy, để giúp các em có kĩ năng quan sát tốt, thực hành tốt, tự tin và 
mạnh dạn trong các hoạt động học tập thì người giáo viên tiểu học là người đóng 
vai trò vô cùng quan trọng. Các thầy giáo, cô giáo phải động viên, khích lệ các 
em thật nhiều để các em phát huy hết khả năng của mình: “Đừng xấu hổ khi 
không biết, chỉ xấu hổ khi không học” (Ngạn ngữ Nga). 
 Hứng thú thể hiện ở sự tập trung cao độ, ở sự say mê, hấp dẫn bởi nọi 
dung hoạt động, ở bề rộng và chiều sâu của hứng thú. Hứng thú làm nảy sinh 
khát vọng và hành động, làm tăng hiệu quả của hoạt động nhận thức, tăng sức 
làm việc. Hứng thú trong học tập trước hết được tạo ra bằng cách làm cho học 
sinh ý thức được lợi ích của việc học để tạo động cơ học tập, khơi gợi hứng thú 
học tập chính là xây dựng động lực học tập cho học sinh. Muốn cho các em học 
tập tốt, thành công trong học tập, muốn phát triển năng lực, phát triển trí tuệ cho 
các em thì trước hết người giáo viên phải tạo được hứng thú nhận thức cho 
các em học sinh. 
 PHẦN 2: THỰC TRẠNG HỌC MÔN KHOA HỌC CỦA HỌC SINH 
LỚP 4A5 TRƯỜNG TIỂU HỌC AN KHÁNH A 
 1. Ưu điểm 
- Nhà trường quan tâm đầu tư trang bị đầy đủ thiết bị đồ dùng cho giáo viên. 
- Các bậc phụ huynh lớp quan tâm đến học tập chuẩn bị sách vở, đồ dùng học 
tập đầy đủ. 
- Học sinh của lớp cùng độ tuổi, cùng địa phương, trình độ tiếp thu của học sinh 
tương đối đồng đều. 
 2. Nhược điểm 
- Học sinh ngại học, ngại tìm hiểu, chia sẻ thông tin khi được giao. 
- Chưa hào hứng với tiết học, ít giơ tay phát biểu ý kiến. 
- Rất ít học sinh thắc mắc hỏi đáp, chia sẻ vấn đề mà mình chưa hiểu rõ. 
- Không khí của lớp trầm lắng hoặc ít sôi nổi nên hiệu quả chưa cao. 
- Học sinh lười sưu tầm tư liệu phục vụ bài học  
 5 
*Cách tiến hành: 
 Bước 1. Hướng dẫn cách chơi 
 - Một bạn đóng vai bác sĩ, một bạn đóng vai bệnh nhân. 
 - Thay phiên nhau tham gia đóng vai khám chữa bệnh : 
 + Bệnh nhân nói về triệu chứng (dấu hiệu) của bệnh. 
 + Bác sĩ phải nói tên bệnh và cách phòng. 
 Bước 2. Chơi theo nhóm – mỗi nhóm chơi theo từng cặp đôi. 
 Các nhóm cử đôi chơi tốt nhất lên trình bày trước lớp. 
 Bước 3. Nhận xét, chốt phần chơi 
 - Đánh giá, tuyên dương HS thể hiện được sự hiểu biết và nắm vững bài. 
 - Động viên, khích lệ những em chưa mạnh dạn, tự tin tham gia trò chơi. 
Ví dụ : Bài 15 - Bạn cảm thấy thế nào khi bị bệnh ? - Trang 32 
– Trò chơi : ‘‘Mẹ ơi, con... sốt !’’ 
* Mục tiêu: HS biết nói với cha mẹ hoặc người lớn khi trong người cảm thấy 
khó chịu, không bình thường. 
*Cách tiến hành: 
* Bước 1. Hướng dẫn cách chơi 
 - Tôi đã cho học sinh chơi trò chơi theo nhóm 3 người. 
 - Một bạn đóng vai mẹ, một bạn đóng vai con, một bạn đóng vai bác sĩ. 
* Bước 2. Chơi theo nhóm – mỗi nhóm chơi theo từng cặp đôi. 
 - Các nhóm cử đôi chơi tốt nhất lên trình bày trước lớp. 
* Bước 3. Nhận xét, chốt phần chơi 
 -Đánh giá, tuyên dương HS thể hiện được sự hiểu biết và nắm vững bài. 
 -Động viên, khích lệ những em chưa mạnh dạn, thiếu tự tin cùng tham gia 
trò chơi. (Hình ảnh trò chơi dưới phần phụ lục) 
Ví dụ : Bài 31. Không khí có những tính chất gì ? – Trang 64. 
 Trò chơi‘‘Thi thổi bóng’’ 
* Mục tiêu: Giúp HS phát hiện không khí không có hình dạng nhất định, có thể 
co lại hoặc giãn ra 
 *Cách tiến hành: 
 - Tôi cho học sinh nhận bóng ( những quả bóng có hình dạng khác nhau). 
 - Học sinh chơi theo tốp 4 bạn một lượt. 
 - Tôi ra hiệu lệnh học sinh thổi bóng, dưới lớp học sinh khác cổ vũ. 
 - Học sinh thổi bóng xong nhận xét về hình dáng của quả bóng mình thôi. 
 - Học sinh rút ra được kết luận: Không khí không có hình dạng nhất định, 
có thể co lại hoặc giãn ra 
 7 
- Tôi gọi học sinh khác nhận xét, bổ sung, tranh luận về chủ đề 
- Tôi cho học sinh đi tham quan, xem tranh của các nhóm. 
- Cuối cùng tôi gọi học sinh phát biểu cảm nghĩ sau khi xem các tranh ảnh đó. 
Cách làm này rất phù hợp với quá trình nhận thức của học sinh, giúp các em 
hứng thú học tập đồng thời giúp các em có nhiều kĩ năng hơn trong quá trình 
chia sẻ. 
Ví dụ: Bài 7: Tại sao cần ăn phối hợp nhiều loại thức ăn?
- Tôi giao nhiệm vụ cho HS tìm hiểu thông tin, sưu tầm biểu đồ về tháp dinh 
dưỡng hợp lí cho người Việt Nam. 
- Đại diện 2 nhóm trình bày kết quả sưu tầm 
 Nhóm 1 Nhóm 2 
Ví dụ: Bài 13: Phòng một số bệnh do thiếu chất dinh dưỡng: 
Tôi dặn học sinh về tìm ảnh và nêu đặc điểm một số bệnh do thiếu chất dinh 
dưỡng. ( Hình ảnh minh họa trong phần Phụ lục) 
Ví dụ: Bài 38: Gió nhẹ, gió mạnh, phòng chống bão. 
- Tôi đã dặn học sinh về sưu tầm hình ảnh liên quan ở tiết trước. 
- Đến bài học tôi yêu cầu học sinh trình bày nêu tác hại do bão lụt gây ra. ( hình 
ảnh minh họa trong phần Phụ lục). 
- Từ đó tôi liên hệ cách phòng chống thiên tai 
- Tôi lồng ghép truyền đạt bằng lời kèm theo video cách phòng chống thiên tai 
trên Internet cho học sinh xem 
(Nguồn video tôi dùng: https://www.youtube.com/watch?v=cm-SM-Ej5OM) 
- Tôi đã chuyển thành mã QR để học sinh xem trên lớp và gửi cho phụ huynh để 
giáo dục thêm con mình tại nhà.( hình ảnh minh họa trong phần Phụ lục) 
 Ngoài ra, để chuẩn bị cho các bài học của ngày hôm sau, tôi cho học sinh 
ghi vở dặn dò hoặc tôi có thể nhắn tin vào Zalo nhóm lớp để học sinh chuẩn bị 
như: Đọc và trả lời các câu hỏi ở sách giáo khoa; sưu tầm tư liệu, tranh ảnh hoặc 
dụng cụ học tập liên quan đến nội dung bài học. Đầu giờ học hôm sau, từng bàn 
sẽ tự kiểm tra cho nhau về sự chuẩn bị của bạn mình, sau đó báo cáo lại với tổ 
trưởng. Căn cứ vào đó, tôi sẽ ghi điểm thi đua cho các tổ, cuối tuần vào tiết sinh 
 9 
* Các bước dạy cụ thể học theo phương pháp thí nghiệm: 
Bước 1: Tôi cho học sinh xác định mục đích của hít nghiệm: 
 - Loại nghiên cứu mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả. 
 - Loại nghiên cứu điều kiện 
 - Loại nghiên cứu tính chất của một vật. 
Bước 2: Yêu cầu học sinh vạch kế hoạch tiến hành thí nghiệm: 
 - Liệt kê những dụng cụ thí nghiệm cần có 
 - Vạch kế hoạch cụ thể (Làm gì trước? Làm gì sau?). 
 - Thực hiện thao tác thế nào? 
 - Quan sát dấu hiệu bằng giác quan nào. 
Bước 3: Tổ chức cho học sinh tiến hành thí nghiệm 
 + Tôi nhắc học sinh quan sát các hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm. 
 + Học sinh cần giải thích các kết quả thí nghiệm để rút ra kết luận. 
 + Nhắc học sinh chú ý đảm bảo an toàn khi làm thí nghiệm. 
Bước 4: Kết luận thí nghiệm 
 Tôi yêu cầu học sinh phân tích kết quả và rút ra kết luận. 
* Một số lưu ý khi thực hiện làm thí nghiệm: 
 - Tuỳ từng thí nghiệm, tuỳ trình độ học sinh mà tôi yêu cầu học sinh làm thí 
nghiệm ở các mức độ khác nhau. 
- Học sinh nghiên cứu thí nghiệm được trình bày trong sách giáo khoa đưa ra giả 
thuyết, giải thích và kết luận. 
- Tôi sẽ làm mẫu, sau đó yêu cầu học sinh làm theo. 
- Tôi giao nhiệm vụ, học sinh tự làm, khi đó tôi theo dõi và đưa ra chỉ dẫn kịp 
thời nếu thấy cần thiết. 
- Trong quá trình học sinh làm thí nghiệm tôi luôn chú ý đến từng học sinh làm 
thí nghiệm để đảm bảo an toàn cho các em. 
 Ví dụ: Bài 35: Không khí cần cho sự cháy 
Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò của ô - xi đối với sự cháy 
* Mục tiêu: Làm thí nghiệm chứng tỏ: Càng có nhiều không khí càng có nhiều 
ô - xi để duy trì sự cháy được lâu hơn 
* Cách tiến hành : 
Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ: 
 - Tôi chuẩn bị 2 lọ thủy tinh (1 lọ to, 1 lọ nhỏ), bật lửa và ba cây nến. 
Bước 2: Cách tiến hành 
 - Tôi cho học sinh đọc cách tiến hành trong SGK để học sinh nắm được. 
 - Châm cả 3 cây nến cho cháy. 
 - Lấy 2 lọ thủy tinh cùng úp đồng thời vào 2 cây nến đang cháy. 
 - Yêu cầu học sinh quan sát sự cháy của các ngọn nến. 
Bước 3: Tiến hành và quan sát thí nghiệm