Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kỹ năng ngắt, nghỉ hơi đúng cho học sinh Lớp 5 trong giờ tập đọc (bộ sách Kết nối tri thức)

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 Kính gửi: Hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm năm học 2023 – 2024
 Họ và tên Ngày Nơi công Chức Trình độ Tên sáng 
 tháng năm tác danh chuyên kiến
 sinh môn
 Trần Thị 25/1/1983 Trường GV Cử nhân "Một số 
 Hồng Tiểu học Đại học biện pháp 
 Ba rèn kỹ 
 Trại A năng ngắt, 
 nghỉ hơi 
 đúng cho 
 học sinh 
 lớp 5 trong 
 giờ tập 
 đọc"
 - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Tiếng Việt
 - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 10/2023
 - Mục đích của giải pháp: hướng dẫn học sinh lớp 5 rèn kỹ năng ngắt 
nghỉ hơi đúng chỗ.
 Tính mới của giải pháp: Đề tài: "Một số biện pháp rèn kỹ năng ngắt, 
nghỉ hơi đúng cho học sinh lớp 5 trong giờ tập đọc".
 - Mô tả bản chất của sáng kiến:
 * Cách thức và các bước thực hiện giải pháp:
 Bước 1: Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến kinh nghiệm
 Điều tra thực trạng trước khi thực hiện đề tài bằng phiếu khảo sát và phân 
tích số liệu thu được:
 + Mức độ nhận thức của giáo viên về một vài biện pháp hướng dẫn học sinh - Người giáo viên phải có một năng lực sư phạm tốt. Nắm chắc mục tiêu 
môn học, bài học. Linh hoạt trong phương pháp giảng dạy. Phối hợp với các hoạt 
động ngoài giờ để tích luỹ vốn hiểu biết và bồi dưỡng tâm hồn giàu cảm xúc của 
các em. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá mức độ và kịp thời ghi nhận sự tiến bộ 
của học sinh. Mỗi tiết học diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên tránh áp đặt và tạo tâm thế 
học tập cho các em.
 - Học sinh có ý thức học tập một cách nghiêm túc, tích cực học tập. Đặc 
biệt đối với học sinh năng khiếu, các em cần nắm vững cách đọc để góp phần 
nâng cao chất lượng học môn Tiếng Việt và đạt kết quả tốt trong các bài thi định 
kì.
 - Đối với phụ huynh: Cần phải kiểm tra sát sao việc tự học, tự rèn luyện 
ở nhà của các em. Phải kịp thời có thông tin với giáo viên về tình hình học tập 
của con để phối hợp rèn kĩ năng cho các em.
 + Phương tiện: Sách Tiếng Việt lớp 5, sách tham khảo.
 - Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
 + Chăm chỉ học tập và rèn đọc, có ý thức tự học để bản thân ngày càng tiến 
bộ.
 + Học sinh có ý thức thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kỳ một văn bản nào 
nói chung hay trong các bài tập đọc nói riêng.
 + Giáo viên: Có nhiều kinh nghiệm, tìm ra phương pháp dạy phù hợp với 
từng bài học. Tạo không khí học tập sôi nổi, lôi cuốn học sinh tập trung chú ý 
nghe giảng, kích thích học sinh tư duy, suy nghĩ, sáng tạo làm cho giờ học diễn 
ra nhẹ nhàng, hiệu quả.
 + Giáo viên và Học sinh không bị áp lực về chương trình.
 Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và 
hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
 Ba Vì, ngày 9 tháng 05 năm 2024
 Người làm đơn
 Trần Thị Hồng lan tỏa
 3.2 Có hiệu quả, đem lại lợi ích kinh tế - xã hội
 Có hiệu quả, lợi ích phù hợp với mức độ phù hợp tại 
 3.3 đơn vị
 3.4 Không có hiệu quả cụ thể
Nhận xét: Nội dung đảm bảo tính khoa học, chính xác, các giải pháp đưa ra 
phù hợp với tình hình thực tiễn, dễ áp dụng và mang lại hiệu quả cao.
 4 Điểm trình bày
 4.1 Trình bày khoa học, hợp lý 10/10
 4.2 Trình bày chưa khoa học, chưa hợp lý
 Nhận xét: SKKN được trình bày văn bản đúng quy 
 định, in màu, thiết kế đẹp, đóng thành quyển, trình 
 bày khoa học và có kết cấu hợp lý.
Tổng cộng: 89 điểm Đánh giá: X Đạt (>70 điểm). Không đạt 
 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CƠ SỞ 2
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến
 Năm học 2023 - 2024, ngành Giáo dục với chủ đề năm học là: “Đoàn kết, 
kỷ cương, sáng tạo, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”, 
trong tinh thần đó, Ban Giám hiệu nhà trường cùng toàn thể giáo viên trường tôi 
đã đẩy mạnh công tác đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục trên mọi mặt, mọi 
phân môn.
 Trong đó môn Tiếng Việt là một trong những môn học chiếm vị trí quan 
trọng, chiếm thời lượng nhiều nhất so với các môn học khác. Môn Tiếng Việt có 
nhiệm vụ hình thành và phát triển cho học sinh các kĩ năng sử dụng (nghe - nói - 
đọc - viết) Tiếng Việt để học tập và giao tiếp trong các môi trường của lứa tuổi. 
Thông qua việc dạy học Tiếng Việt, góp phần rèn luyện tư duy, cung cấp cho học 
sinh những kiến thức sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hóa, văn 
học của Việt Nam và nước ngoài. Bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt và hình thành 
thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của tiếng Việt, góp phần hình thành con 
người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
 Biết đọc, con người sẽ có khả năng chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản 
giúp họ giao tiếp được thế giới bên trong, thông hiểu tư tưởng, tình cảm của người 
khác, đặc biệt khi đọc các tác phẩm văn chương, con người không chỉ được thức 
tỉnh về nhận thức mà còn rung động tình cảm, nảy nở những ước mơ tốt đẹp, 
được khơi dậy năng lực hành động, sức sáng tạo cũng như được bồi dưỡng tâm 
hồn. Dạy đọc có một ý nghĩa rất to lớn ở Tiểu học. đọc trở thành một đòi hỏi cơ 
bản đầu tiên đối với người đi học. Đọc một cách có ý thức sẽ tác động tích cực 
tới trình độ ngôn ngữ và tư duy của người đọc. Việc dạy đó sẽ giúp học sinh hiểu 
biết hơn, bồi dưỡng ở các em lòng yêu cái thiện và cái đẹp.
 Muốn đạt được mục tiêu đó việc rèn luyện kỹ năng Tiếng Việt trong dạy học 
Tập đọc phải được tiến hành song song và đồng bộ. Một trong những kỹ năng đó 
là kỹ năng đọc đúng (đọc đúng chồ ngắt giọng - ngắt hơi đúng những câu văn 
dài, ngắt hơi phù hợp với nội dung bài). Đây chính là những yếu tố then chốt để 4
 - Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp rèn kỹ năng ngắt, nghỉ hơi 
đúng cho học sinh lớp 5 trong giờ tập đọc
 - Phạm vi: Học sinh lớp 5A1 - Trường Tiểu học Ba Trại A - Ba Vì - Hà 
Nội.
 II. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN
 1. Hiện trạng vấn đề
 Trong năm học 2023 - 2024, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công 
chủ nhiệm và giảng dạy lớp 5A1. Lớp 5A1 của tôi gồm 42 học sinh, có 1 số em 
có hoàn cảnh gia đình đặc biệt (có em thuộc đối tượng hộ nghèo, có gia đình bố 
mẹ đã li hôn các em ở với ông bà...). Khả năng tiếp thu ở một số em khá tốt, song 
vẫn còn 1 số em khả năng tiếp thu chưa nhanh. Trong quá trình dạy môn Tập đọc 
lớp 5 trước đây và trong năm học này, tôi nhận thấy kĩ năng đọc của học sinh lớp 
5 nói chung và của lớp tôi nói riêng còn thấp. Có những em học sinh lớp 5 đọc 
chưa lưu loát, chưa hay, ngắt nghỉ còn bừa bãi, nhấn giọng lên xuống còn tùy 
tiện. Tôi đã tìm hiểu và tìm ra một số nguyên nhân như sau:
 1.1. về phía giáo viên
 Đối với đa số giáo viên, Tập đọc không phải là phân môn khó dạy. Hầu hết 
trong số họ đều có nhiều cố gắng trong việc tìm tòi phương pháp, nghiên cứu nội 
dung, học hỏi kinh nghiệm, đặc biệt có đổi mới phương pháp giảng dạy “ lấy học 
sinh làm trung tâm” song kết quả cho thấy học sinh chưa đọc được hay (đọc diễn 
cảm) bài đọc. Bởi trong khi dạy, giáo viên thường mới chỉ coi trọng và sửa cho 
học sinh vấn đề đọc to, rõ ràng, lưu loát chứ chưa quan tâm nhiều đến kỹ thuật 
đọc, giọng đọc, cách đọc diễn cảm của học sinh hay việc đọc mẫu của giáo viên. 
Việc rèn đọc mang tính hình thức, nhiều giáo viên còn lúng túng trong việc hướng 
dẫn học sinh rèn đọc. Trong giờ tập đọc giáo viên chú trọng đến việc tìm hiểu nội 
dung bài, số lượng học sinh được đọc ít, chưa biết lên giọng, hạ giọng, nhấn giọng 
vào từ ngữ nào. Nhất là khi đọc lời của nhân vật. Giáo viên giảng giải quá nhiều 
về ý nghĩa của bài mà xem nhẹ phần luyện đọc. 6
 Trước khi lên lớp giáo viên cần chuẩn bị bài chu đáo, nhất thiết phải xem 
trước bài đặc biệt chú ý đến những câu văn dài, câu văn khó đọc, khó phân biệt. 
Giáo viên có thể viết sẵn ra bảng phụ để học sinh tiện theo dõi. Giáo viên càng 
chuẩn bị kỹ bao nhiêu thì càng có điều kiện gợi mở hướng dẫn cho học sinh hiểu 
bài sâu bấy nhiêu. Thực tế cho thấy nếu chuẩn bị bài chưa tốt thì ngay bản thân 
giáo viên cũng thấy lúng túng, thì không thể hướng dẫn học sinh ngắt, nghỉ tốt 
được.
 Chính vì vậy người giáo viên nắm chắc cách đọc, giọng đọc của mỗi bài văn, 
bài thơ rất cần thiết vì đó là định hướng cho học sinh luyện đọc.
 Hơn thế nữa giáo viên cần đọc mẫu thật chuẩn, thật hay để làm mẫu cho học 
sinh. Để làm được điều đó giáo viên cần phải nghiên cứu cách ngắt hơi, nghỉ hơi 
đúng sau mỗi dấu câu, đặc biệt chú ý đến câu văn dài phải ngắt hơi sau mỗi cụm 
từ cho rõ nghĩa với từng loại văn bản.
 Giáo viên thường xuyên rèn đọc. Khi học sinh đọc sai đọc lại để sửa thì cần 
rèn dứt điểm những phụ âm đầu hay sai những chỗ ngắt nghỉ. Nhiều giáo viên 
đọc chưa hay chưa chuẩn làm ảnh hưởng không ít tới việc đọc của học sinh. Hơn 
nữa trong giờ tập đọc giáo viên cần chú ý đến học sinh đọc sai về phụ âm, về ngắt 
nghỉ câu văn dài để có biện pháp giúp đỡ.
 Trong giảng dạy việc rèn đọc mang tính chất hình thức, nhiều giáo viên còn 
lúng túng trong việc hướng dẫn học sinh rèn đọc: đọc cá nhân, đọc trong nhóm. 
Ngược lại, trong giờ tập đọc có giáo viên chỉ chú trọng đến việc tìm hiểu nội dung 
bài, số lượng học sinh được đọc trong lớp ít. Do đó các em chưa biết khi nào đọc 
lên giọng, hạ giọng, khi nào nhấn giọng từ ngữ. Nhất là khi đọc lời các nhân vật 
chưa thể hiện được tính cách của các nhân vật.
 - Giáo viên chú ý đến phương pháp dạy học mới. Đó là giáo viên chỉ là người 
gợi ý, dẫn dắt, còn học sinh sẽ là người chủ động tìm ra cách đọc đúng, đọc hay.
Do đó việc rèn cho học sinh có thói quen nhận xét bạn đọc đúng hay sai để sửa 
cho bạn và điều chỉnh mình khi mình đọc sai là việc làm cần thiết.
 Ví dụ: Bài Kì diệu rừng xanh, trong bài có câu: “Nắng trưa đã rọi xuống 8
 (Đất nước Tiếng Việt tập 2 trang 95)
 “Chắt trong vị ngọt / mùi hương
 Lặng thầm thay / những con đường ong bay
 Trải qua mưa nắng vơi đầy
 Men trời đất / đủ làm say đất trời
 Bầy ong giữ hộ cho ngươi
 Những mùa hoa / đã tàn phai tháng ngày ”
 (Hành trình của bầy ong Tiếng Việt tập 1 trang 11)
Ví dụ:
 - "Lập tức, / quan bảo / đưa cả tấm vải cho người này / rồi thét trói người kia 
lại/".
 (Phân xử tài tình - Tiếng Việt 5 - tập 2 - T46)
 *Đối với học sinh
 Đối với học sinh, trước giờ tập đọc cần hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài ở 
nhà bằng cách đọc trước bài, tập ngắt - nghỉ hơi ở những câu văn dài, câu văn 
khó đọc hay những câu thơ nhịp chưa rõ..., để khi đến lớp giúp cho học sinh dễ 
dàng hiểu nội dung của câu văn (thơ) qua việc ngắt nhịp, góp phần làm tốt khâu 
đọc - hiểu trong bước tìm hiểu bài tiếp sau.
 2.2. Rèn đọc khi gặp các dấu câu
 Thực tế cho thấy học sinh tiểu học hiện nay mặc dù đã được các thầy cô giáo 
hướng dẫn khi gặp các dấu câu phải ngắt giọng. Quãng ngắt giọng phụ thuộc vào 
đối tượng dấu câu. Gặp dấu phẩy, dấu hai chấm phải ngắt hơi. Gặp dấu chấm phải 
nghỉ hơi. Sau dấu chấm xuống dòng phải nghỉ lâu hơn dấu hai chấm, sau dấu 
chấm phải nghỉ lâu hơn dấu phẩy, sau dấu phẩy cũng có lúc phải nghỉ khác nhau. 
Dấu phẩy ngăn cách các vế câu phải nghỉ lâu hơn dấu phẩy sau trạng ngữ, dấy 
phẩy sau trạng ngữ phải nghỉ lâu hơn dấu phẩy ngăn cách các bộ phận cùng chức 
vụ trong câu.
 Xong trong thực tế hiện nay còn rất nhiều học sinh khi đọc gặp các loại dấu 
câu vẫn đọc tràn lan, thích nghỉ - ngắt chỗ nào tùy ý hoặc đọc hụt hơi ở đâu thì 10
"A - lếch - xây" do đó câu văn bị hiểu sai thành "A - lếch - xây đưa" là chủ ngữ 
và "Bàn tay vừa to vừa chắc ra" là vị ngữ.
 Để giúp học sinh đọc đúng câu văn này, giáo viên cần ghi câu văn lên bảng, 
yêu cầu học sinh tìm cách ngắt giọng đúng. Sẽ có nhiều ý kiến đưa ra, người giáo 
viên cần khéo léo gợi mở để học sinh đưa ra được lý do xác đáng cho việc ngắt 
nghỉ hợp lý như sau:
 "Thế là / A - lếch - xây đưa bàn tay vừa to / vừa chắc ra / nắm lấy bàn tay 
đầy dầu mỡ của tôi...".
 Hay trong bài "Hội thổi cơm thi ở Đông Vân" (Tiếng Việt 5 - T1 - T83). Có 
học sinh đã ngắt hơi như sau:
 "Hội thổi cơm thi / bắt nguồn từ các cuộc trẩy / quân đánh giặc của người 
Việt / cổ bên bờ sông Đáy xưa".
 Ở đây học sinh cũng sai lầm khi ngắt giọng tách một từ thành hai làm cho 
câu văn trở nên tối nghĩa.
 Gặp những trường hợp như vậy ngoài việc hướng dẫn học sinh nắm được 
các quan hệ về mặt ngữ pháp, giữa các cụm từ trong câu nhất là không được tách 
một từ thành hai như trên. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh ngắt giọng phải đảm 
bảo về mặt nội dung, ý nghĩa của các từ, cụm từ trong câu và ý nghĩa của cả câu 
văn.
 Bên cạnh việc ngắt - nghỉ hơi không đúng ở những câu văn dài, khó đọc khi 
đọc văn bản khoa học thường thức có bảng thống kê thì học sinh cũng đọc sai rất 
nhiều.
 Ví dụ:
 "Triều đại Lý số khoa / thi 6 / số tiền sĩ 11.//
 (Nghìn năm văn hiến - Tiếng Việt 5 - Tập 1 - T15)
 Nếu học sinh ngắt giọng như trên thì người nghe hiểu rằng Triều đại Lý thi 
có 6 mà số tiến sĩ lại là 11. Điều này thật vô lý.
 Đối với văn bản này, giáo viên cần hướng dẫn học sinh suy nghĩ, thảo luận 
để tìm ra cách đọc đúng nhất.