Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng viết chữ cho học sinh Lớp 1

 Trang 2
 ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG VIẾT
 CHỮ CHO HỌC SINH LỚP 1
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
 Môn Tiếng Việt có một vị trí đặc biệt quan trọng. Để học tốt được Tiếng 
Việt học sinh cần được rèn luyện qua 4 kĩ năng: nghe, nói, đọc, viết. Rèn kĩ năng 
viết chữ là việc rất cần thiết và không bao giờ thiếu được khi dạy Tiếng Việt, đặc 
biệt là dạy cho học sinh đầu cấp Tiểu học, nó đặt nền móng cơ bản cho toàn bộ 
quá trình học tập, rèn luyện của các em. Như cố vấn Phạm Văn Đồng đã nói 
"Chữ viết cũng là một biểu hiện của người viết. Dạy cho học sinh viết đúng, viết 
cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, tính kỷ luật, 
lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy, cô và bạn đọc bài vở của 
mình”.
 Tiểu học là bậc học nền tảng, dạy Tiếng Việt và tập viết Tiếng Việt là chúng 
ta đã trao cho các em chìa khóa để mở ra những cánh cửa bước vào tương lai, là 
công cụ để các em vận dụng suốt đời. Bởi vậy, chữ viết và dạy viết được cả xã 
hội quan tâm. Nhiều thế hệ thầy cô giáo đã trăn trở, góp công, góp sức để cải tiến 
kiểu chữ, nội dung cũng như phương pháp dạy học chữ viết. Tuy vậy, nhiều học 
sinh vẫn viết sai, viết chưa chuẩn, viết chậm. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ tới 
các môn học khác.
 Là một giáo viên ,việc nghiên cứu giáo dục lại là một vấn đề hết sức cần 
thiết. Đó là niềm vinh dự cũng là trách nhiệm, nghĩa vụ phải thực hiện; tổ chức 
cho các em bằng những phương pháp tích cực giúp các em nắm bắt, tiếp thu kiến 
thức có hiệu quả .Với suy nghĩ, trăn trở như vậy trong quá trình giảng dạy theo 
đúng nhiệm vụ năm học 2022-2023, tôi luôn nghiên cứu tìm hiểu phương pháp 
làm thế nào để rèn kĩ năng viết chữ cho học sinh lớp 1, với mục đích góp phần 
vào việc đổi mới phương pháp, nâng cao hiệu quả của giờ học.
 Trong năm học này, bản thân tôi trực tiếp dạy lớp 1, tôi đã đầu tư nhiều 
thời gian để tìm ra phương pháp, biện pháp rèn chữ viết cho học sinh lớp 1 đạt 
kết quả cao. Để góp phần nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh, hôm nay tôi 
mạnh dạn đưa ra đề tài “Một số biện pháp rèn kĩ năng viết chữ cho học sinh lớp 
1” để tiến hành nghiên cứu. Trang 4
 Phụ huynh cũng rất quan tâm đến việc học tập của con em mình. 
 Nhà trường, ngành giáo dục luôn quan tâm đến chất lượng chữ viết của các 
em ngay từ lớp 1 nên đã đầu tư cơ sở vật chất đầy đủ: Bộ chữ mẫu của giáo viên, 
các bảng chữ mẫu (với nhiều kiểu chữ) để cho học sinh quan sát, Ti vi để hỗ trợ 
cho việc dạy học bằng phần mềm công nghệ số, bài giảng điện tử.
 2.2. Khó khăn
 Dựa vào kết quả theo dõi tình hình chữ viết của học sinh trong đầu năm học 
2022 – 2023, tôi nhận thấy các em học sinh lớp 1 gặp rất nhiều khó khăn khi viết 
chữ như: 
 + Chưa xác định được đường kẻ ngang, đường kẻ dọc; điểm đặt bút, điểm 
dừng bút khi viết chữ; khoảng cách viết giữa các con chữ và các chữ trong từ. 
 + Các em viết không đúng mẫu chữ, ngồi viết chưa đúng tư thế, chưa tập 
trung vào bài, còn mải chơi, hay đùa nghịch. 
 + Chưa nắm được độ cao, độ rộng của từng con chữ; nối nét giữa các con 
chữ chưa được đẹp (ch, tr, nh, ph, ng, ngh, gh, gi), chưa nắm được cấu tạo nét, 
điểm đặt bút, dừng bút của các nét cơ bản, các con chữ  Chưa nắm được quy 
trình viết hay viết ngược chữ.
 + Các em chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học nhiều hơn, phải 
viết nhiều nên các em mỏi tay dẫn đến nản trí khi viết. 
 + Bên cạnh đó gia đình học sinh đa số ở vùng nông thôn sống bằng nghề 
nông, gia đình đông con, hoàn cảnh kinh tế gia đình còn nhiều khó khăn nên cha 
mẹ chưa thật sự quan tâm đến việc học tập của con em.
 + Bản thân mỗi em chưa phát huy được tính tự học tự rèn ở trường cũng 
như ở nhà. Mặt khác phụ huynh chưa đôn đốc nhắc nhở còn thơ ơ với việc học 
tập.
 + Các em còn ham chơi hơn ham học. 
 II. Mục đích nghiên cứu
 Mục đích của đề tài nghiên cứu là giới thiệu những biện pháp tích cực 
trong việc dạy chữ viết Tiếng Việt , góp phần giúp học sinh lớp 1 viết đúng và 
đẹp. Thông qua các biện pháp này tôi có thể nâng cao kiến thức của bản thân và ý 
thức được việc nghiên cứu , tìm tòi phương pháp giảng dạy là một nhu cầu cũng 
như nhiệm vụ của mình. Đồng thời tìm ra những cơ sở lí luận, vai trò vị trí, 
nhiệm vụ và phương pháp dạy học, hệ thống hóa những vấn đề lí luận có liên 
quan đến đề tài. Ngoài ra còn khảo sát quá trình dạy học tập viết ở trường. Tham Trang 6
 Phương pháp thống kê
 Tôi sử dụng các bài kiểm tra trước khi thực nghiệm và sau khi thực nghiệm 
để tổng hợp, so sánh, đối chiếu kết quả khi chưa thực hiện giải pháp mới với khi 
đã thực hiện giải pháp mới.
 VI. Phạm vi và thời gian nghiên cứu
 1. Phạm vi nghiên cứu
 Qua việc dạy và học ở đơn vị mà tôi công tác, tôi đã khảo sát và tìm ra được 
những sai lầm về kĩ thuật viết chữ của học sinh lớp 1 cũng như nguyên nhân dẫn 
đến những sai lầm đó. Từ đó, tôi đưa ra biện pháp khắc phục những sai lầm này 
trong quá giảng dạy để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1. 
 2. Thời gian nghiên cứu
 - Tháng 9/ 2022 đến tháng 3/ 2023
 B. NỘI DUNG
 I. Những nội dung lý luận có liên quan trực tiếp đến vấn đề nguyên 
cứu
 Con người muốn làm được người tốt thì phải rèn luyện từng tí một. Nét 
chữ cũng vậy, là học trò phải viết vở sạch đẹp, rõ ràng. Khẳng định sự cần thiết 
của việc rèn chữ viết đẹp cho học sinh tiểu học, từ năm 2011 – 2012 Bộ Giáo dục 
và Đào tạo đã có quyết định về việc tổ chức thi viết chữ đẹp hàng năm cho giáo 
viên và học sinh tiểu học. Chính tầm quan trọng đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã 
ban hành Quyết định số 31/QĐ-BGD&ĐT ngày 14/6/2002 về việc ban hành mẫu 
chữ viết trong trường tiểu học, cũng như hướng dẫn số 5150/TH/BGD&ĐT ngày 
17/02/2002 về việc hướng dẫn dạy và học viết chữ ở trường tiểu học. Cho đến 
nay đã khơi dậy trong học sinh, giáo viên và xã hội về ý thức cần viết chữ đẹp. 
Đây chính là việc nhìn nhận tầm quan trọng về ý nghĩa của chữ viết.
“Nét chữ, nết người” chữ viết là một công cụ giao tiếp, trao đổi thông tin, là 
phương tiện để ghi chép, tiếp nhận những tri thức văn hoá, khoa học và đời sống. 
Không những thế chữ viết còn thể hiện tính cách con người. Vì vậy, dạy học sinh 
viết chữ, từng bước làm chủ được công cụ chữ viết để phục vụ cho học tập và 
giao tiếp là yêu cầu quan trọng hàng đầu của môn Tiếng Việt, cũng như các môn 
học khác.
 Tiếng Việt là môn học có vai trò quan trọng đối với học sinh tiểu học nói 
chung và học sinh dân tộc thiểu số nói riêng. Môn Tiếng Việt ở trường tiểu học Trang 8
 Để theo dõi khảo sát trình độ chữ viết của 33 học sinh lớp 1A2 đầu năm 
học 2022-2023, tháng 9 năm 2022, tôi cho học sinh thực hiện bài kiểm tra sau:
 + Bài 1: 
 •Tập tô: a (2 dòng cỡ chữ vừa)
 •Tập viết: a (2 dòng cỡ vừa)
 + Bài 2: 
 •Tập tô: b, ba (2 dòng cỡ chữ vừa)
 •Tập viết: b (2 dòng cỡ chữ vừa)
 Sau khi chấm bài tôi thu được kết quả như sau:
 Viết không
 Viết đẹp Viết đúng Viết chậm
 Bài tập đúng mẫu
 Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ
 lượng lượng lượng lượng
 Bài 1 2 6% 6 18,2% 10 30,3% 15 45,5%
 Bài 2 2 6% 5 15.2% 10 30,3% 16 48.5%
 Từ những kết quả thu được cho thấy mức độ đạt được của các em rất thấp. Bởi 
vậy việc rèn kĩ năng viết chữ cho học sinh lớp 1 ở thời điểm hiện tại là rất quan 
trọng. 
 III. Mô tả, phân tích các giải pháp 
 1. Rèn cho học sinh thực hiện tốt nề nếp học tập, tư thế ngồi viết, cách 
 cầm bút, để vở khi viết
 1.1. Một số quy định về nề nếp học tập
 Tôi hướng dẫn cho học sinh nắm được một số các kí hiệu mà tôi đã quy định 
và ghi kí hiệu này lên góc trái phía trên bảng để các em thực hiện trong các giờ 
học như sau:
 - Kí hiệu ngồi đúng tư thế học tập và trật tự khi giáo viên chỉ vào trong 
hình:
 - Kí hiệu lấy bảng khi giáo viên chỉ vào trong hình, cất bảng khi giáo viên 
chỉ ra ngoài hình: 
 - Kí hiệu V: vở ( mở vở khi giáo viên chỉ vào kí hiệu ) 
 - Kí hiệu ngồi giãn khoảng cách khi giáo viên chỉ vào hình: Trang 10
 “Lưng thẳng, đầu hơi cúi, ngực không tì vào bàn,.
 Tay phải cầm bút, tay trái giữ vở, hai chân để song song thoải mái.”
 1.3 Cách cầm bút
 Bút được cầm đúng với 3 ngón tay: ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Khi viết 
ba ngón này sẽ tạo độ linh động và đảm nhận vai trò viết chữ. Đầu ngón trỏ cầm 
bút cách ngòi 2,5cm là vừa phải, cầm bút xuôi theo chiều ngồi, thân bút tạo với 
mặt phẳng giấy là 45 độ. Tuyệt đối không được cầm bút dựng đứng 90 độ. Lòng 
bàn tay và cánh tay làm thành một đường thẳng.
 Cần hướng dẫn cho học sinh cách đặt bút viết bằng 2 cách:
 + Bút có thể nghiêng sang bên phải một chút, mặt ngòi viết luôn song song 
với dòng kẻ ngang. 
 +Thân bút ngả về vai, đầu ngòi tiếp xúc hoàn toàn với giấy.
 Hình ảnh cầm viết đúng của học sinh lớp 1A2
 Đối với những học sinh gặp khó khăn trong cách cầm bút. Luôn cầm bút 
theo thói quen dựng đứng 90 độ thì lúc bắt đầu viết, tôi cho các em viết bút chì Trang 12
 - Mặt khác tôi phô tô gửi mỗi phụ huynh một bản hướng dẫn về tư thế ngồi 
học, cách cầm bút, để vở. Khuyên phụ huynh mua bảng chữ mẫu viết thường của 
Bộ Giáo dục và Đào tạo để hướng dẫn học sinh luyện viết ở nhà.
 2. Dạy cho học sinh kĩ năng viết đúng, viết đẹp
 2.1. Cách xác định tọa độ và chiều hướng chữ
 Để rèn cho học sinh kĩ năng viết chữ thì công đoạn đầu tiên là tôi hướng 
dẫn học sinh nắm chắc các thuật ngữ: “Đường kẻ ngang 1, đường kẻ ngang 2, . 
đường kẻ ngang 5; đường kẻ dọc 1, đường kẻ dọc 2,  đường kẻ dọc 5” ở trong 
vở ô li, vở Tập viết, trên bảng con, bảng lớp. 
 Đường kẻ ngang
 Đường kẻ dọc
 Cách xác định tọa độ trên khung chữ phải dựa vào đường kẻ dọc, đường kẻ 
ngang và các ô vuông làm định hướng. Đây là một trong những điều kiện để dạy 
chữ viết thành một quy trình. Quy trình được thực hiện lần lượt bởi các thao tác 
mà hành trình ngòi bút đi qua tọa độ các chữ.
 Xác định tọa độ cấu tạo các chữ viết hoa đều phải căn cứ vào các ô vuông 
của khung chữ mẫu để phân tích cách viết.
 2.2. Hướng dẫn học sinh nắm chắc các thuật ngữ
 Ngoài việc thống nhất các khái niệm về đường kẻ, ô vuông như trên, để việc 
tổ chức dạy tập viết có hiệu quả hơn, cần chú ý thêm một số thuật ngữ có liên 
quan:
 + Điểm đặt bút là điểm bắt đầu khi viết một nét trong chữ cái. Điểm đặt bút 
có thể nằm ngay trên đường kẻ ngang, hoặc không nằm trên đường kẻ ngang.
 Ví dụ: 
 Điểm đặt bút nằm ngay trên đường Điểm đặt bút không nằm trên 
đường kẻ ngang (chữ y) đường kẻ ngang (chữ q) Trang 14
 ▪Nét 3: Từ điểm dừng bút của nét 2, lia bút lên ĐK3 viết nét thẳng ngang 
ngắn (viết nét trùng với đường kẻ)
 Học sinh nắm chắc cách viết các nét sẽ nắm được cấu tạo của từng chữ cái 
và việc nối chữ cái thành chữ sẽ dễ dàng hơn.
 Để học sinh viết không bị rời rạc, đứt nét phải nhấn mạnh hơn chỗ nối nét, 
nối chữ nhất là chỗ rê bút, nhắc các em viết liền mạch đến đâu mới được nhấc 
bút, ở phần đầu học chữ ghi âm, học âm nào học sinh nắm chắc độ cao, độ rộng, 
từng nét từng chữ. Khi dạy sang phần vần, tuy không cần hướngdẫn quy trình 
viết từng con chữ song tôi vẫn thường xuyên cho học sinh nhắc lại độ cao các 
chữ cái, những chữ cái nào có độ cao bằng nhau, khoảng cách giữa các chữ cái 
trong mộtchữ, giữa chữ với chữ.
 2.3. Luyện viết các nét cơ bản
 Tôi sẽ hướng dẫn cho học sinh nắm chắc và viết tốt các nét cơ bản của chữ; 
nắm được tên gọi và cấu tạo của từng nét cơ bản bao gồm: Nét ngang, nét sổ 
thẳng, nét xiên trái, nét xiên phải, nét móc xuôi, nét móc ngược, nét móc hai đầu 
(là kết hợp của nét móc xuôi và nét móc ngược), nét cong hở phải, nét cong hở 
trái, nét cong khép kín, nét khuyết trên, nét khuyết dưới, nét thắt, nét gút. 
 * Cách viết nét cong
 + Nét cong hở phải: Điểm đặt bút bên dưới đường kẻ thứ ba một chút, đưa 
nét bút sang trái và lượn cong xuống chạm đến nét một rồi đưa bút về bên phải và 
lượn cong cho đến điểm dừng bút khoảng ở giữa đường kẻ 1 và đường kẻ 2. 
Điểm dừng bút lệch về phía phải một chút so với điểm đặt bút. 
 + Nét cong hở trái: Điểm đặt bút bên dưới đường kẻ ba một chút, đưa nét 
bút sang phải và lượn cong xuống cho đến đường kẻ 1 rồi đưa bút về bên trái và 
lượn cong lên cho đến điểm dừng bút khoảng ở giữa đường kẻ 1 và đường kẻ 2. 
Điểm dừng bút lệch về phía trái so với điểm đặt bút một chút.
 + Nét cong kín: Điểm đặt bút bên dưới đường kẻ 3 một chút, đưa nét bút 
sang trái và lượn cong xuống chạm đường kẻ 1 rồi đưa bút về bên phải và lượn 
lên cho đến khi chạm nét đặt bút.