Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu cho học sinh Lớp 3, bộ sách Kết nối tri thức

 2
hình thành ở các em những phẩm chất quan trọng: biết yêu cái đẹp, yêu gia đình, 
yêu xã hội và yêu đất nước; giúp các em có thêm vốn sống, vốn hiểu biết để tiếp 
thu những bài học, những kinh nghiệm quý giá, thừa hưởng những tinh hoa mà 
thế hệ trước để lại.
 Hiện nay với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ trong thời 
đại 4.0 các em không chỉ được tiếp xúc với nguồn thông tin từ sách từ thầy cô mà 
các em còn được tiếp cận với một lượng thông tin khổng lồ từ các trang báo mạng, 
internet.... Với tôi, tôi mong muốn rằng: Học sinh của mình khi đọc được những 
thông tin ấy, các em sẽ biết chắt lọc, lựa chọn những thông tin phù hợp, những 
thông tin đúng trong đó để tránh được những điều không hay xảy ra. Để làm được 
điều đó, kĩ năng không thể thiếu đó chính là đọc hiểu đúng không ạ?
 Mục đích cuối cùng của việc đọc hiểu đó là trong giao tiếp các em có thể 
hiểu được người khác nói gì với mình và diễn đạt được những gì mình hiểu cho 
người khác nghe một cách dễ hiểu và chính xác nhất.
 Khi các em đọc hiểu tốt ở phân môn tập đọc các em mới có thể chiếm lĩnh 
được kiến thức ở các môn học khác như Toán học, Khoa học,....... Đồng thời các 
em sẽ cập nhật được với những thành tựu khoa học tiến bộ của loài người, góp 
phần thúc đẩy xã hội phát triển không ngừng, đưa đất nước chúng ta đi lên một 
tầm cao mới. Có thể nói “làm như thế nào để học sinh đọc hiểu tốt văn bản” không 
phải là một đề mới nhưng nó là một trong những nhiệm vụ trọng tâm được đặt lên 
hàng đầu khi dạy học trong phân môn Tiếng Việt ở Tiểu học để làm tiền đề cho 
các cấp học lớn hơn. 
 Chính vì những lý do trên tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và ứng dụng đề tài 
"Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu cho học sinh lớp 3” 4
 Mặt khác, do các em còn rất nhỏ, vốn từ vựng còn hạn chế nên việc diễn 
đạt ý hiểu của bản thân còn gặp khó khăn, chính vì điều này mà một số em khi trả 
lời câu hỏi còn ngắn gọn, cộc lốc, chưa thành câu.
 Ngoài ra học sinh chưa có thói quen đọc sách, ham đọc sách vì thế khi gặp 
những văn bản ngoài sách giáo khoa các em thường bị lúng túng khi đọc. Đó cũng 
chính là một lí do khiến các em bị nản khi tìm hiểu nội dung văn bản.
 Nhận thấy tình hình như vậy, ngay từ đầu năm khi nhận lớp, tôi đã tiến 
hành khảo sát về kĩ năng đọc hiểu văn bản của các em và thu thập được kết quả 
như sau:
 Kết quả điểm đọc hiểu môn Tiếng Việt đầu năm
 TS 
 Năm học Điểm 9-10 Điểm 7-8 Điểm 5-6 Dưới 5
 HS
 TS % TS % TS % TS %
 2022 - 2023 32 6 18.7 12 37.5 10 31.2 2 12.6
Nguyên nhân của hạn chế:
 Học sinh lớp 3E tôi chủ nhiệm năm 2022-2023, là một trong nhiều lớp chịu 
ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch Covid 19. Năm học lớp 1 và lớp 2, các em không 
được học trực tiếp ở trường, các em chỉ được học qua Zoom mà các em còn quá 
nhỏ nên việc đọc đúng, đọc to, rõ ràng của các em còn chưa đạt được hiệu quả 
cao dẫn đến việc đọc hiểu văn bản lại càng trở nên khó khăn với các em.
 Do tâm lí của các em còn ham chơi, chưa có tính kiên trì trong việc đọc nên 
khi đọc hiểu mà gặp câu hỏi trong sách giáo khoa là ngại suy nghĩ để trả lời.
 Do giáo viên chưa biết cách làm như thế nào để giúp các em hiểu được ý 
nghĩa và tầm quan trọng của việc đọc và đọc hiểu, chưa truyền được cảm hứng 
đọc cho các em nên kết quả đọc hiểu chưa cao.
 Do một số phụ huynh đi làm công nhân nên chưa dành nhiều thời gian quan 
tâm đến việc học của con em mình. Một số ít phụ huynh còn bao bọc, bảo vệ, trả 
lời câu hỏi hộ con cho nhanh xong.
2. Biện pháp nâng cao chất lượng đọc hiểu trong phân môn Tập đọc của học 
sinh lớp 3 6
 - Tôi thường xuyên trao đổi với PHHS, tuyên truyền để PHHS hiểu được 
tầm quan trọng của việc đọc hiểu, các em có đọc hiểu tốt ở môn Tiếng Việt thì 
các em sẽ chiếm lĩnh được kiến thức ở các môn khác một cách dễ dàng hơn, từ đó 
họ kết hợp cùng cô để kiểm tra việc đọc và trả lời các câu hỏi có trong bài một 
cách thường xuyên liên tục.
* Đối với giáo viên:
 - Tôi nhận thấy rằng: để học sinh của mình hiểu được nội dung văn bản thì 
người giáo viên đóng một vai trò vô cùng quan trọng, giáo viên có hiểu nội dung 
của bài một cách sâu sắc thì mới tìm ra được nhiều phương pháp truyền đến các 
em một cách dễ hiểu nhất. Chính vì vậy, bước chuẩn bị trước khi dạy một bài Tập 
đọc là vô cùng quan trọng. Với tôi, trước khi dạy một bài tập đọc, tôi sẽ nghiên 
cứu thật kĩ bài đọc, tôi luôn coi sách giáo viên như là một công cụ để kiểm chứng 
mạch hiểu văn bản của mình, xem có đi đúng với ý đồ của tác giả viết văn bản đó 
hay không? 
 + Đầu tiên là tôi sẽ đọc tên bài trước. Khi đọc tên bài tôi sẽ cảm nhận xem 
tên bài đọc đó có ý nghĩa gì, đã toát ra được nội dung bài tập đọc chưa? Với những 
tên đầu bài mà sau khi đọc xong tôi chưa thấy nó toát ra được nội dung, tôi còn 
mơ hồ, chưa hiểu, tôi sẽ dùng từ điển hoặc tra Google để tra nội dung tên đầu bài.
 + Tiếp theo, tôi sẽ đọc văn bản đó nhiều lần và tự đặt mình vào vị trí của 
học sinh với những từ hay cụm từ còn chưa hiểu nghĩa, tôi tiếp tục tra từ điển.
 + Sau khi đã hiểu rõ về tên đầu bài, tôi sẽ tự xác định mục tiêu của bài Tập 
đọc đó theo ý hiểu của bản thân. Rồi tôi sẽ kiểm chứng lại với sách giáo viên
+ Để hiểu rõ nội dung của văn bản hơn nữa, một thói quen mà tôi hay làm đó là 
lên Google và gõ dòng chữ: Cảm thụ hoặc cảm nhận về bài Tập đọc.
Ví dụ: Cảm thụ hoặc cảm nhận về bài tập đọc Ngưỡng cửa.
 + Sau đó, tôi sẽ đọc các bài viết, từ đó tôi mở mang thêm được kiến thức 
cho bản thân, có cái nhìn đa chiều về nội dung, ý nghĩa và bài học rút ra từ một 
bài Tập đọc. 
 + Khi đã hiểu rõ nội dung văn bản tôi sẽ tìm các bài hát, video hay những 
mẩu chuyện có nội dung gần giống với bài Tập đọc để cho các em nghe hoặc xem. 8
 Tôi tiếp tục theo dõi, bồi dưỡng, khơi dậy ở các em lòng say mê, hứng thú 
học tập thông qua những hội thi như: “Giới thiệu cuốn sách tôi yêu” cấp trường, 
cấp huyện.
 Hình ảnh học sinh tham dự cuộc thi: Giới thiệu cuốn sách tôi yêu
 + Với các em đã chăm chỉ đọc và tiến bộ còn ít, tôi cũng vẫn khen và động 
viên các em cố gắng, tôi thường xuyên gần gũi các em để tìm hiểu tâm lí. Các em 
này vẫn phải gửi bài qua zalo cho cô đến khi nào cô thấy các em đọc tốt rồi mới 
thôi.
 + Với các em đọc yếu: tôi sẽ tìm hiểu nguyên nhân vì sao và lập kế hoạch 
giúp đỡ những đối tượng này một cách cụ thể:
 • Hướng dẫn, rèn kĩ năng đọc cho các em ngoài giờ lên lớp như đầu giờ 
hoặc giờ ra chơi.
 • Xếp các em ngồi cạnh các bạn đọc tốt để những bạn này thường xuyên 
kiểm tra và hướng dẫn bạn đọc cùng cô.
 • Tôi thường xuyên gọi các em đọc bài trong tất cả các tiết Tập đọc và chỉ 
ra các lỗi mà các em đang mắc phải, đồng thời sửa lỗi ngay cho các em. Kết hợp 
với PHHS để họ biết tình trạng của con em mình, để họ kết hợp cùng với GVCN 
để nâng cao chất lượng đọc cho các em.
 - Trong giờ học Tập đọc ở trên lớp, để tất cả các em đều có thể đọc được 
bài một cách lưu loát, rõ ràng tôi đã thực hiện bước đọc thầm như sau: 
 + Đọc thầm lần 1: Khi giáo viên đọc mẫu toàn bài, học sinh cả lớp đọc 
thầm theo cô để bước đầu nắm được nội dung của bài. 10
 Hình ảnh học sinh đọc văn tuổi thơ cho cả lớp nghe
 - Trong các giờ “đọc mở rộng”, khen và tuyên dương những em học sinh 
sưu tầm và đọc được từ 2 bài văn, bài thơ, câu chuyện trở lên.
 - Trong các giờ đọc thư viện, khen các em có kĩ năng đọc xong câu chuyện 
nhanh nhất và tóm tắt lại được nội dung câu chuyện cho các bạn trong lớp nghe. 
 Hình ảnh học sinh đọc sách trong giờ học thư viện
- Động viên khích lệ các em đọc nhiều sách, nhiều truyện trong lúc rảnh rỗi, trong 
các giờ ra chơi. 12
được ngay nên khi giải nghĩa từ cho học sinh tôi lựa chọn nhiều phương pháp 
khác nhau: giải nghĩa bằng lời, bằng hình ảnh trực quan, hoặc bằng video, bằng 
ngôn ngữ hình thể, bằng giọng nói, tiếng cười Và tôi thường lồng ghép vào 
các phần như sau:
+ Giải nghĩa từ ngay ở đầu bài.
 Ví dụ: Khi dạy bài Tập đọc “ Ngưỡng cửa” ở sách giáo khoa Tiếng Việt 
lớp 3 trang 82. Từ “ Ngưỡng cửa” là 1 từ rất khó hiểu nên tôi đã chọn cách giải 
nghĩa từ này ở ngay phần giới thiệu bằng cách: cho học sinh xem một video thực 
tế mà tôi đến thăm một ngôi nhà cổ, tôi chỉ cho các em nhìn thấy cái ngưỡng cửa 
của ngôi nhà. Việc này giúp các em hiểu được nghĩa của từ, mặt khác lại được 
nhìn trực tiếp thấy cô trên video nên chúng rất hào hứng và thích thú tìm hiểu tiếp 
nội dung của bài. 
 Hình ảnh giáo viên giải nghĩa từ “ngưỡng cửa”
+ Giải nghĩa từ ở phần luyện đọc nhóm.
 Ví dụ: Khi dạy bài Tập đọc: “Ngưỡng cửa” ở sách giáo khoa Tiếng Việt 
lớp 3 trang 82. Tôi sẽ giải nghĩa từ “Đi men” bằng cách kết hợp cả lời nói và hình 
ảnh trực quan: 14
 Hình ảnh minh họa ngọn núi cao dựng đứng
 Một cách làm quan trọng nữa để kiểm tra xem học sinh đã hiểu được nghĩa 
của từ hay chưa mà tôi đã áp dụng đó là: tôi cho học sinh đặt câu với từ mà các 
em vừa giải nghĩa. Ví dụ khi dạy bài Tập đọc “ Tia nắng bé nhỏ” học sinh đã giải 
nghĩa được cụm từ “ mắt long lanh” có nghĩa là: mắt có ánh sáng chiếu vào, trông 
sinh động. Tôi mời các em đặt câu với cụm từ này. Học sinh lớp tôi đặt được câu: 
Cô búp bê của em có đôi mắt long lanh. Như vậy là các em đã hiểu nghĩa của từ.
* Hiểu nội dung bài:
 + Mỗi bài tập đọc đều được vẽ kèm theo những hình ảnh rất đẹp, để học 
sinh đoán được nội dung nên trước hết tôi khai thác tranh. Có những bài sau khi 
phân tích tranh ở phần khởi động, tôi cho học sinh đoán luôn nội dung và phần 
kết thúc tiết học tôi sẽ cho học sinh kiểm chứng lại kết quả.
 Để học sinh có thể nắm được nội dung của bài, một nhiệm vụ quan trọng 
không thể thiếu đó chính là các em phải trả lời được các câu hỏi ở cuối sách giáo 
khoa. Vì đã được chuẩn bị bài trước ở nhà nên trong giờ học tôi đã áp dụng các 
biện pháp sau để các em tự kiểm chứng câu trả lời của mình:
 + Tổ chức cho các em hoạt động trả lời câu hỏi theo nhóm ( có thể nhóm 2 
hoặc nhóm 4). 16
 Hình ảnh 4 câu hỏi bài đọc Ngày gặp lại
 + Tôi nhận thấy tất cả các câu hỏi ở các bài Tập đọc trong chương trình lớp 
3 đều đã được các tác giả chia nhỏ và các em rất dễ trả lời. Nhưng có những bài 
sau khi trả lời hết các câu hỏi rồi mà học sinh vẫn chưa nêu ra được nội dung 
chính của bài vì câu hỏi có tính mở. Khi đó tôi sẽ giúp học sinh nêu được nội dung 
bằng cách thêm 1 câu hỏi phụ để học sinh hiểu.
 Ví dụ: Khi dạy bài Tập đọc: “Ngưỡng cửa” ở sách giáo khoa Tiếng Việt 
lớp 3 trang 82 có một câu hỏi như sau:
 Theo em, hình ảnh “con đường xa tắp” muốn nói đến điều gì? Chọn câu 
trả lời hoặc nêu ý kiến khác của em? 
a. Hành trình học tập còn dài lâu
b. Nhiều điều mới mẻ chờ đón em ở phía trước
c. Đường đến tương lai còn xa
d. Nêu ý kiến khác của em. 18
chuyện này là lời kể của bạn nhỏ về ai? Và tình cảm của họ ra sao? Thông qua 
các câu văn có hình ảnh so sánh.
 Hình ảnh câu văn có hình ảnh so sánh trong bài: Bạn nhỏ trong nhà
 + Nếu đã áp dụng nhiều nhiều biện pháp như trên rồi mà học sinh vẫn chưa 
nêu được nội dung vì các em thiếu vốn từ để diễn đạt. Tôi sẽ thiết kế câu hỏi trắc 
nghiệm để học sinh chọn đáp án (đôi khi còn sử dụng những từ trái nghĩa gần gũi
với các em để làm bật ra được nội dung).
 Ví dụ: Khi dạy bài “Những tia nắng bé nhỏ” tôi sẽ thiết kế câu hỏi:
Nội dung bài “Những tia nắng bé nhỏ” nói về Na, một cô bé:
A. Lười làm việc.
B. Chưa lễ phép.
C. Ngoan ngoãn, hiếu thảo với bà.
 + Với tôi, việc giáo viên đọc mẫu một văn bản rất quan trọng. Khi tôi đọc 
mẫu, tôi sẽ sử dụng sức mạnh của giọng nói với những âm thanh trầm, bổng khác 20
phải có lòng kiên trì, nhẫn nại, không được nóng vội, phải thật yêu nghề, tận tâm, 
tận tụy hết lòng vì học sinh, phải luôn cận kề bên các em khi các em đúng, cũng 
như khi các em sai. Bởi vì có những học sinh tiến bộ ngay trong vài tuần nhưng 
cũng có những học sinh thì sự tiến bộ diễn ra rất chậm, không phải vài tuần, có 
khi vài tháng, thậm chí cả một học kỳ. Nếu giáo viên không biết chờ đợi, nôn 
nóng thì chắc chắn sẽ thất bại. Đồng thời, giáo viên phải luôn trau dồi kiến thức, 
học hỏi trên sách vở, báo đài, thông tin đại chúng, học hỏi ở những đồng nghiệp 
thông qua các tiết dự giờ, thao giảng để chắt lọc ra những phương pháp hay nhất, 
những kinh nghiệm hữu hiệu nhất truyền thụ đến học sinh
 Bản thân tôi đã giảng dạy các lớp Tiểu học, tôi nhận thấy để giờ đọc hiểu 
diễn ra nhẹ nhàng, thoải mái và đạt hiệu quả thì giáo viên cần chú ý những nội 
dung sau đây:
 - Giáo viên phải nắm vững nội dung chương trình, sách giáo khoa, đặc trưng 
bộ môn, cần có sự lựa chọn nội dung giảng dạy ở phần rèn kĩ năng đọc (đọc thành 
tiếng và đọc hiểu) sao cho phù hợp với đối tượng học sinh trong lớp, phải luôn 
đổi mới phương pháp và hình thức dạy học để tạo sự hứng thú ham học của học 
sinh, luôn động viên nhắc nhở, khen ngợi kịp thời mọi sự tiến bộ của học sinh, 
đánh giá học sinh công bằng, khách quan.
 - Giáo viên phải tự rèn luyện để có giọng đọc chuẩn. 
 - Giáo viên hướng dẫn các em chuẩn bị bài ở nhà một cách kĩ càng.
 - Giáo viên phải hướng dẫn thật tỉ mỉ về các kĩ năng đọc, xác định được đặc 
điểm và trình độ đọc của học sinhTrong quá trình giảng dạy, giáo viên luôn lấy 
học sinh làm trung tâm, tạo hứng thú học tập cho các em và tạo điều kiện cho học 
sinh tự tìm ra kiến thức, thể hiện những ý kiến, suy nghĩ của các em một cách độc 
lập, sáng tạo và giáo viên luôn quan sát, kiểm tra, từ đó phát hiện ra những khó 
khăn, vướng mắc, hoặc những lỗi mà học sinh hay mắc phải để kịp thời sửa chữa, 
uốn nắn. Giáo viên không nên xem nhẹ việc rèn đọc thầm hay rèn đọc thành tiếng 
hoặc bỏ qua việc rèn phát âm chuẩn cho học sinh. 
 - Biện pháp rèn kĩ năng đọc phải được thực hiện thường xuyên, liên tục ở 
tất cả các môn học bởi vì các môn học đều có liên quan bổ sung cho nhau nhưng