Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 5

 MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................1
 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .................................................................................1
 1.1 Cơ sở lí luận ..............................................................................................1
 1.2. Cơ sở tâm lý học ......................................................................................1
 2. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU .........................................................................2
 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU........................................................................2
 4. PHẠM VI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN..............................................................2
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ .......................................................................3
 Chương 1: Cơ sở lý luận của việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh cuối 
 cấp Tiểu học .......................................................................................................3
 1.Mục tiêu của dạy tập đọc cho học sinh lớp 5...............................................3
 2.Tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 ......5
 Chương 2 Thực trạng rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 ở trường 
 Tiểu học Thanh Liệt ...........................................................................................6
 1. Thuận lợi .....................................................................................................6
 2. Khó khăn.....................................................................................................6
 Chương 3: Một số biện pháp rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5 ở trường 
 Tiểu học Thanh Liệt ...........................................................................................8
 1. Biện pháp 1: Nắm chắc mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học bài tập 
 đọc...................................................................................................................8
 2.Biện pháp 2: Chú trọng tới việc chuẩn bị của giáo viên và học sinh trước 
 mỗi giờ học. ....................................................................................................9
 3.Biện pháp 3: Đọc mẫu và tích cực quan sát cách đọc của học sinh...........10
 4.Biện pháp 4:Tích cực luyện đọc to, đọc đúng, đọc nhanh cho học sinh....12
 5. Biện pháp 5:Hướng dẫn học sinh mở rộng vốn từ và rèn đọc diễn cảm...14
 Chương 4. Kết quả ...........................................................................................16
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ....................................................17
 1. Kết luận ........................................................................................................17
 1. Khuyến nghị:..............................................................................................17
 2.1. Đối với giáo viên...................................................................................17
 2.2. Đối với học sinh:...................................................................................18
 2.3. Với nhà trường :.....................................................................................18 2
 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 1.1 Cơ sở lí luận
 Trong chương trình Tiểu học, môn Tiếng Việt có vị trí đặc biệt quan trọng 
và được chia thành các phân môn, mỗi phân môn đều có nhiệm vụ rèn cho học 
sinh một số kĩ năng nhất định. Trong các phân môn, Tập đọc là phân môn mang 
tính chất tổng hợp vì ngoài nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc cho học sinh, còn có nhiệm 
vụ trau dồi kiến thức về Tiếng Việt (như phát âm, từ ngữ, câu văn.) kiến thức về 
văn học, đời sống và giáo dục tình cảm, thẩm mỹ.
 Đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Đầu 
tiên, trẻ phải học đọc, sau đó phải đọc để học. Đọc giúp các em chiếm lĩnh được 
một ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập. Đọc là một công cụ để học tập 
các môn học khác. Đọc tạo điều kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần 
học tập cả đời. Có đọc tốt học sinh mới có hứng thú, động cơ học tập tốt. Dạy Tập 
đọc có 2 yêu cầu chính là: Rèn kỹ năng đọc và cảm thụ nội dung bài tập đọc. Cảm 
thụ tốt giúp cho việc đọc diễn cảm tốt. Ngược lại, việc đọc diễn cảm tốt giúp cho 
việc cảm thụ bài văn sâu sắc hơn. Học sinh có đọc thông thạo được thì các em 
mới hiểu được tường tận về về nội dung và nắm được ý nghĩa giáo dục của bài. 
Điều đó khẳng định rằng trong tiết Tập đọc, việc rèn kỹ năng đọc, đặc biệt là kỹ 
năng đọc diễn cảm cho học sinh là rất cần thiết.
 1.2. Cơ sở tâm lý học
 Trẻ em cấp Tiểu học, đặc điểm nổi bật của tư duy là chuyển từ tính trực 
 quan cụ thể sang tính trừu tượng khái quát. Ở lứa tuổi này, trẻ học tập còn thụ 
 động, ý thức tự giác chưa cao, còn phụ thuộc vào giáo viên.
 Trong giờ học Tập đọc, học sinh phải kết hợp các hoạt động như: nghe, đọc, 
 hiểu, Các em luôn mong muốn mình sẽ đọc tốt, hiểu bài, được cô khen. Tuy 
 nhiên không phải học sinh nào cũng có thể dễ dàng đọc đúng, đọc hay được bởi 
 khả năng của một 1 số em còn hạn chế.
 Đọc là một dạng hoạt động ngôn ngữ, là quá trình chuyển từ dạng thức chữ 
viết sang lời nói có âm thanh và thông hiểu nó.Đọc đòi hỏi học sinh phải tái hiện 
mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc không thừa, 
không sót từng âm, vần, tiếng đồng thời phải thể hiện đúng hệ thống ngữ âm chuẩn 
(đọc đúng chính âm) và đọc hay.
 Đối với học sinh lớp 5, đọc không chỉ là quá trình chuyển từ chữ viết âm 
thanh hay từ chữ viết sang nghĩa mà là sự tổng hợp của cả hai quá trình này. Vậy 
dạy đọc cho học sinh lớp 5 chính là dạy“ đọc diễn cảm”. Rèn đọc diễn cảm cho 
học sinh là cơ sở để tạo đà cho các em học tốt các môn học khác. Các em đọc tốt 
sẽ viết đúng chính tả, diễn đạt rõ ràng nội dung bài tập làm văn, tìm đúng các từ 
ngữ theo chủ đề của bài học. Bên cạnh đó các em còn có thể cảm nhận được cái 
hay, cái đẹp của tác phẩm văn học, từ đó thêm hiểu, thêm yêu ngôn ngữ Việt Nam. 
Trước đây do cách dậy cũ, giáo viên chỉ nặng về truyền đạt, ít gợi ý để học sinh 
tìm hiểu, khám phá ra cách đọc. Trong tiết dạy tập đọc học sinh còn thụ động, giờ 
học khô khan, dẫn đến hiệu quả giờ học chưa cao. Đặc biệt là việc đọc diễn cảm 
cho học sinh còn hạn chế vì giáo viên chưa coi trọng việc luyện đọc câu văn, đoạn 4
 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh 
cuối cấp Tiểu học
 1.Mục tiêu của dạy tập đọc cho học sinh lớp 5
 Lớp 5 là lớp cuối cấp tiểu học, hoàn thành mục tiêu đặt ra cho môn Tiếng Việt 
toàn cấp là : 
 Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, 
nói, đọc, viết ) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa 
tuổi. Thông qua việc dạy và học Tiếng Việt góp phần rèn luyện các thao tác của 
tư duy. 
 Cung cấp cho học sinh những kiến thực sơ giản về Tiếng Việt và những hiểu 
biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người, về văn hóa và văn học của Việt Nam 
và nước ngoài. 
 Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sang, 
giàu đẹp của Tiếng Việt và hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ 
nghĩa. 
 Để đạt được mục tiêu trên, giáo viên cần có những biện pháp hợp lý, tổ chức 
tốt các hoạt động học tập, giúp học sinh hào hứng tham gia chiếm lĩnh kiến thức, 
làm giàu vốn ngôn ngữ của cá nhân. Điều này liên quan trực tiếp đến việc rèn kĩ 
năng đọc và đặc biệt là kĩ năng đọc diễn cảm. Thông qua việc đọc, học sinh có 
thể chiếm lĩnh tri thức, đồng thời có những cảm nhận nhất định về nội dung văn 
bản từ đo hình thành những
 Ở lớp 5, mục tiêu dạy học của phân môn Tập đọc lớp 5 được xác định như 
sau:
 a. Về kiến thức
 Hình thành và phát triển ở HS các kỹ năng sử dụng tiếng Việt để học tập và 
giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi.
 Cung cấp kiến thức sơ giản về tiếng Việt, và những hiểu biết sơ giản về xã 
hội, tự nhiên và con người, văn hóa, văn học của Việt Nam.
 Bồi dưỡng tình yêu tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, 
giàu đẹp của tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam.
 b.Về kĩ năng đọc
 - Đọc được một bài khoảng 120 tiếng/1 phút.
 - Đọc thành tiếng và đọc thầm:
 + Biết đọc phù hợp các loại văn bản khác nhau .Đọc 1 màn kịch, vở kịch ngắn 
có giọng đọc phù hợp với nhân vật.
 + Đọc diễn cảm bài thơ đã thuộc hoặc một đoạn văn đã đọc.
 + Đọc thầm với tốc độ nhanh hơn lớp 4.
 - Đọc hiểu: 6
bức tranh sôi động về cuộc sống. Những cảnh đẹp về đất nước, những anh hùng 
trong lao động chiến đấu và sản xuất. Qua giọng đọc diễn cảm giúp cho người 
nghe tái hiện lại bức tranh phong phú bằng trí tưởng tượng. Vậy việc rèn đọc diễn 
cảm cho học sinh từ bậc tiểu học rất cần thiết và quan trọng nó góp phần giáo dục 
tư tưởng tình cảm tốt đẹp đối với đất nước dân tộc, con người, xã hội, thiên nhiên. 
Đây cũng chính là mục tiêu của đọc diễn cảm ở học sinh lớp 5.
2.Tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 5
 Giáo dục tiểu học đang thực hiện nhưng đổi mới toàn diện và đồng bộ để 
góp phần trang bị học vấn và cơ sở khả năng thích ứng chủ động sáng tạo cho con 
người mới trong điều kiện công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Trong những đổi mới 
về giáo dục thì đổi mới phương pháp dạy học có vị trí quan trọng, vì hoạt động 
dạy học là hoạt động chủ yếu của nhà trường. Đổi mới phương pháp dạy học thực 
chất là sáng tạo về phương pháp. Hơn nữa ở bậc học càng thấp vai trò của phương 
pháp dạy học càng quan trọng. Đặc biệt bậc tiểu học là nền tảng của công trình tri 
thức. 
 Hiện nay, ở Việt Nam nếu so với các nước trên thế giới thì chúng ta không 
thua kém về nội dung chương trình học trong khi đó lại hạn chế hơn về phương 
pháp. Đây là một trở ngại lớn trong việc nâng cao chất lượng của quá trình dạy 
học nói chung. Đặc biệt là phân môn Tiếng Việt, trong đó phân môn tập đọc chiếm 
vị trí rất quan trọng. Phân môn tập đọc góp phần không nhỏ trong việc hình thành 
kỹ năng đọc – hiểu cho học sinh được rèn luyện ngay từ những năm đầu cấp cho 
đến cuối cấp. Ngay từ lúc bước chân tới trường các em đã chiếm được học tập 
đọc sau đó đọc để học các môn khác. Đọc giúp cho các em lĩnh được các ngôn 
ngữ dùng trong giao tiếp và học tập. Khi đã đọc thông viết thạo thì các em sẽ tiếp 
thu được các môn học khác một cách dễ dàng. Từ đó học sinh mới hoàn thiện 
được năng lực giao tiếp bằng ngôn ngữ của chính bản thân mình. Khi đã đọc hiểu 
được sẽ giúp các em hiểu biết nhiều hơn hướng cho các em yêu thích cái hay, cái 
đẹp. Do đó, việc dạy tập đọc có ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo 
dưỡng, giáo dục và phát triển. 
 Tập đọc là một phân môn thực hành. Học Tập đọc, học sinh được rèn 4 kĩ 
năng: đọc đúng, đọc nhanh (đọc lưu loát, trôi chảy), đọc có ý thức (đọc hiểu) và 
đọc hay (đọc diễn cảm). Bốn kĩ năng của đọc được hình thành trong hai hình thức 
đọc: đọc thành tiếng và đọc thầm. Chúng được rèn luyện đồng thời và hỗ trợ lẫn 
nhau. 
 Đọc đúng là tiền đề của đọc nhanh cũng như cho phép thông hiểu nội dung 
văn bản.Vì vậy, trong dạy học không thể xem nhẹ kĩ năng nào. 
 Đối với học sinh Tiểu học thì có kĩ năng đọc diễn cảm còn là điều kiện cần 
thiết để rèn luyện tính tự giác trong quá trình đọc. Rèn kĩ năng đọc chính là rèn 
cho học sinh kĩ năng đọc đúng, đọc nhanh, đọc hay. Học sinh có đọc tốt mới có 
thể hiểu được những gì được đọc. 
 8
 Qua kết quả khảo sát của học sinh, tôi thấy một số em đọc bài to rõ ràng, 
có kĩ năng đọc tương đối tốt song bên cạnh đó trong tổng số học sinh của lớp có 
nhiều em vừa đọc ê a nhát gừng, vừa đọc sai tiếng, từ, phụ âm. Có những em đọc 
liến thoắng nên không chú ý phát âm dẫn đến đọc sai phụ âm l/n , ngọn thanh hỏi 
và thanh sắc. Nhiều em đọc chưa trôi chảy, lưu loát, chưa diễn cảm.
 Như vậy, ở đây đã nảy sinh một khó khăn: Các em đọc chưa đúng, sai lẫn 
phụ âm đầu rất nhiều thì không thể đọc diễn cảm, đọc hay được. Qua tìm hiểu tôi 
nhận thấy: Sở dĩ học sinh chưa đọc đúng văn bản là do một số nguyên nhân sau:
1. Do vốn từ ngữ còn hạn chế, các em chưa hiểu rõ các từ ngữ trong văn bản dẫn 
đến ngắt nghỉ không đúng văn bản và đọc lặp từ hoặc vấp nhiều.
2. Do chưa nhận thức được về tầm quan trọng của môn học nên chưa có ý thức 
rèn luyện.
3. Do môi trường sống, tiếp xúc trong gia đình, phụ huynh chưa có ý thức sửa cho 
con em mình.
4. Vì chưa hiểu hết nghĩa một số từ ngữ nên chưa hiểu được nội dung văn bản.
 Từ những thực trạng về việc dạy và học Tập đọc của học sinh lớp 5 như đã nêu 
trên, tôi xin mạnh dạn đưa ra những biện pháp để rèn kĩ năng luyện đọc diễn cảm 
cho học sinh lớp 5 mà tôi đã áp dụng.