Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh thông qua dạy học chủ đề Ba đường conic - Toán 10 Kết nối tri thức với cuộc sống

 3.1.2. Tổ chức dạy học theo dự án chủ đề “ Ba đường conic” Toán 10. ............ 12 
 3.1.2.1. Xác định đối tượng, điều kiện tiến hành dự án .............................. 12 
 3.1.2.2. Chọn chủ đề và xác định mục tiêu dự án . ..................................... 12 
 3.1.2.3. Xây dựng kế hoạch thực hiện. ......................................................... 13 
 3.1.2.4. Thực hiện dự án . ............................................................................ 16 
 3.1.2.5. Trình bày sản phẩm dự án . .............................................................. 17 
 3.1.2.6. Đánh giá dự án ................................................................................. 27 
 3.2. Biện pháp 2: Thiết kế hoạt động nhóm qua trò chơi. ................................... 30 
 3.2.1. Phương pháp dạy học nhóm và việc quản lý nhóm học tập ................. 30 
 3.2.1.1. Hình thức tổ chức nhóm ................................................................. 30 
 3.2.1.2. Quản lí nhóm học tập ..................................................................... 31 
 3.2.1.3. Cách tổ chức dạy học theo nhóm ................................................... 31 
 3.2.2. Tổ chức hoạt động nhóm trong trò chơi học tập ................................... 32 
 3.2.2.1. Mục đích ......................................................................................... 32 
 3.2.2.2. Cách thực hiện ................................................................................ 32 
 3.2.2.3. Hoạt động nhóm trong chủ đề “Ba đường conic” .......................... 33 
IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ........................................... 39 
 4.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................. 39 
 4.2. Tổ chức và nội dung thực nghiệm: .............................................................. 39 
 4.2.1. Tổ chức thực nghiệm: ........................................................................... 39 
 4.2.2. Nội dung thực nghiệm: .......................................................................... 40 
 4.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm ..................................................................... 43 
 4.3.1. Đánh giá định tính ................................................................................. 43 
 4.3.2. Đánh giá định lượng .............................................................................. 43 
 4.4. Kết luận về thực nghiệm .............................................................................. 44 
V. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ 
XUẤT ...................................................................................................................... 44 
 5.1. Mục đích khảo sát: ....................................................................................... 44 
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 
 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 1.1. Đổi mới phương pháp dạy học. 
 Một trong những nhiệm vụ quan trọng của công cuộc đổi mới căn bản và toàn 
diện giáo dục và đào tạo là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại; 
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của 
người học vào thực tiễn; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy 
móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người 
học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Đổi mới phương 
pháp dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy học Toán học ở trường phổ 
thông nói riêng là một quá trình thực hiện thường xuyên và kiên trì trong đó nhiều 
yếu tố quan hệ chặt chẽ với nhau. Dạy và học như thế nào để giáo viên cảm thấy 
hứng khởi với tiết dạy của mình, học sinh không cảm thấy nhàm chán, nặng nề, áp 
lực trong mỗi tiết học mà thay vào đó là sự mong chờ, hứng thú, tích cực, tự giác 
trong mỗi giờ học.là mong muốn của tất cả giáo viên, học sinh và cả phụ huynh 
hiện nay. 
 Môn Toán là môn học rất quan trọng trong trường phổ thông. Việc dạy học 
Toán hiện nay còn một số hạn chế. Hầu hết ở các trường phổ thông nói chung vẫn 
đang áp dụng dạy và học hầu hết theo phương pháp truyền thống, thầy giảng trò 
nghe và ghi chép. Học sinh cũng có tham gia vào hoạt động học tập nhưng cũng 
chỉ dừng lại ở việc trả lời các câu hỏi của giáo viên trong tiết học để xây dựng lý 
thuyết hoặc giải bài tập, nặng về học để thi chứ chưa thật sự chú trọng đến mục 
đích gắn cái học được vào thực tế, phát triển đa dạng các năng lực để giải quyết 
vấn đề trong cuộc sống 
 Do đó, học sinh không phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tự 
học và yêu thích môn học, hạn chế trong sự phát triển các kỹ năng và năng lực cần 
thiết của một người lao động trong điều kiện phát triển của xã hội hiện nay 
 Bên cạnh đó mỗi học sinh lại có một phong cách học khác nhau (Học thông 
qua quan sát, học qua lắng nghe, học qua đọc /viết, học qua hành động), không 
phải học sinh nào cũng học tốt bằng cách ngồi nghe giảng và ghi chép. Điều đó, 
làm cho nhiều em cảm thấy mệt mỏi, kém hứng thú trong các giờ học, tình trạng 
thầy giảng, trò ngủ vẫn diễn ra nhất là ở các lớp mà năng lực nhận thức của học 
sinh còn thấp. 
 1 Xuất phát từ những lý do trên tôi quyết định chọn đề tài: Một số biện pháp 
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh thông qua dạy học chủ 
đề Ba đường conic – Toán 10 – Kết nối tri thức với cuộc sống. 
 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
 - Tiếp cận nghiên cứu các kỹ thuật dạy học tích cực trên cơ sở lý thuyết và 
thực tiễn áp dụng, đặc biệt là áp dụng vào môn Toán để nâng cao hiệu quả dạy và 
học, thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy tạo điều kiện cho học sinh phát 
triển các kỹ năng và năng lực cần thiết. 
 - Đề xuất nội dung và quy trình dạy học chủ đề “Ba đường conic” theo 
hướng sử dụng kết hợp linh hoạt một số kỹ thuật dạy học tích cực nhằm tạo hứng 
thú, sự vui vẻ, phấn khích cho học sinh trong giờ học để các em nâng cao khả năng 
tự học,tự chiếm lĩnh tri thức,yêu thích môn học. Đề tài góp một phần nhỏ vào việc 
đổi mới phương pháp dạy học ,kiểm tra đánh giá theo hướng hiện đại nhằm nâng 
cao hiệu quả dạy và học Toán ở trường THPT. 
 III. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
 3.1. Đối tượng nghiên cứu: 
 - Đối tượng dạy học là học sinh khối 10. 
 - Bài dạy được tiến hành trong 4 tiết học . 
 3.2. Thời gian nghiên cứu: Năm học: 2022-2023. 
 3.3. Phương pháp nghiên cứu: 
 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thông qua sách, vở, tạp chí, các trang 
mạng 
 - Phương pháp khảo sát: Khảo sát học sinh khối 10 thông qua một số tiết dạy 
Toán. 
 - Phương pháp phân tích tổng hợp, thống kê. 
 Dưới đây là một số kỹ thuật dạy học mới có thể áp dụng trong bài học . 
 Các biện pháp sử dụng: 
 - Dạy học dự án 
 - Sơ đồ tư duy 
 - Tổ chức trò chơi (Game show) 
 3 xã hội hiện tại. Vì vậy, việc tổ chức dạy học theo phương pháp hiện đại bằng cách 
sử dụng linh hoạt, kết hợp logic các kỹ thuật dạy học tích cực với nhau một cách 
nhịp nhàng sẽ mang lại sự hứng thú, tích cực cho cả người dạy và người học, góp 
phần nâng cao chất lượng dạy và học, góp phần hình thành những năng lực cần 
thiết cho người học. 
 VII. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI 
 Đề tài dạy học chủ đề bằng cách vận dụng các kỹ thuật dạy học tích cực là 
giải pháp mới giải quyết một số vấn đề sau: 
 + Giúp các giáo viên có cái nhìn rõ ràng, cụ thể hơn về đổi mới phương pháp 
dạy học theo định hướng phát triển năng lực,đổi mới kiểm tra đánh giá là nhiệm vụ 
đã và đang rất quan trọng của ngành giáo dục, từ đó nâng cao hiệu quả dạy học góp 
phần giảm áp lực, củng cố và nâng cao lòng yêu nghề, nhiệt huyết với nghề nghiệp 
của mình. 
 + Rèn luyện cho học sinh khả năng tự chủ tự học, khả năng sáng tạo và yêu 
thích môn học. Bên cạnh đó giúp các em hình thành một số năng lực cơ bản của 
người lao động trong thời đại mới (khả năng lập kế hoạch làm việc,khả năng hợp 
tác, khả năng thuyết trình, khả năng tự khẳng định mình....) 
 + Đề tài hướng tới giải quyết vấn đề: Tri thức là vô hạn, giáo viên chỉ là 
người dẫn lối chỉ đường, tạo động lực để học sinh tự tìm kiếm tri thức bằng sự say 
mê và niềm vui trong học tập... đó là yếu tố cốt lõi để dạy và học đạt hiệu quả tốt 
nhất 
 + Tính mới của đề tài là tác giả đã biết khai thác, vận dụng linh hoạt 
phương pháp dạy học dự án tạo ra các hoạt động trải nghiệm dưới hình thức tổ 
chức trò chơi giải trí, đưa tiết học trải nghiệm thực tế vào trong không gian lớp 
học, làm cho học sinh thêm yêu môn Toán, thích phương pháp dạy học mới, có 
nhiều sáng tạo hơn trong cuộc sống và đặc biệt được rèn luyện và phát triển nhiều 
phẩm chất năng lực rất cần trong xã hội hiện đại. 
 + Đề tài góp phần thực hiện chương trình GDPT mới cho giáo viên và học 
sinh đang được thực hiện từ năm học 2022 - 2023. 
 5 tắt là dạy học dự án (DHDA) là phương pháp dạy học được xây dựng nhằm 
khắc phục nhược điểm của dạy học truyền thống, học sinh được rèn luyện 
và trải nghiệm, sáng tạo, được tham gia giải quyết vấn đề nảy sinh mang ý nghĩa 
thực tiễn và tạo hứng thú, tránh được sự nhàm chán, hàn lâm trong học tập. Dạy 
học dự án hoàn toàn phù hợp để thực hiện nhiệm vụ quan trọng của giáo dục đó 
là phát triển cá nhân một cách tổng thể, ngoài việc trang bị cho học sinh những 
kiến thức tối thiểu còn hoàn thiện cho học sinh các năng lực nhất định để thích 
nghi với sự tiến bộ nhanh chóng của khoa học kĩ thuật và yêu cầu xã hội. 
 a) Khái niệm dạy học dự án: 
 Phương pháp DHDA là một hình thức (mô hình) dạy học, trong đó người 
học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và 
thực hành, nhằm tạo ra các sản phẩm và giới thiệu chúng. Nhiệm vụ của phương 
pháp này đòi hỏi người học cần có tính tự học cao trong toàn bộ quá trình học 
tập. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của dạy học dự án. 
 b) Đặc trưng cơ bản của dạy học dự án 
 - Người học là trung tâm của quá trình dạy học 
 - Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng 
 - Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi khung chương trình 
 - Dự án đòi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xuyên 
 - Dự án có tính liên hệ với thực tế 
 - Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thông qua sản phẩm và quá trình 
thực hiện 
 - Công nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học 
 - Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong phương pháp dạy học dự án. 
 1.3. Cơ sở lí luận về dạy học dự án góp phần phát triển năng lực 
cho học sinh trong dạy học môn Toán ở cấp THPT. 
 a) Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể môn Toán 
 +) Mục tiêu chung 
 Chương trình môn Toán giúp học sinh đạt các mục tiêu chủ yếu sau: 
 - Hình thành và phát triển năng lực toán học bao gồm các thành tố cốt lõi 
 7 được nhà trường và giáo viên giúp các em học sinh phát triển trong chương trình 
giáo dục phổ thông là: 
 - Năng lực tự chủ và tự học. 
 - Kỹ năng giao tiếp và hợp tác nhóm với các thành viên khác 
 - Giải quyết vấn đề theo nhiều cách khác nhau một cách sáng tạo và triệt để. 
 +) Năng lực đặc thù là những năng lực được hình thành và phát triển trên 
cơ sở các năng lực chung theo định hướng chuyên sâu, riêng biệt trong các loại 
hình hoạt động, công việc hoặc tình huống, môi trường đặc thù, cần thiết cho 
những hoạt động chuyên biệt, đáp ứng yêu cầu hạn hẹp hơn của một hoạt động. 
Đây cũng được xem như một năng khiếu, giúp các em mở rộng và phát huy bản 
thân mình nhiều hơn. Các năng lực đặc thù được rèn luyện và phát triển trong 
chương trình giáo dục phổ thông mới là: 
 - Năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội. 
 - Năng lực ứng dụng công nghệ 
 - Năng lực thẩm mỹ 
 - Năng lực thể chất 
 - Năng lực Tin học 
 - Năng lực tính toán. 
 - Năng lực ngôn ngữ. 
 c) Ưu thế vận dụng dạy học dự án vào môn Toán 
 Toán học là một môn khoa học tự nhiên, những kiến thức toán gắn kết một 
cách chặt chẽ với thực tế đời sống. Tuy nhiên, hiện nay còn một số tồn tại trong 
việc dạy và học đó là: 
 - Việc dạy của giáo viên nặng về lí thuyết chưa chú ý đến việc hướng dẫn 
học sinh vận dụng vào thực tiễn cuộc sống hàng ngày. 
 - Đối với đại đa số học sinh, việc vận dụng kiến thức toán vào đời sống 
mới chỉ dừng lại ở việc thực hiện phép toán cộng, trừ, nhân, chia. 
 Trong khi đó, dạy học dự án tạo điều kiện tốt nhất góp phần đảm bảo các 
mục tiêu chung của môn Toán đặc biệt là việc đảm bảo bốn năng lực cơ bản 
trong dạy học Toán đó là: 
 9