Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả rèn kỹ năng đọc thông qua việc dạy Tập đọc cho học sinh Lớp 2 theo Chương trình GDPT 2018 (bộ sách Kết nối tri thức)

 2. Mục tiêu của đề tài, sáng kiến:
 - Đánh giá đúng thực trạng chất lượng dạy học tại đơn vị, tìm và phân tích 
nguyên nhân nhân dẫn đến thực trạng.
 - Giúp học sinh đọc đúng, đọc hay, đọc thành thạo và hiểu nội dung các văn 
bản.
 - Góp phần nâng cao hiệu quả rèn đọc thông qua việc dạy Tập đọc cho học 
sinh lớp 2 theo chương trình Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nói riêng và 
dạy học Tiếng Việt ở trường Tiểu học nói chung.
 - Đổi mới phương pháp dạy học.
 3. Thời gian, đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
 - Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2 theo 
chương trình GDPT 2018.
 - Phạm vi nghiên cứu: Chương trình sách Tiếng Việt lớp 2, bộ sách Kết nối 
tri thức, đặc biệt là nội dung tiết Đọc và một số tài liệu tham khảo.
 - Thời gian: Từ tháng 9/2023 đến tháng 4/2024
 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Thực trạng
 Trong các môn học ở trường Tiểu học thì môn Tiếng Việt có nhiệm vụ vô 
cùng quan trọng đó là hình thành bốn kĩ năng: Đọc – viết – nói - nghe. Đây là nếu HS phải trả lời theo hình thức tự luận) và câu hỏi được thiết kế kèm tranh 
minh hoạ, HS vừa phải hiểu VB vừa phải hiểu nội dung tranh để trả lời. Sau khi 
đọc VB, ngoài hoạt động chính là trả lời câu hỏi, HS còn có thể luyện từ, luyện 
câu và thực hành một số nghi thức lời nói được quy định trong chương trình. 
Đối với VB đọc là thơ thì sau khi đọc VB còn có hoạt động học thuộc lòng một 
hai khổ thơ.
 Tiết Đọc trong môn Tiếng Việt còn có nhiệm vụ đó là: Làm giàu kiến thức 
về ngôn ngữ, đời sống và kiến thức vừa học cho học sinh, phát triển ngôn ngữ và 
tư duy cho học sinh, giáo dục tư tưởng, đạo đức, tình cảm, thị hiếu thẩm mỹ cho 
học sinh. Xuất phát từ mục đích đó mà trong từng môn học, tiết học, cần phải 
biết vận dụng, kết hợp, đưa vào phương pháp dạy học sao cho phù hợp. Đây là 
vấn đề thiết thực hưởng ứng cuộc vận động sâu rộng trong toàn ngành về đổi 
mới phương pháp dạy học ở các trường Tiểu học.
 Trong giai đoạn hiện nay, đọc là một kỹ năng quan trọng đối với tất cả học sinh 
tiểu học nói chung và học sinh lớp 2 nói riêng. Đặc biệt, học sinh lớp 2 đang là 
những đối tượng trực tiếp theo học Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, 
một chương trình học có những thay đổi tích cực và được thiết kế theo hướng mở. 
Vì vậy, dạy đọc có ý nghĩa rất quan trọng.
 Là một giáo viên giảng dạy ở lớp 2, tôi rất băn khoăn và trăn trở. Làm thế nào 
để giúp các em thực hiện được mục tiêu đã đề ra? Yêu cầu cần đạt mà Chương 
trình giáo dục phổ thông 2018 hướng tới? Bản thân tôi luôn cố gắng để tìm ra 
những giải pháp nâng cao chất lượng học tập cho học sinh của lớp mình. 
 Trong quá trình thực hiện tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn sau:
 a. Thuận lợi: 
 - Ngay từ đầu năm học, được sự quan tâm và chỉ đạo tốt của các cấp lãnh 
đạo về chuyên môn. Ban giám hiệu chỉ đạo xây dựng chuyên đề để Giáo viên 
nắm vững phương pháp, quy trình dạy Đọc theo hướng đổi mới.
 - Giáo viên có đầy đủ SGK, sách giáo viên, tài liệu tham khảo, đặc biệt có 
những bài giảng điện tử, các video dành cho môn Tiếng việt gây hứng thú cho 
học sinh và giáo viên không mất thời gian, kinh phí chuẩn bị.
 - Bản thân luôn chủ động trong việc lựa chọn các phương pháp, hình thức 
dạy học phù hợp đối với học sinh, giảng dạy nhiệt tình, có ý thức trách nhiệm 
với học sinh.
 - Học sinh đa số là con em thuộc địa bàn dân cư gần trường, dễ liên lạc và 
phối hợp cùng phụ huynh giáo dục con em.
 - Học sinh ngoan ngoãn, vâng lời thầy cô giáo, một số em tiếp thu nhanh, 
có sự chủ động trong học tập và ý thức giúp đỡ bạn học tập. thức trong bài để nắm rõ từng đối tượng, từng nhóm học sinh. Từ đó, tôi phân loại 
học sinh, xác định biện pháp rèn luyện cho riêng từng em, từng nhóm. Cụ thể:
 Nhóm thứ nhất: Gồm những em đọc to, rõ ràng, lưu loát. Những em này 
thường rất tự tin, mạnh dạn trình bày trước lớp, tích cực giúp bạn nên trong mỗi giờ 
học, tôi thường giao nhiệm vụ cao hơn như đọc diễn cảm hay đọc phân vai. Tôi lấy 
các em đó làm nhân tố điển hình để nêu gương cho các bạn trong lớp.
 Nhóm thứ hai: Gồm những em chưa thực hiện được xuất sắc các kỹ năng, 
năng lực, phẩm chất như các em của nhóm một. Có thể các em đọc to nhưng chưa 
lưu loát, hoặc đọc trôi chảy nhưng còn nhỏ. Cũng có thể kỹ năng đọc tốt nhưng 
thường nhút nhát hoặc ngại thể hiện nơi đông người.... Do đó, giáo viên cần có sự 
khích lệ và khen ngợi để các em bạo dạn thoát ra khỏi vòng an toàn.
 Nhóm thứ ba: Gồm các em còn gặp khó khăn khi đọc bài. Các em còn phải 
đánh vần, đọc ê a kéo dài... thực sự nhút nhát, rụt rè trong mọi hoạt động, không 
dám thể hiện hành vi, lời nói trước đông người. Giáo viên cần quan tâm đặc biệt, 
dành thời gian, thường xuyên khích lệ động viên, tránh việc chê trách khiến các em 
càng tự ti, chán học. Với những em này, tôi đã sắp xếp ngồi cùng em đọc tốt để có 
sự hỗ trợ của bạn, giúp nhau tiến bộ.
 Hình ảnh đôi bạn cùng tiến
 Sau khi khảo sát các em trong lớp tôi đã đưa ra những phương pháp cụ thể 
để áp dụng với các học sinh trong lớp. Qua quá trình áp dụng phương pháp này học 
sinh lớp tôi có hứng thú học môn tiếng việt hơn các em đọc lưu loát, đọc đúng hơn, 
số em đọc ngắc ngữ giảm xuống rõ rệt. chỉ dùng phấn màu ghi các phụ âm, vần khó làm nổi bật các phụ âm, vần khó 
trong các từ luyện đọc để các em được nhìn bằng mắt, tập phát âm bằng miệng, 
được nghe và có thể viết bằng tay vào bảng con, có như vậy các em sẽ nhớ lâu 
và đọc đúng. Học sinh yếu đọc sai phụ âm, sai vần cần luyện nhiều và yêu cầu 
học sinh phân tích từ có tiếng có vần mà các em hay đọc sai.
 - Luyện đọc Đoạn - Bài.
 Kết hợp với việc đọc phát âm đúng tiếng từ phụ âm đầu tôi còn rèn cho 
học sinh biết ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấu phẩy đọc, lưu loát. Đây là yêu cầu 
trọng tâm của học sinh lớp 2. Khi học sinh đọc giáo viên phải theo dõi tững chữ 
không để cho các em đọc kéo dài ê-a, đối với học sinh yếu phần luyện đọc chưa 
đạt yêu cầu các em dùng bút chì đánh dấu vào sách giáo khoa để đọc cho đúng. 
Trong các giờ tập đọc tôi chép đoạn văn hoặc đoạn thơ dài khó đọc vào bảng 
phụ để hướng dẫn học sinh cụ thể từng câu, từng đoạn cách đọc như thế nào? 
Nhấn giọng ở từ nào?
 Qua biện pháp này sẽ giúp học sinh phân biệt cách đọc và nhớ rất lâu. Đặc 
biệt là những em đọc yếu thì rất hiệu quả rất rõ rệt.
 2.2.2. Rèn kĩ năng luyện đọc thầm:
 * Mục tiêu: Giúp học sinh có ý thức tập trung cao để theo dõi bài đọc, 
bước đầu học sinh hiểu được nội dung bài.
 * Cách tiến hành:
 - Yêu cầu tất cả học sinh theo dõi vào bài, đọc phải đầy đủ các tiếng trong 
câu ( lưu ý không đọc lướt ).
 - Yêu cầu học sinh đọc thầm bằng mắt, học sinh tập bỏ dần thói quen đọc 
thành tiếng lầm rầm.
 - Giao câu hỏi gắn với nội dung đoạn, bài đọc.
 - Khi đọc cố gắng không dùng ngón tay hay que tính để chỉ vào từng chữ, 
dòng trong sách.
 - Kiểm tra đọc thầm của các em tôi đã tiến hành kiểm tra bằng cách yêu 
cầu các em trả lời câu hỏi nội dung của đoạn vừa đọc đến đâu rồi. Nếu học sinh 
đọc thầm tốt thì các em sẽ hiểu được nội dung của đoạn đó và trả lời các câu hỏi 
tốt hơn.
 Đối với học sinh yếu tôi thường xuyên quan tâm và giúp đỡ các em bằng 
cách:
 - Lưu ý hơn trong các tiết học.
 - Thường xuyên uốn nắn việc phát âm sai. Từ đó, giúp các em có sự tập trung, lắng nghe từ các bạn, được tham gia học tập và 
có cơ hội thể hiện bản thân.
 2.2.4. Tích hợp rèn kĩ năng đọc trong các môn học khác.
 * Mục tiêu: Để giúp phát huy được hiệu quả của các biện pháp trên, việc 
tích hợp dạy học đọc trong tất cả các phân môn khác là vô cùng cần thiết. 
 * Cách tiến hành:
 - Tích hợp rèn kĩ năng đọc trong môn Toán, nhất là dạng bài toán có lời 
văn, trước hết học sinh phải đọc được thông thạo thì mới có thể hiểu được nội 
dung mà đề bài yêu cầu, để giúp các em làm tốt được điều này tôi đã phải hướng 
dẫn các em đọc kĩ đề bài để học sinh xác định được câu hỏi của đề bài. Từ đó 
giúp các em có kỹ năng đọc cũng như làm được bài toán tốt hơn.
 Ví dụ bài toán: Bác Hùng thu hoạch được 678 kg thóc nếp. Bác Tiến thu 
hoạch được ít hơn bác Hùng 35 kg thóc nếp. Hỏi bác Tiến thu hoạch được bao 
nhiêu ki – lô – gam thóc nếp?
 - Với môn Âm nhạc điều đầu tiên trước khi hát thì học sinh phải đọc được 
lời bài hát. Sau đó đọc lời của bài hát theo giai điệu của bài, học sinh sẽ thực 
hiện hát được đúng và hay.
 Ví dụ: Bài hát Chim chích chòe.
 - Với môn Tự Nhiên và Xã hội tôi luôn cho các em đọc tựa bài, yêu cầu 
hay kết luận sau mỗi bài học. Học sinh cần đọc đúng, đọc tốt thì mới có thể học 
tốt các môn học khác.
 * Kết quả: Dạy học tích hợp cũng là một trong những nguyên tắc cơ bản 
trong giảng dạy Tiếng Việt nói chung và các môn học khác nói riêng. Điều này 
giúp các em được rèn luyện thêm kĩ năng và qua đó chất lượng học tập của các 
em cũng được củng cố và nâng cao.
 2.3. Biện pháp thứ ba: Hướng dẫn học sinh cách ngắt nghỉ hơi và cách 
đọc liền mạch.
 * Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách đọc ngắt nghỉ hơi và cách đọc liền 
mạch phù hợp với bài thơ hoặc một văn bản đọc.
 * Cách tiến hành:
Hướng dẫn học sinh cần nghỉ hơi ở những chỗ có dấu kết thúc câu hoặc dấu 
ngăn cách các bộ phận câu với nhau (dấu chấm, dấu hỏi, chấm than, hai chấm, 
gạch ngang)
 Khi gặp những dấu này, người đọc cần nghỉ một quãng bằng khoảng thời 
gian phát âm một tiếng. Trong trường hợp kết thúc câu đồng thời kết thúc một 
đoạn để xuống dòng, quãng nghỉ sẽ dài gấp đôi. hướng dẫn học sinh nghỉ hơi kết hợp liền lấy hơi để đọc tiếp, không sẽ bị nhát 
gừng.
 Ở các mức độ bước đầu nhẹ nhàng, giáo viên cần lưu ý học sinh cách 
nhấn giọng một số từ ngữ gợi tả, gợi cảm khi đọc văn bản:
 Ví dụ: Trong đoạn thơ sau theo tôi nên nhấn giọng ở những từ ngữ sau:
 “Tôi ngậm ánh nắng sớm/
 Tôi uống giọt sương mai/
 Tôi sống qua bão lũ/
 Tôi chịu nhiều thiên tai.//”
 (Hạt thóc- Tiếng Việt 2, tập 2)
 Nhấn giọng như vậy giúp học sinh hiểu được những khó khăn mà hạt thóc 
đã phải trải qua.
 Song việc hướng dẫn học sinh nhấn giọng không có nghĩa là làm cho học 
sinh cứ thấy chữ nào gạch dưới thì đọc to chữ ấy lên trong khi chỉ cần phát âm 
mạnh hơn hoặc ngân dài hơn hoặc có khi phải đọc cho hơi không thoát ra là 
được. Điều này giáo viên cần hết sức thận trọng, nhất là đối với trẻ lớp 2 – vốn 
hiểu biết từ ngữ của các em còn hạn chế. Các em cần phân biệt rõ thế nào là 
nhấn giọng.
 * Cần lưu ý đọc đoạn:
 - Đối với bài văn hay bài thơ dài, giáo viên chủ động chia đoạn cho học 
sinh luyện đọc. Gọi những học sinh khá giỏi đọc trước cho học sinh nhận xét 
nhanh rồi luyện đọc theo nhóm. Cũng có thể cử đại diện của các tổ đọc mẫu, sau 
đó chuyển sang đọc đoạn trong nhóm.
 Yêu cầu học sinh đọc nhóm cần lưu ý luyện đọc đúng theo cô đã hướng 
dẫn, giúp bạn trong nhóm sửa chỗ còn đọc sai.
 - Ngoài cách hướng dẫn học sinh cách ngắt, nghỉ giáo viên cần hướng dẫn 
học sinh đọc liền mạch các cụm từ để tránh đọc tự do, nhát gừng.
 Ví dụ: 
 “ Lời ru/ có gió mùa thu/
 Bàn tay mẹ quạt/ mẹ đưa gió về.//”
 Thì học sinh hay đọc “Bàn tay/ mẹ quạt” và “ mẹ đưa gió về” nên giáo 
viên hướng dẫn học sinh đọc liền mạch “Bàn tay mẹ quạt” ngắt hơi rồi đọc đoạn 
tiếp “ mẹ đưa gió về”.
 * Kết quả: Thông qua biện pháp này đã giúp học sinh biết cách nghỉ hơi 
khi đọc và cách đọc liền mạch. 2.5. Biện pháp thứ năm: Thường xuyên kết hợp cùng phụ huynh học 
sinh.
 * Mục tiêu: Giúp học sinh có môi trường đọc, xây dựng văn hóa đọc.
 * Cách tiến hành:
 Việc học đọc của học sinh mới chỉ dừng lại ở những bước đầu. Bởi vậy, 
việc luyện đọc cần diễn ra thường xuyên, liên tục mới đem lại hiệu quả tốt. 
Ngay từ đầu năm học, giáo viên cần trao đổi với phụ huynh tình hình của các 
con, cần cho phụ huynh nắm rõ được những yêu cầu cần đạt đối với việc đọc, 
những ưu điểm và nhược điểm cần khắc phục của mỗi học sinh để phụ huynh có 
thể nắm được. Trên cơ sở đó, giáo viên đưa ra một số biện pháp phối hợp giữa 
giáo viên và phụ huynh để giúp các em có kĩ năng tốt trong việc đọc như:
 - Đôn đốc, kiểm tra các con việc luyện đọc ở nhà.
 - Khuyến khích, động viên và cùng các con đọc thêm sách, báo, truyện ở 
nhà để rèn luyện thêm khả năng đọc.
 - Hướng dẫn các con đọc đúng văn bản.
 Hình ảnh phụ huynh hướng dẫn con đọc sách, truyện tại nhà.
 - Giáo viên cũng phải thường xuyên thông báo tình hình của học sinh 
cho phụ huynh biết để kịp thời có những biên pháp can thiệp hợp lí giúp em 
ngày càng tiến bộ hơn trong việc đọc.
 * Kết quả: Sau khi thực hiện biện pháp có sự phối hợp với phụ huynh, 
tôi nhận thấy đã có chuyển biến tích cực. Kỹ năng đọc của các em được nâng 
cao rõ rệt.