Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Tin học trong trường Tiểu học

 THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
 1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy 
môn Tin học trong trường Tiểu học”.
 2. Lĩnh vực (mã)/cấp học: Tin học (10)/TH
 3. Thời gian áp dụng sáng kiến:
 Từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 2 năm 2023
 4. Tác giả:
 Họ và tên: Đinh Thị Thêu
 Năm sinh: 1985
 Nơi thường trú: Xuân Thượng
 Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm
 Chức vụ công tác: Giáo viên
 Nơi làm việc: Trường tiểu học Xuân Thượng
 Điện thoại: 0947750985
 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%
 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
 Tên đơn vị: Trường tiểu học Xuân Thượng
 Địa chỉ: Xuân Thượng - Xuân Trường - Nam Định
 Điện thoại: 02283.886 519 đồng nghiệp tôi nhận thấy rằng hầu như học sinh đều hứng thú và rất yêu thích 
môn Tin học. Tuy nhiên chất lượng môn Tin học qua các năm học chưa cao, đặc 
biệt kỹ năng thực hành máy tính của học sinh còn chưa thành thạo. Là giáo viên 
dạy môn Tin học ở tiểu học tôi thấy: Chương trình Tin học của học sinh Tiểu học 
gồm các nội dung chủ yếu như làm quen với việc sử dụng máy vi tính, sử dụng 
những thiết bị thông dụng, sử dụng phần mềm trò chơi mang tính giáo dục, sử 
dụng phần mềm soạn thảo văn bản, sử dụng phần mềm đồ họa, bước đầu làm 
quen với Internet... Do vậy, việc đưa Tin học vào tiểu học ở môn tự chọn là đúng 
đắn. Đặc biệt là trong hoàn cảnh hiện nay, ngành Giáo dục - Đào tạo đã có khả 
năng tự trang bị phòng máy vi tính cho các trường.
 Từ thực tế trên, trong quá trình dạy học tôi luôn băn khoăn trăn trở làm thế 
nào nâng cao chất lượng trong mỗi giờ học giúp các em nắm vững được kiến thức 
và thành thạo các thao tác cơ bản với máy vi tính nên trong quá trình giảng dạy 
tôi luôn chú trọng đến việc hướng dẫn, chia nhóm học tập, thực hành sao cho các 
đối tượng học sinh đều có thể nắm được kiến thức và có thời gian tiếp xúc, sử 
dụng máy nhiều giúp các em có thể tự khám phá và tự học. Vì lý do trên nên tôi 
đã chọn và đi sâu vào nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả 
giảng dạy môn Tin học trong trường Tiểu học”.
 II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP:
 1. Mô tả giải pháp trước khi có sáng kiến.
 Nhà trường đã trang thiết bị khá đầy đủ các trang thiết bị, sách giáo khoa 
và các phần mềm kèm theo tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong việc giảng 
dạy. Phòng Tin học với tổng số máy tính : 15 máy tính, các máy tính được kết 
nối mạng internet đầy đủ. Học sinh được học môn Tin học từ khối lớp 3 đến khối 
lớp 5. Lớp 3 được học 1 tiết/ tuần. Lớp 4,5 được học với thời lượng 2 tiết/1 tuần.
 Được sự ủng hộ của các bậc cha mẹ học sinh, của phòng GD&ĐT huyện 
Xuân Trường; sự lãnh đạo của UBND Xã Xuân Thượng, UBND huyện Xuân 
Trường đã tạo điều kiện hỗ trợ cơ sở vật chất cho nhà trường. Giáo viên được đào 
tạo về sư phạm Tin học đã đáp ứng yêu cầu cho dạy và học môn Tin học trong Khối 4 37 12 32.4 14 37.8 8 21.6 3 8.2
 Khối 5 53 17 32 19 35.8 11 20.7 8 11.5
 Từ biểu tổng hợp trên tôi thấy khả năng thao tác của học sinh tương đối 
chậm, tỉ lệ thao tác đúng và nhanh còn ít nhiều em chưa biết thao tác trên máy 
tính, việc vận dụng các hình thức tổ chức dạy học chưa linh hoạt, yếu tố thực 
hành trong giờ dạy chưa được phát huy, học sinh thao tác chậm. Nguyên nhân do 
tổ chuyên môn chưa chú ý bồi dưỡng về đổi mới phương pháp dạy học cho học 
sinh, việc phối hợp các hình thức tổ chức dạy học chưa linh hoạt, tổ chức các giờ 
học còn thiếu linh hoạt, quản lý học sinh nền nếp chưa tốt. Chưa biết phân công 
học sinh theo nhóm trình độ thực hành trên máy, việc đổi mới phương pháp dạy 
học còn hạn chế, lúng túng, vận dụng chưa có chiều sâu, các giờ học giáo viên 
chưa mạnh dạn giao việc thực hành cho học sinh. Điều này tạo ra thói quen thụ 
động của trò. Cũng có giáo viên sử dụng máy tính, máy chiếu đa năng, song lại 
chưa chú ý xem có cần thiết và phù hợp với bài học không, liều lượng thế nào... 
và nghiễm nhiên coi như mình đã đổi mới phương pháp dạy học mà quên mất 
rằng, đó chỉ là phương tiện hỗ trợ cho việc dạy học.
 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến.
 Giải pháp 1: Cải thiện chất lượng phòng máy:
 Việc sửa chữa máy tính trong phòng máy đã có nhân viên bảo trì đến sửa 
chữa. Nhưng người quản lí trực tiếp và thường xuyên nhất chính là giáo viên. Để 
có một tiết thực hành đạt hiệu quả cao và không ảnh hưởng nhiều đến học sinh 
thì tất cả các máy trong phòng phải hoạt động tốt. Thế nhưng trong quá trình sử 
dụng máy tính, chúng ta vẫn thường xuyên gặp phải những lỗi hệ thống từ nhỏ 
đến lớn. Trong đó, những sự cố bất thường như: treo máy, khởi động lại, thậm 
chí tắt luôn không khởi động được...làm ảnh hưởng rất nhiều đến giờ dạy. Trước 
khi gọi nhân viên bảo trì tới sửa, là một giáo viên Tin học, tôi cũng cần phải nắm 
bắt một số những thủ thuật cơ bản nhất để xử lí kịp thời.
 Với những sự cố bất ngờ trên, việc xác định nguyên nhân của nó sẽ giúp ta Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là phủ nhận phương pháp 
dạy học truyền thống và sử dụng phương pháp dạy học hoàn toàn mới. Đổi mới 
phương pháp dạy học là sự vận dụng sáng tạo các phương pháp dạy học, các biện 
pháp, kỹ thuật dạy học truyền thống kết hợp với những phương pháp dạy học, 
phương tiện, công nghệ và các kỹ thuật dạy học hiện đại, sao cho phù hợp với đối 
tượng, nội dung chương trình, nhằm giúp người học tích cực, chủ động sáng tạo 
trong việc tiếp thu kiến thức, rèn luyện kĩ năng và vận dụng kiến thức vào thực 
tế.
 Bản chất của phương pháp dạy học là đổi mới quan niệm dạy học từ: dạy 
học thụ động sang dạy học tích cực tham gia; dạy học bằng kể hay giải thích 
chuyển sang dạy học bằng cách khám phá; dạy học độc thoại thay bằng dạy học 
đối thoại; dạy học tập trung vào cá nhân nay là dạy học tập trung vào nhóm, dạy 
học hợp tác; dạy học tập trung vào nội dung tiến tới dạy học tập trung vào quá 
trình; dạy học tập trung vào việc dạy nay là dạy học tập trung vào việc học; dạy 
kiến thức bây giờ là dạy cách học cho học sinh.............
 Làm như vậy, thể hiện sự tôn trọng học sinh, tôn trọng vốn hiểu biết, kinh 
nghiệm đã có của các em. Tạo điều kiện cho học sinh tự phát hiện vấn đề, tự thực 
hành các thao tác trên máy tính, giúp học sinh dễ tiếp thu, dễ nhớ và nhớ lâu hơn, 
mạnh dạn tự tin hơn, phấn khởi hơn khi được tham gia thực hành. Tạo không khí 
học tập vui vẻ, nhẹ nhàng, thoải mái, không mệt mỏi, buồn ngủ...
 Bước đầu vận dụng một số phương pháp dạy học làm sao cho học sinh: 
được tham gia nhiều hơn, được trao đổi nhiều hơn và được làm, thực hành nhiều 
hơn.
 Đó chính là thay đổi nhận thức từ dạy học tập trung vào người dạy chuyển 
sang dạy học tập trung vào người học.
 Giải pháp 3: Xây dựng kế hoạch bài dạy, xây dựng ý tưởng, thiết kế 
bài dạy phù hợp:
 Ngay từ bài học đầu tiên trong chương trình học Tin học, giáo viên phải 
xác định rõ cho học sinh nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các - Chuột của máy tính giúp điều khiển máy tính nhanh chóng và thuận tiện. 
(Với sự giúp đỡ của máy tính các em có thể làm nhiều công việc như: học nhạc, 
học vẽ, học làm toán, liên lạc với bạn bè ...)
 Hoạt động 2: Thực hành
 - GV sử dụng máy chiếu hướng dẫn HS mở chương trình WordPart, giúp 
HS luyện gõ bàn phím.
 - Giáo viên quan sát và trợ giúp các nhóm chưa làm được. Hướng dẫn HS 
luyện gõ các phím.
 Giải pháp 4: Nội dung rất phù hợp, lôi cuốn học sinh. Để thực hiện dạy 
đạt hiệu quả, ngoài việc thực hiện đúng theo chương trình, tôi đã thực hiện 
như sau:
 * Phần 1: Máy tính và em (Lớp 3) Khám phá máy tính (lớp 4, 5) 
 Ở phần học này, ngay từ bài học đầu tiên, giáo viên cần giúp cho học sinh 
xác định rõ và nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các bộ phận 
đó bằng cách cho học sinh quan sát ngay trong giờ giảng lý thuyết. Sau đó, vấn 
đề làm tôi quan tâm nhất là tạo cho các em có thao tác đúng và thành thạo khi sử 
dụng chuột, bàn phím, 
 Ví dụ 1: Ở bài Bàn phím máy tính: Để giúp các em làm quen với bàn phím, 
giáo viên cho học sinh nêu tên tất cả các phím và cho chơi một số trò chơi có nội 
dung về bàn phím. Vì thế, theo tôi ngay từ bài học này giáo viên có thể hướng 
dẫn học sinh làm quen luôn với phần mềm Mario. Như thế học sinh vừa nắm 
được tên của các phím, vừa gây được hứng thú học tập của các em. 
 Ví dụ 2: Bài Sử dụng chuột máy tính: Để giúp các em sử dụng thành thạo 
các thao tác ngay trong tiết học giáo viên cần lồng ghép một số trò chơi như: Trò 
chơi Dots, trò chơi Stick hoặc một vài trò chơi khác nhưng phải có tính giáo 
dục ( thay vì đợi đến Phần trò chơi học sinh mới được chơi) . Đối với những học 
sinh yếu, cũng giống như học sinh lớp 1, giáo viên phải cầm tay các em để chỉ 
dẫn. Với phương pháp này, học sinh nắm bắt rất nhanh, rất hứng thú và nhanh có thói quen gõ 10 ngón. 
 * Phần 4: Em tập vẽ 
 Với phần học này, học sinh rất có hứng thú học tập. Ở phần này giáo viên 
cần chú trọng cho học sinh thực hành nhiều, giảm tiết lý thuyết hoặc có thể giảng 
lý thuyết ngay trong tiết thực hành. Như vậy học sinh mới có thao tác thành thạo 
được. Ngoài việc dạy những yêu cầu cơ bản trong sách giáo khoa. Nếu có điều 
kiện giáo viên có thể thiết kế các bài tập khác để phần học này thêm phong phú. 
 Ví dụ: Bài Vẽ đường thẳng, đường cong: Sách giáo khoa yêu cầu học sinh 
vẽ ngôi nhà, vẽ chiếc thuyền, vẽ núi... Giáo viên có thể giới thiệu thêm cho các 
em một số mẫu vẽ khác như cái nôi em bé, sóng biển, cái quạt, hoặc em hãy tự 
nghĩ ra những vật gì có sử dụng đường thẳng, đường cong để vẽ  dành cho 
những học sinh đã hoàn thành bài vẽ theo yêu cầu. 
 Ở lớp 4 - 5, yêu cầu đã được nâng cao hơn. Ngoài những kiến thức cơ bản 
cần đạt được ra, giáo viên cần quan tâm nhiều đến vấn đề ứng dụng của các kiến 
thức đó vào bài vẽ. 
 Ví dụ : Khi HS thực hành vẽ một bức tranh có 2 con gấu. Giáo viên hướng 
dẫn học sinh có thể sao chép và lật quay hình vẽ mà không cần tốn nhiều thời 
gian. 
 * Phần 5: Em tập soạn thảo 
 Nội dung kiến thức chủ yếu là tạo cho học sinh những kiến thức cơ bản 
nhất để soạn thảo và trình bày một văn bản. Ở phần này giáo viên cũng chú ý đến 
dạy thực hành hơn, dạy xong lý thuyết là cho học sinh thực hành ngay như vậy 
học sinh mới nắm được. 
 Ở lớp 3 học sinh được làm quen với 2 cách gõ là kiểu VNI và kiểu Telex. 
Giáo viên cần cung cấp cả 2 cách gõ này và khuyến khích các em lựa chọn cách 
gõ phù hợp để việc soạn thảo dễ dàng hơn. 
 Ở lớp 4 và 5 học sinh đã được học cách trình bày văn bản. Giáo viên hãy cũng là lần đầu tiên học sinh được làm quen với ngôn ngữ lập trình. Do vậy, khi 
thực hành những câu lệnh của Logo giáo viên cần lưu ý học sinh phải rất cẩn thận 
khi viết các câu lệnh, tránh để học sinh hiểu tùy tiện, áp dụng những ngôn ngữ 
thông thường dành cho câu lệnh. 
 Đứng trước mỗi bài tập, bài thực hành, giáo viên luôn luôn yêu cầu học 
sinh chia công việc được giao thành những nhiệm vụ nhỏ hơn và cuối cùng dùng 
những lệnh cơ bản của Logo để thực hiện. Sau khi chia nhỏ và phân tích bài toán, 
cần rèn luyện cho học sinh cách nhìn tổng hợp bài toán. 
 Vì học sinh chưa học đến khái niện về góc nên xác định góc quay trong bài 
tập thực hành là khó, giáo viên nên hướng dẫn thật kĩ phần này, giúp cho học sinh 
nắm thật chắc để xác định góc quay bao nhiêu độ đúng theo yêu cầu từng bài. 
 Khuyến khích học sinh làm việc tập thể, làm việc theo nhóm . 
 Ví dụ: Bài thực hành số 2-Tin 5 (SGK T123) Viết chương trình gồm một 
số thủ tục để tạo ra hình trang trí theo mẫu.
 Để làm được bài tập này, giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm 4 và chia 
việc cho từng học sinh cụ thể như: 
 + Thủ tục 1: Vẽ hình vuông với câu lệnh Repeat 4[FD 50 T 90] 
 + Thủ tục 2: Vẽ tam giác: Repeat 3 [FD 50 RT 120] 
 + Thủ tục 3: Vẽ ngôi nhà: dùng hai thủ tục 1 và 2 tong thân thủ tục 3. Tranh vẽ của học sinh lớp 5 chủ đề mái trường
 Tranh vẽ của học sinh lớp 5 chủ đề Gia đình
 Tranh vẽ của học sinh lớp 5 với thông điệp phòng chống covid-19 Giải 
pháp 6: Thiết kế bài giảng hấp dẫn, hiệu quả (giúp học sinh tiếp thu bài 
tích cực, chủ động hơn)
 Trong bài giảng điện tử, tôi luôn tìm kiếm, sử dụng những hình ảnh mang 
tính trực quan, sinh động mà gần gũi với học sinh giúp cho tiết học sôi nổi và đúng
 Khối - TSHS TS % TS % TS % TS %
 Khối 3 38 17 44.7 18 47.3 2 5.2 1 2.6 
 Khối 4 37 17 45.9 17 45.9 2 5.4 1 2.8 
 Khối 5 53 22 41.5 27 50.9 3 5.7 1 1.9 
 Từ bảng kết quả trên cho thấy các biện pháp áp dụng vào việc dạy học Tin 
học tiểu học đã trình bày ở trên giúp học sinh không những nắm chắc kiến thức 
mà các em học tập hào hứng, tiếp thu bài nhanh hơn, có chất lượng thực sự.
 So sánh 2 cách dạy học, tôi tự nhận thấy:
 Dạy học tập trung vào người dạy Dạy học tập trung vào người học
 1. Không chú ý kinh nghiệm và vốn 1. Tôn trọng kinh nghiệm và vốn hiểu 
 hiểu biết đã có của học sinh biết đã có của học sinh 
 2. Tập trung vào việc dạy của thầy 2. Tập trung vào việc học của trò 
 3. Thầy độc thoại, phát vấn 3. Đối thoại trò-trò, trò-thầy 
 4. Học sinh thụ động nghe 4. Học sinh tích cực, chủ động 
 5. Thầy cung cấp thông tin 5. Thầy tổ chức, động viên, hướng 
 6. Thầy áp đặt kiến thức có sẵn dẫn/gợi ý 
 7. Trò học thuộc 6. Học sinh tự phát hiện, tự giải quyết 
 vấn đề, tự rút ra kết luận 
 8. Thầy độc quyền đánh giá 
 7. Học cách học, cách giải quyết vấn 
 đề 
 8. Kết hợp thầy đánh giá với tự đánh 
 giá của học sinh, của tập thể lớp