Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp luyện đọc cho học sinh Lớp 1

 Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ vô cùng quan trọng, hình thành 
4 kĩ năng : nghe , nói, đọc , viết cho học sinh. Kĩ năng đọc là sự khởi đầu giúp cho 
học sinh chiếm lĩnh một công cụ mới để sử dụng trong học tập và trong giao tiếp. 
Nếu kĩ năng viết được coi là phương tiện ưu thế nhất trong hệ thống ngôn ngữ thì kĩ 
năng đọc được coi là một phần không thể thiếu trong môn Tiếng Việt bậc tiểu học và 
nhất là học sinh lớp 1.
 Xuất phát từ quan điểm chung là dạy Tập đọc kết hợp dạy ngữ và rèn đọc cho 
các em học tiếng mẹ đẻ. Hiện nay, ngành Giáo dục nói chung và bậc Tiểu học nói 
riêng, đã và đang tiến hành phương pháp dạyhọc đối với tất cả các môn học trong đó 
có môn Tập đọc. Mặt khác, tập đọc là một phân môn mang tính tổng hợp, bởi bên 
cạnh việc dạy học chúng ta còn trau dồi kiến thức về Tiếng Việt, kiến thức về văn 
học, về đời sống, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ cho học sinh. Phân môn Tập đọc góp 
phần hình thành và phát triển kĩ năng đọc cho học sinh bằng một trong bốn kĩ năng 
cơ bản mà học năng đọc đạt kết quả chưa cao. Trên thực tế, nếu không có kĩ năng đọc 
thì học sinh không có điều kiện để học các môn học khác, không thể tiếp thu tri thức 
của nhân loại. Vì vậy, việc dạy đọc cho học sinh có ý nghĩa to lớn. 
 Ở lớp 1 các em học sinh bắt đầu làm làm quen với các kĩ năng nghe, nói, đọc, 
viết. Bắt đầu học đọc, học viết nên các em lớp 1 còn nhiều bỡ ngỡ và tiếp thu kiến 
thức thật khó khăn , nhiều em còn chưa nắm vững các chữ cái. Nếu không được quan 
tâm , rèn luyện thì chất lượng học tập của các em không cao. Theo tôi, đề nâng cao 
chất lượng học sinh phải giúp học sinh nắm được kiến thức, cơ bản ngay từ lớp 1. Mà 
đa số các em đều chưa tốt đều do chưa thuộc kĩ âm, vần, chưa đọc thông viết thạo cho 
nên giúp học sinh có kĩ năng đọc tốt hơn rất quan trọng. Đó là lí do tôi chọn đề tài :” 
Một số biện pháp luyện đọc cho học sinh lớp 1” để nghiên cứu và áp dụng vào thực 
tế lớp tôi chủ nhiệm, mong muốn các em đều đọc tốt có nền móng cơ bản để học các 
lớp trên.
 2. Mục tiêu,nhiệm vụ của đề tài
 2.1. Mục tiêu:
 Bản thân tôi khi nghiên cứu giải pháp sáng tạo này nhằm góp phần nâng cao 
hơn nữa kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1- trường Tiểu học Đông Quang.
 - Về đọc đúng: Học sinh đọc đúng các phụ âm đầu vần, thanh, đọc đúng tiếng 
từ, câu, đoạn văn, bài văn, bài thơ
 - Đọc hay, đọc diễn cảm: Học sinh khi đọc bài văn, bài thơ phải biết ngắt nghỉ 
đúng các dấu chấm, dấu phẩy, dấu chấm hỏi, dấu chấm cảm. Khi đọc biết lên giọng, 
hạ giọng ở những câu văn, bài thơ, hơn nữa là đọc phân vai. 
 - Học sinh hiểu được nội dung văn bản và thể loại (văn xuôi hay thơ), từ đó học 
sinh có thái độ, tình cảm đúng trong cuộc sống. 
 - Thông qua dạy học giúp các em có điều kiện tiếp cận và nắm bắt các môn 
học, hiểu các văn bản, tiếp thu và chiếm lĩnh được tri thức, tự tin khi giao tiếp nhằm 
góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam hiện đại, phát triển toàn diện về 
mọi mặt Đức - Trí - Thể - Mĩ cho học sinh.
 2 Đọc để hiểu nội dung văn bản: Mục đích cuối cùng của việc đọc là để thông 
hiểu nội dung văn bản. Có nhiều cấp độ tạo nên sự thông hiểu toàn bộ nội dung văn 
bản: sự hiểu nghĩa của từ ngữ, nghĩa của câu, của đoạn và của toàn văn bản. Kĩ năng 
đọc là một kĩ năng phức tạp đòi hỏi quá trình luyện tập lâu dài. 
 Kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1 rất quan trọng, đó cũng là sự phản hồi của
kết quả tiếp thu sau một quá trình học tập của các em. Nó thể hiện kết quả nhận biết 
các con chữ, các vần, và khả năng ghép chữ cái với nhau thành vần, ghép chữ cái với 
vần thành tiếng, và khả năng đọc từ, đọc câu sau cùng là đọc được một bài văn ngắn, 
một bài thơ ngắn vv 
 Học sinh đã nhận được mặt chữ, biết ghép vần, ghép tiếng, ghép từ, đọc câu
còn yêu cầu các em phải đọc đúng, đọc chuẩn, đọc chính xác. Vì nếu các em phát âm 
chuẩn đọc đúng các em sẽ viết đúng, bài chính tả sai ít lỗi, và các em sẽ hiểu được ý 
của tiếng, từ, câu , bài mà các em viết.
 2. Thực trạng
 * Thuận lợi
 + Giáo viên:
 - Nhà trường luôn tạo mọi điều kiện tốt nhất để giáo viên giảng dạy. Thư viện 
cung cấp đầy đủ SGK, SGV cũng như tài liệu để giáo viên tham khảo. Thiết bị có ti 
vi,máy tính phục vụ giáo án điện tử. 
 - Được sự quan tâm và chỉ đạo tốt của các cấp lãnh đạo về chuyên môn. Tổ 
chức bồi dưỡng giáo viên, tổ chức những buổi học chuẩn kiến thức kỹ năng cho học 
sinh tiểu học v v cung cấp đủ tài liệu, phương tiện để nghiên cứu, học hỏi, giảng 
dạy.
 - Được sự giúp đỡ của Ban Giám Hiệu trường: tổ chức thao giảng, dự giờ hàng 
tháng, tổ chức những buổi học chuyên đề thảo luận về chuyên môn để rút ra những ý 
kiến hay, những đề xuất kinh nghiệm tốt áp dụng trong việc giảng dạy.
 - Đội ngũ giáo viên trường có tay nghề vững lâu năm trong công tác, có nhiều 
kinh nghiệm, có ý thức tốt về trách nhiệm người giáo viên và sẵn sàng giúp đỡ đồng 
nghiệp về chuyên môn cũng như giúp nhau tháo gỡ những khó khăn hay xử lý các 
trường hợp học sinh cá biệt về học tập cũng như hạnh kiểm.
 + Học sinh:
 - Ở độ 6-7 tuổi của học sinh lớp 1.Các em đa số còn rất ngoan, dễ vâng lời, 
nghe lời cô giáo, thích học tập và thi đua với các bạn, dễ khích lệ động viên khen 
thưởng vv.
- Đa phần phụ huynh trong lớp đã chuẩn bị đủ máy, mạng phụ vụ cho các con học 
zoom
 - Có được sự quan tâm về việc học tập của con em mình của một số phụ huynh 
có ý thức trách nhiệm không khoán trắng cho nhà trường cho giáo viên, và cùng với 
giáo viên trong việc học tập của con em mình như: Chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng 
học tập, máy tính, điện thoại có kế nối mạng thường xuyên nhắc nhở và tạo điều kiện 
 4 -Trau dồi kiến thức văn học, kiến thức ngôn ngữ, kiến thức đời sống cho học 
sinh. 
 - Giáo dục thẩm mĩ - tình cảm - phát triển tư duy cho học sinh.
 - Học sinh học môn Tiếng Việt có kết quả cao trong đó có phân môn Học vần.
 - Học sinh đọc tốt còn giúp các em học tốt các môn khác. Để tiến hành làm đề 
tài này, tôi đã nghiên cứu sách giáo khoa phân môn học vần lớp 1 để tìm hiểu nội 
dung, cấu trúc của chương trình. Tìm hiểu việc dạy và học của các em có hệ thống 
nội dung bài học Nghiên cứu tài liệu hướng dẫn dành cho giáo viên của môn Tiếng 
Việt trong đó có phân môn học vần lớp 1. Nghiên cứu rút kinh nghiệm qua từng tiết 
dạy để rút ra những điều cần thực hiện. Nghiên cứu tài liệu có liên quan đến môn 
Tiếng Việt nhất là phân môn Học vần .
 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
 - Ở giai đoạn 6-7 tuổi, khả năng tập trung chú ý của học sinh chưa cao, tư duy 
cụ thể là chủ yếu, khả năng tổng hợp khái quát mới ở mức đơn giản.Vì thế, trẻ thường 
lẫn các đối tượng có hình dạng hay cách phát âm các âm, tiếng, từ na ná giống nhau, 
chưa biết phân biệt đâu là đúng, là sai.
 Ở lứa tuổi học sinh Tiểu học, các em chủ yếu học và chơi. Đây là hai hoạt động 
đan xen nhau. Trẻ em nặng tính hồn nhiên, ngây thơ trong sáng. Các em dễ tin và 
nghe lời thầy cô, tin vào khả năng học tập của chính bản thân các em, tin vào những 
điều nhà trường, gia đình, xã hội đã dạy dỗ các em nên người. Ở lứa tuổi này tâm lý 
của các em là thích được khen hơn chê, cho nên khi các em đọc bài tốt, đạt điểm cao, 
được thầy cô khen, bạn bè quý mến các em rất thích. Vì vậy người giáo viên Tiểu học 
phải nắm bắt được tâm sinh lý học sinh Tiểu học. Do đó khi nghiên cứu đề tài sử 
dụng phương pháp rèn đọc cho học sinh lớp 1 qua môn học vần là rất phù hợp với 
đặc điểm tâm sinh lý của các em. 
 3.2. 1.Nghiên cứu chương trình sách giáo khoa: 
 Qua việc nghiên cứu một số tài liệu Sư phạm tôi đã rút ra một số điểm đáng 
lưu ý như sau: 
 - Do nhận thức của trẻ thiên về trực quan. Vì vây, giáo trình “Phương pháp dạy 
học Tiếng Việt” trong các phương pháp dạy Tập đọc có phương pháp trực quan và 
phương pháp luyện tập là hết sức quan trọng. Phương tiện trực quan có thể là vật thật, 
tranh vẽ, mô hình , bộ chữ thực hành Tiếng Việt , cũng có thể là giọng đọc mẫu của 
giáo viên.Một hình thức sinh động và có hiệu quả. Giáo viên phải đọc đúng thể loại, 
đúng ngữ điệu, biểu hiện tình cảm qua nét mặt, cử chỉ, điệu bộ. Bên cạnh đó còn hình 
thức trực quan thứ hai là ghi các tiếng khó, câu khó, đoạn khó đọc vào bảng phụ để 
học sinh tri giác cụ thể hơn. Giáo viên cần chép rõ ràng và hướng dẫn tỉ mỉ. Đó chính 
là các hình thức trực quan rất cần thiết cho việc rèn đọc. Các em có đọc đúng thì mới 
có thể viết được đúng.Ở phương pháp luyện tập sẽ có các quá trình luyện tập là: đọc 
đúng âm, tiếng, câu; biết ngắt nghỉ đúng chỗ khi đọc. Giọng đọc phải thể hiện qua bài 
văn hay bài thơ và thể hiện cảm xúc qua nội dung bài đọc. Đọc sai chỗ ngắt giọng 
phản ánh một cách hiểu sai nghĩa hoặc ít ra một cách đọc không để ý đến nghĩa. 
 6 Thực trạng của học sinh: Tôi đã tiến hành điều tra học sinh lớp 1A5 tổng số là 
27 em. 
 - Phương thức điều tra 1: Bằng hình thức thăm dò điền vào dàn ý, vào ô trống 
mà em cho là đúng hoặc hình thức lựa chọn từ thích hợp để điền vào ô trống.
 Câu 1: Điền vào chỗ trống n hoặc ng. 
 Xóm la., cái bà..
 Câu 2: Điền vào chỗ trống n hoặc l.
 ..iu o, iềm vui, eo trèo.
 Câu 3: Điền vào chỗ trống chanh hay tranh
 Quả  ,bức ..
 Điều tra kết quả phương thức 1:
 Câu 1: 80% học sinh trả lời đúng.
 Câu 2: 60% học sinh trả lời đúng.
 Câu 3: 60% học sinh trả lời đúng.
 Từ kết quả điều tra phương thức trên tôi thấy học sinh đọc sai nhiều nhất là phụ 
âm l/n, s/x. Hai phụ âm này học sinh hay đọc sai, trong đó có một phần lỗi học sinh 
chưa chú ý và giáo viên đọc chưa chuẩn. 
 Phương thức điều tra 2: 
 Tôi tiến hành điều tra vào lớp giảng dạy và khảo sát cụ thể qua việc đọc của 
từng học sinh. 
 Kiểm tra sự nắm bắt, nhận diện chữ cái các em đã học ở Mẫu Giáo và kết quả 
điều tra năm thu được như sau:
 Tình hình học sinh: lớp 1C sĩ số : 32 học sinh
 Kết quả khảo sát nhận diện chữ cái:
 • Học sinh không biết chữ cái nào : 5 em
 • Biết 6 – 10 chữ cái : 10 em
 • Nhận biết hết bảng chữ cái : 17 em
 Như vậy tỉ lệ học sinh nhận diện một cách chắc chắn chính xác bảng chữ cái 
còn thấp dẫn đến kết quả học tập còn chưa cao.
 Thông qua kết quả đó tôi phân loại học sinh theo nhóm đối tượng vào sổ nhật 
ký cá nhân để tiện việc theo dõi giúp đỡ từng học sinh. Đồng thời lập kế hoạch cá 
nhân để có biện pháp giúp đỡ các em với các biện pháp cụ thể trong từng tiết học, bài 
học.
 * Cách thức thực hiện
 Tập đọc là phân môn chủ yếu rèn cho học sinh kỹ năng đọc, từ mức độ nhận 
biết để đọc đúng, rõ ràng đến mức độ cao hơn là đọc lưu loát, biết ngắt nghỉ, lên - 
xuống giọng và thể hiện thái độ tình cảm qua bài Tập đọc, học sinh hiểu được nội 
dung của bài. Để đạt được mục đích ấy, trước hết người giáo viên phải có phương 
pháp rèn đọc đúng, có các hình thức rèn đọc cũng như tinh thần trách nhiệm đối với 
 8 nắm bắt rõ hơn. Đa số học sinh đọc tốt, trừ một số trường hợp đặc biệt (các em bị dị 
tật về bộ máy phát âm) còn lại với cách rèn đọc trên các em đã đọc tốt. 
 * Luyện đọc câu – đoạn – bài:
 Đối với học sinh lớp 1 , thực tế cho thấy các em thường đọc theo kiểu đọc vẹt, 
nhưng phần lớn chưa nhớ được mặt chữ. Khi giáo viên yêu cầu thì không đọc được. 
Để học sinh nhận và nhớ được mặt chữ đọc đúng và nhanh, khi học sinh đọc xong 
câu tôi cho học sinh phân tích một tiếng nào đó hoặc che đi một số chữ và yêu cầu 
học sinh đọc các chữ còn lại. Sau đó tôi cho học sinh đọc câu mới đã đảo trật tự 
nhưng vẫn giữ nguyên nội dung câu vừa học.Kết hợp với rèn phát âm đúng tiếng, từ 
có phụ âm, có vần học sinh hay phát âm sai; tôi còn rèn cho học sinh biết ngắt, nghỉ 
đúng dấu chấm, dấu phẩy và đọc lưu loát (đây là yêu cầu trọng tâm của học sinh lớp 
1).
 Bước sang phần đọc, đa số các em còn đọc chưa chuẩn, đọc còn ngắc ngứ, đọc 
từng âm, tiếng. Một số học sinh yếu còn phải dừng lại để đánh vần. Nhiều em chưa 
biết nghỉ hơi đúng lúc, đúng chỗ. Để khắc phục tình trạng này, tôi đã dành nhiều thời 
gian hơn cho việc luyện đọc. Tuy nhiên vẫn đảm bảo đủ nội dung trong một giờ Tập 
đọc. Dùng thời gian thích đáng cho việc luyện đọc (ở lớp và ở nhà). Khi học sinh đọc 
tôi theo dõi để nhắc nhở học sinh ngắt nghỉ đúng dấu chấm, dấu phẩy. Đọc rõ từng 
cụm từ, câu, tránh đọc kéo dài giọng. Đối với học sinh yếu phần luyện đọc chưa đạt 
yêu cầu, các em dung bút chì đánh dấu vào sách giáo khoa, về nhà tự luyện đọc, tiết 
học sau tôi kiểm tra. Rèn kỹ năng đọc: đọc câu, đoạn hay cả bài, tôi luôn hướng dẫn 
các em rất tỉ mỉ. Trong các giờ Tập đọc, tôi thường chép sẵn các đoạn văn hay thơ 
cần lưu ý về cách đọc. Nếu là bài đọc thuộc long cũng cần phải chép ra bảng phụ để 
học sinh tri giác cụ thể, cần chép rõ rang mới có tác dụng trực quan tốt. 
 Khi dạy học thuộc lòng, tôi chép bài lên bảng (bảng phụ) rồi luyện đọc cho các 
em bằng phương pháp xoá dần chỉ để lại từ điểm tựa. Phần này làm trực quan tốt thì 
các em học dễ nhớ và thuộc bài nhanh hơn so với phương pháp để học sinh đọc ở 
sách giáo khoa. 
 * Dùng tranh ảnh, vật thật: 
 Đây là phương pháp có tác dụng không khó trong việc rèn kỹ năng đọc cho học 
sinh. Nhưng khi đã sử dụng tranh ảnh thì các bức tranh đó phải to, đẹp, rõ rang. Nếu 
không có điều kiện phóng to, tôi sử dụng tranh ảnh minh hoạ ngay ở trong sách giáo 
khoa. Tuỳ từng bài để ta có thể sử dụng trực quan cho phù hợp. 
 Tôi yêu cầu học sinh khi đọc phải nhấn mạnh các từ chỉ màu, sắc, độ. Học sinh 
phải nhớ từ cần nhấn mạnh. Luyện đọc từ cần nhấn mạnh, ngay cả các em yếu cũng 
đọc được.Sử dụng phương pháp này giúp học sinh có kỹ năng đọc và tiếp thu bài tốt, 
đọc diễn cảm bài.
 Giúp học sinh dễ hiểu bài hơn và gây hứng thú cho học sinh khi đọc, nhằm 
khắc sâu kỹ năng đọc và nắm nội dung bài của học sinh. Phương pháp này nhằm 
củng cố niềm tin vững chắc cho học sinh
 b. Phương pháp đàm thoại, vấn đáp.
 10