Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 5 thực hiện tốt đổi đơn vị đo đại lượng, bộ sách Kết nối tri thức

 2
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Môn Toán là một trong những môn học có vị trí quan trọng ở bậc Tiểu học. 
Nó góp phần phát triển trí thông minh, suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo trong 
giải quyết vấn đề học tập cũng như cuộc sống. Trong những năm gần đây, xu thế 
chung của thế giới là đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, 
chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình dạy học.
 Trong các mạch kiến thức của môn Toán phần “Đại lượng và đo lường” là 
phần có kiến thức khó dạy vì nó mang tính khái quát cao, nó là một thuộc tính trừu 
tượng của các sự vật và hiện tượng. Những bài tập liên quan đến đổi đơn vị đo đại 
lượng có tác dụng rèn luyện tư duy tốt cho học sinh.
 Việc làm tốt các bài tập về đổi đơn vị đo đại lượng đã rèn luyện cho các em 
năng lực tư duy, năng lực tự học và năng lực giải quyết vấn đề. Đồng thời giúp các 
em giải tốt các bài toán có lời văn liên quan đến các đơn vị đo đại lượng.
 Thực tế với kinh nghiệm 4 năm công tác và giảng dạy ở chương trình của 
bậc Tiểu học nói chung và lớp 5 nói riêng, tôi nhận thấy có những bài toán đơn giản 
về chuyển đổi đơn vị đo nhưng học sinh lại làm sai dẫn đến những bài toán có liên 
quan đến đổi các số đo cũng bị ảnh hưởng. Điều đó làm tôi băn khoăn, trăn trở, làm 
thế nào để học sinh nhớ được các đơn vị đo đại lượng, các em biết đổi và vận dụng 
chúng vào trong cuộc sống một cách thành thạo. Chính từ những lí do đó nên tôi 
mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 thực hiện tốt đổi đơn 
vị đo đại lượng”
 2. Mục đích nghiên cứu
 Giúp học sinh thực hiện đổi các đơn vị đo đại lượng thành thạo, từ đó làm tốt 
các bài toán có lời văn liên quan đến đơn vị đo đại lượng và yêu thích môn học.
 Đồng thời qua tìm hiểu các thông tin và từ thực tế giảng dạy, hiểu được các 
lỗi học sinh thường xuyên mắc phải khi đổi các đơn vị đo đại lượng. Từ đó đổi mới 
phương pháp giảng dạy nhằm đạt hiệu quả tốt hơn khi tiến hành soạn giảng từng 
bài cụ thể về dạng toán chuyển đổi đơn vị đo đại lượng. 4
học sinh lớp 5 trong nội dung đo lường có yêu cầu học sinh: Nhận biết được các 
đơn vị đo diện tích, thể tích, thời gian. Thực hiện được việc chuyển đổi và tính toán 
với các số đo diện tích, thể tích và số đo thời gian. Tính được diện tích hình tam 
giác, hình thang, chu vi và diện tích hình tròn.
 Căn cứ thông tư 22/2016/TT-BGDĐT ngày 22/9/2016 sửa đổi, bổ sung một 
số điều của quy định đánh giá học sinh Tiểu học, trong đề kiểm tra định kỳ phù hợp 
chuẩn kiến thức, kĩ năng và định hướng phát triển năng lực theo 4 mức độ như sau: 
Mức 1: Nhận biết, nhắc lại được kiến thức, kĩ năng đã học. Mức 2: Hiểu kiến thức, 
kĩ năng đã học, trình bày, giải thích được kiến thức theo cách hiểu của cá nhân. 
Mức 3: Biết, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề quen thuộc, 
tương tự trong học tập, cuộc sống. Mức 4: Vận dụng các kiến thức, kĩ năng đã học 
để giải quyết vấn đề mới hoặc đưa ra những phản hồi hợp lý trong học tập, cuộc 
sống một cách linh hoạt.
 Toán học có vị trí rất quan trọng trong cuộc sống thực tiễn, nó là công cụ cần 
thiết cho các môn học khác. Nó giúp học sinh nhận thức thế giới xung quanh để 
hoạt động có hiệu quả trong mọi lĩnh vực.
 Qua nghiên cứu chương trình Toán Tiểu học nói chung và chương trình Toán 
lớp 5 nói riêng, tôi thấy được nội dung Toán lớp 5 gồm bốn mạch kiến thức chính 
gồm: Số học, đại lượng và đo đại lượng, hình học và giải toán có lời văn. Trong đó 
nội dung đại lượng và đo đại lượng giữ vai trò rất quan trọng nhằm giúp học sinh 
vận dụng vào thực tiễn cuộc sống.
 Song song với sự đổi mới nội dung, việc đổi mới phương pháp dạy học cũng 
rất quan trọng. Hình thức dạy học chủ yếu theo định hướng phát triển năng lực: Học 
sinh tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề của bài học để chiếm lĩnh kiến thức mới, chủ 
động vận dụng các kiến thức đã học dưới sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên. Để 
thực hiện được điều đó, bản thân tôi đã trải qua quá trình tìm tòi, nghiên cứu, học 
hỏi.
 2. Cơ sở thực tiễn
 2.1. Thực trạng 6
 Hiểu và biến đổi được các đơn vị đo đại lượng 20/31 64,5
 Đổi các đơn vị đo đại lượng thành thạo 19/31 61,2
 Chưa đổi được hoặc đổi được nhưng chưa thành 12/31 38,8
 thạo các đơn vị đo đại lượng
Qua bảng số liệu trên cho thấy khả năng đổi các đơn vị đo đại lượng của các em 
còn hạn chế, chưa đổi thành thạo các đơn vị đo đã học.
 2.3. Nguyên nhân
 Ngay từ đầu năm khi nhận lớp tôi đã tiến hành khảo sát, phân loại học sinh 
và thông qua quá trình thực tế giảng dạy, tôi thấy nhiều em khi thực hiện đổi các 
đơn vị đo đại lượng vẫn mắc một số lỗi. Dưới đây là một số lỗi mà học sinh thường 
mắc phải khi thực hiện đổi đơn vị đo mà tôi đã đúc kết được:
 Một số lỗi học sinh hay mắc phải
 Lỗi học sinh thường mắc phải Nguyên nhân
 2km = 20000m Chưa nắm vững mối quan hệ
 8hm = 800dam Nhầm lẫn mối quan hệ giữa đơn vị của bảng 
 25m = 2500dm này với bảng đơn vị khác.
 7020kg = 7tấn2kg Chưa đọc kĩ đề toán, vội vàng chưa suy nghĩ kĩ 
 3m3cm = 300003m dẫn đến sai xót trong khi thực hiện phép tính.
 23m = 2300cm Do kĩ năng tính toán còn hạn chế
 1 dag viết thành 1dam Chưa thành thạo khi đọc tên, viết các đơn vị 
 1 cm viết thành 1dm cũng như khi đổi các đơn vị đo đại lượng.
Từ những thực trạng nêu trên, tôi luôn suy nghĩ, nghiên cứu tìm ra nhiều giải pháp 
để hạn chế những lỗi của học sinh khi tiếp xúc với các bài tập liên quan đến đổi đơn 
vị đo đại lượng.
 3. Các biện pháp thực hiện
 Từ thực tế giảng dạy, xuất phát từ một số nguyên nhân nói trên, tôi đã có một 8
c) 6,5dm2 =..............m2
Ta có: dm2 kém m2 100 lần, dịch dấu phẩy sang trái 2 chữ số, thiếu 1 số nên ta viết 
chữ số 0 trước chữ số 6 sau đó đặt dấu phẩy ở trước chữ số 0 và viết thêm 1 chữ số 
0 đằng trước dấu phẩy: 6,5dm2 = 0,065m2
 3.1.2. Đổi từ một đơn vị đo sang hai đơn vị đo và đổi từ hai đơn vị đo sang 
một đơn vị đo
 3.1.2.1. Đổi từ một đơn vị đo sang hai đơn vị đo
 - Viết tên các đơn vị đo có liên quan theo thứ tự từ lớn đến bé:
 Km hm dam m dm cm mm
 - Ghi các chữ số trong số đã cho vào vị trí các đơn vị tương ứng (chữ số 
hàng đơn vị viết dưới đơn vị đã cho, mỗi chữ số ứng với một đơn vị, nếu đơn vị 
nào không có chữ số thì viết 0)
 - Viết các giá trị vào đơn vị cần đổi.
* Ví dụ:
a) 3202kg =.....tấn .... kg
 tấn tạ yến kg
 3 2 0 2
Dựa vào cách làm trên ta thấy tấn là 2, ta điền số 2 vào đơn vị tấn, còn tất cả các số 
còn lại ta ghi vào đơn vị kg.
Vậy: 3202kg = 3 tấn 202kg
b) 6,52m2 = .. ..m2........mm2
Hàng đơn vị của số 6,52 là chữ số 6, ta dóng cột m2 và viết số 6, những số khác mỗi 
đơn vị ta viết 2 chữ số tương ứng, thiếu số thì ta viết thêm chữ số 0.
 m2 dm2 cm2
 6 52 0
Vậy: 6,52m2 = 6m252dm2
c) 2,245m3 = .. ..m3......dm3
 Làm tương tự các phần, nhưng mỗi đơn vị chứa 3 chữ số
 m3 dm3 cm3 10
tiết học, giúp cho việc học môn toán với các em không còn nhàm chán và tăng thêm 
sự hứng thú, yêu thích môn học với nhiều em học sinh. Đối với mỗi tiết học, khi 
các em bắt đầu vào tiết học thì việc tạo hứng thú và kích thích sự tập trung của các 
em vào tiết học là việc rất quan trọng, vì vậy việc sử dụng các trò chơi là việc rất 
cần thiết.
 - Phương pháp trò chơi: Có rất nhiều trò chơi khác nhau được tôi áp dụng 
như: Nông trại vui vẻ, khỉ qua sông, ai là triệu phú, trắc nghiệm plickers,
classdojo...
 Các trò chơi khởi động vui vẻ
 - Trắc nghiệm plickers
 Plickers là một công cụ đơn giản, hấp dẫn học sinh cho phép GV thu thập dữ 
liệu đánh giá theo thời gian thực mà không cần sử dụng bất kỳ thiết bị cầm tay nào 
cho người học. Điều kiện thực hiện: có 1 máy tính và 1 điện thoại thông minh đã 
cài sẵn phần mềm plickers kết nối mạng Internet. Giáo viên tạo ra các thẻ có mã 
QR dành cho mỗi học sinh. Khi giáo viên đưa ra một câu hỏi, học sinh sẽ giữ tấm 
thẻ của mình có mã QR hướng về điện thoại của giáo viên. Sau đó giáo viên sẽ thu 
được kết quả trên điện thoại của mình và hiển thị trên Tivi. Việc sử dụng plickers 
giúp cho các tiết học trở nên hiệu quả hơn và nhanh chóng hơn. 12
 Học sinh làm bài tập trên OLM
 - Ngay từ đầu năm tôi đã tạo tài khoản cho các em học sinh cả lớp trên phần 
mềm OLM và giao bài tập cho các em làm trực tuyến trên phần mềm vào các buổi 
cuối tuần. Các em đều rất hào hứng vì được học và làm bài tập trên phần mềm. Sau 
mỗi buổi làm bài tập các em sẽ được báo kết quả của bài học, phần mềm cho phép 
xem lại các câu sai và báo lỗi nếu làm sai.
 Kết quả bài làm của học sinh thu được trên tài khoản giáo viên
 3.3. Luyện tập, thực hành theo nhóm đối tượng
 - Tôi dành nhiều thời gian và thiết kế một số bài tập có nội dung kiến thức 
liên quan đến đổi đơn vị đo đại lượng từ dễ đến khó để cho học sinh thực hành 
luyện tập thêm vào giờ ra chơi hoặc cuối buổi học. Có chữa bài nhận xét, sửa sai 
cho học sinh. 14
các em rất tích cực học tập, không “sợ khó”. Đối với nhóm đối tượng làm tốt, nội 
dung các bài tập mang tính chất tổng hợp và nâng cao. Tôi khuyến khích các em 
tham gia các cuộc thi trên mạng như Toán Violympic, Toán Vioedu... để giúp các 
em ôn luyện lại kiến thức đã học.
 - Ngay từ đầu năm học, khi triển khai các cuộc thi trên mạng như Violympic, 
Vioedu,. tới các bậc phụ huynh và các em học sinh, các bậc phụ huynh đã rất quan 
tâm và tích cực tạo điều kiện, hỗ trợ các em tham gia. Các em tham gia các vòng tự 
luyện ở nhà, khi vượt qua các vòng loại các em sẽ tham gia vòng cấp trường, cấp 
Quận huyện, Thành phố, Quốc gia tại phòng Tin
học của nhà trường.
 Học sinh tham gia các cuộc thi trên mạng tại nhà
 Học sinh tham gia các cuộc thi trên mạng tại trường
 - Các em học sinh rất tự tin, mạnh dạn chia sẻ bài trong nhóm và chia sẻ bài 
trước lớp. Để có được sự tự tin, mạnh dạn đó là sự rèn luyện hàng ngày của các 
em thông qua các tiết học trên lớp. Đồng thời khi các em được chia sẻ bài cũng 16
 - Sổ tay toán học này không những dùng để lập bảng đơn vị đo đại lượng 
mà còn có thể dung để ghi công thức toán học của các bài toán tính chu vi và diện 
tích các hình đã học, dạng toán chuyển động....
 Học sinh tự làm sổ tay
 3.5 Phối hợp với phụ huynh học sinh
 Để giúp các em có thể đổi thành thạo các đơn vị đo đại lượng, tôi thường 
xuyên trao đổi với phụ huynh. Tôi hỗ trợ phụ huynh qua zalo gửi tới phụ huynh 
cách đổi đơn vị đo để phụ hiểu được và hướng dẫn con ở nhà buổi tối. Ngoài ra tôi 
cũng thường gọi điện, nhắn tin trao đổi riêng với phụ huynh để phụ huynh biết được 
tình hình học tập của con, để từ đó giúp đỡ các con trong học tập tại nhà vào các 
buổi tối.
 Ngoài trao đổi trên điện thoại thông qua tin nhắn zalo, gọi điện trực tiếp, một 
số phụ huynh có thời gian, tôi thường gặp trực tiếp trao đổi các phương pháp dạy, 
từ đó giúp các con học tập hiệu quả hơn khi ở nhà. 18
 Nhờ việc đổi đơn vị đo đại lượng thành thạo đã giúp các em giải tốt các bài 
toán có lời văn liên qua đến đổi đơn vị đo đại lượng, rèn được kĩ năng tính toán, đạt 
được nhiều kết quả cao trong các cuộc thi trên mạng như Violympic Toán cấp 
trường, cấp Quận Huyện.. .và Vioedu các cấp. Các em học sinh đều rất hào hứng 
tham gia các cuộc thi trên mạng. Phụ huynh ủng hộ các con, hỗ trợ đầy đủ các thiết 
bị cho các con tham gia các cuộc thi.
 Học sinh đạt giải Violympic Toán cấp Trường. 20
 2. Ứng dụng
 Tôi chia sẻ các biện pháp mà tôi đã áp dụng thành công để giúp học sinh 
lớp 5 đổi đơn vị đo đại lượng với các đồng nghiệp tại trường mà tôi
đang công tác.
 Các giáo viên khối 5 lắng nghe biện pháp và áp dụng
 Sau khi chia sẻ biện pháp, tôi nhận được sự góp ý của các đồng chí trong 
khối, trong tổ chuyên môn và cán bộ quản lí nhà trường. Dưới đây là hình ảnh các 
lớp đã áp dụng một số biện pháp đổi đơn vị đo đại lượng cho học sinh mà tôi đã 
chia sẻ vào các tiết dạy trên lớp.
 Học sinh lớp 4A2 thích thú với phần khởi động. 22
kiến thức.
 2. Kiến nghị
 * Đối với nhà trường:
 - Nhà trường thường xuyên bổ sung cơ sở vật chất, phương tiện, đồ dùng 
dạy học để nâng cao chất lượng dạy và học.
 - Tổ chức các chuyên đề về dạy học đổi đơn vị đo đại lượng cho học sinh lớp 
5 để giáo viên học tập, rút kinh nghiệm.
 * Đối với Phòng Giáo dục:
 - Thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn trực tiếp cho giáo 
viên các trường giao lưu chuyên môn để nâng cao chất lượng chuyên môn.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 TP. Bắc Giang, ngày ... tháng ... năm 2024
 Người viết
 Nguyễn Thị Mai
 XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG
 HIỆU TRƯỞNG