Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 3 phát hiện và sửa lỗi để viết đúng viết đẹp (Tiếng Việt 3, Kết nối tri thức)

 PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Trong tất cả các phương tiện giao tiếp, ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp 
quan trọng trong xã hội loài người. Ngôn ngữ phục vụ cho việc giao tiếp của con 
người ở khắp mọi nơi và ở tất cả lĩnh vực hoạt động của con người. Hoạt động 
giao tiếp của con người được thực hiện dưới hai hình thức đó là: giao tiếp bằng 
lời nói và giao tiếp bằng chữ viết, mà ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết thông dụng 
qua 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết; là xu hướng chung trong việc dạy tiếng mẹ 
đẻ của nhiều nước trên thế giới .
 Tiếng Việt là ngôn ngữ thống nhất trong cả nước nhưng có nhiều phương 
ngữ khác nhau, ít ra có tới ba vùng phương ngữ lớn: Bắc Bộ- Trung Bộ - Nam 
Bộ. Mỗi vùng có những khác biệt về phát âm và một số trường hợp lệch chuẩn 
về Chính tả, vì phát âm thiếu chính xác nên kéo theo viết sai theo từng vùng 
phương ngữ. Mặc dù hệ thống quy tắc viết của Tiếng Việt tương đối đơn giản, 
do có sự tương ứng giữa âm và chữ, giữa tiếng và chữ, nhưng hiện tượng mắc 
lỗi viết của học sinh, đặc biệt ở bậc tiểu học hiện nay vẫn còn phổ biến, thậm 
chí có những hiện tượng sai hết sức trầm trọng. Nhu cầu hướng cho học sinh 
thực hiện đúng về chính âm, vì vậy Tiếng Việt cần được đặt ra, cần được giải 
quyết càng sớm càng tốt trong tất cả các cấp học; đặc biệt là trong nhà trường 
tiểu học, việc phát âm đúng và viết đúng là yêu cầu cấp thiết hàng đầu, vì tiểu 
học là cấp học khởi đầu trong hệ thống giáo dục, giữ một vị trí quan trọng góp 
phần quyết định giáo dục ở toàn bậc phổ thông . Trong khi đó, ở Trung học cơ 
sở và Phổ thông trung học, Chính tả chỉ được dạy xen kẽ trong các tiết thực 
hành ở phân môn Tập làm văn , chứ không tồn tại với tư cách là một phân môn 
độc lập như ở tiểu học.
 Xuất phát từ nhu cầu thực tế của quá trình giảng dạy, từ những lỗi thông 
thường mà học sinh mắc phải, tôi đã chú trọng tìm ra biện pháp khắc phục và đã 
đạt hiệu quả cao, chính vì thế mà tôi đã cố gắng phát triển đề tài: “Một số biện 
pháp giúp học sinh lớp 3 phát hiện và sửa lỗi để viết đúng viết đẹp”, để giúp 
việc giảng dạy của mình sau này đạt kết quả tốt hơn. Và mong góp phần nêu ra 
một số biện pháp trong việc phát hiện lỗi chính âm- lỗi saikhi viết cho học sinh 
lớp 3 nói riêng và học sinh tiểu học nói chung.
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
 1. Mục đích.
 Bản thân tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Một số biện pháp rèn 
 chữ viết đúng và đẹp trong các tiết Tiếng việt viết cho học sinh lớp 3 ” để 
 giúp cho học sinh lớp 3 “ Có năng lực và thói quen viết đúng, đẹp, nói rộng 
 hơn là năng lực và thói quen viết đúng tiếng Việt văn hoá, tiếng Việt 4) Phương pháp khảo sát:
 Tôi đã vận dụng phương pháp này để tìm hiểu và rà soát kĩ năng viết ở lớp 3.
 PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI
 ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA CÁC BIỆN PHÁP 
1) Cơ sơ lí luận:
- Nhân cách CON NGƯỜI được hình thành “ Bằng hoạt động” và “ Thông qua 
hoạt động” 
- Thông qua các hoạt động học tập, lao động, vui chơi quá trình nhận thức của 
các em được phát triển theo các mức độ khác nhau
 - Mục đích của phương pháp dạy học môn Tiếng viêt (Viết) cũng như các môn 
khoa học khác nói chung là tổ chức sự phát triển kĩ năng, kĩ xảo cho học sinh. 
Chuẩn bị cho các em hành trang đi vào cuộc sống, lao động xã hội mới. Do đó 
mục tiêu và nhiệm vụ của giáo dục đề ra là phát triển trí tuệ, hình thành thế giới 
khoa học phát triển tư duy sáng tạo thông qua các kĩ năng và kĩ xảo cho học 
sinh. Giúp các em có năng lực và thói quen viết đúng và viết đẹp chữ tiếng Việt 
văn hoá, tiếng Việt chuẩn mực lớp 3.
 2) Cơ sở thực tiễn:
 - Về phía giáo viên: Chữ viết mẫu chưa đẹp đồng đều, do đó khi giảng dạy và 
rèn chữ viết cho học sinh có chất lượng và hiệu quả chưa cao, phần luyện tập 
thực hành còn ít, giáo viên chưa uốn nắn, sửa sai cách viết, chữ viết trong giờ 
viết cho học sinh một cách triệt để.
 - Việc rèn chữ viết đúng và viết đẹp cho học sinh phải có một quá trình rèn rũa 
lâu dài, không phải đến lớp 5 mới được hình thành và rèn luyện mà đã được dạy 
ngay từ lớp 1. Khi lên lớp 2, lớp 3 các em đã đọc thông, viết thạo, có nhiều em 
đã viết nhanh nhưng viết ngoáy, viết cẩu thả, viết sai kích thước các con chữ, 
nên đòi hỏi giáo viên cần rèn cho học sinh viết chữ đúng và viết đẹp là điều mà 
không chỉ có phụ huynh học sinh và nhà trường quan tâm mà xã hội và cả ngành 
giáo dục đều quan tâm một cách đặc biệt . 
3) Cơ sở tâm lí:
- Học sinh tiểu học thường hiếu động, thiếu kiên trì, mà môn học Tiếng viêt ( 
Viết) đòi hỏi phải có quá trình vận động của mắt, vận động của tay, khả năng 
nghe, nhìn,có tư duy, có tình cảm, các khái niệm chứa đựng bên trong để nhớ, 
hiểu và viết những gì đọc được. Với việc rèn cho học sinh lớp 3 viết đúng và 
viết đẹp trong đòi hỏi có một quá trình lâu dài, nên khi dạy Tiếng viêt ( Viết) 
cho học sinh Tiểu học cần có trực quan sinh động, chữ mẫu chuẩn mực để gây 
hứng thú cho học sinh hoặc các hình thức tổ chức trò chơi nâng cao kĩ năng rèn c, Số liệu khảo sát trước khi thực hiện đề tài:
 PHIẾU KHẢO SÁT HỌC SINH TRƯỚC KHI LÀM SÁNG KIẾN
 BÀI KIỂM TRA
 Lĩnh vực : Tiếng Việt ( Viết)
 Thời gian: 15 phút 
 Lời nhận xét của giáo viên
 Đề bài: Học sinh nghe- viết bài: “Tôi yêu em tôi” ( Viết 4 khổ thơ đầu)- 
sách Tiếng Việt 3- Tập 1. Kết nối tri thức.
 Tôi yêu em tôi
 Nó cười rúc rích
 Mỗi khi tôi đùa
 Nó vui, nó thích.
 Mắt nó đen ngời
 Trong veo như nước
 Miệng nó tươi hồng
 Nói như khướu hót.
 Hoa lan, hoa lí
 Nó nhặt cài đầu
 Hương thơm theo nó
 Sân trước ,vườn sau.
 Tôi đi đâu lâu
 Nó mong , nó nhắc
 Nó nấp sau cây
 Òa ra ôm chặt.
 ( Phạm Hổ)
 * Sau khi học sinh viết hoàn thành bài, tôi có kiểm tra, nhận xét bài viết. 
Tôi thấy lượng học sinh viết đúng tỉ lệ chưa cao. Phần nhiều học sinh vẫn còn 
mắc ít nhiều. Đặc biệt một số học sinh viết sai rất nhiều khi viết Chưa phân biệt 
cách viết âm đầu của một số tiếng hoặc vần còn nhầm lẫn. Tiêu biểu về những 
lỗi sai là: 
Chưa phân biệt được viết l/n : Nó cười Ló cười; nói như lói như 
 Nó nấp ló lấp.
Chưa phân biệt được viết r/ d/ gi. Rúc rích dúc dích ( hoặc rúc dích; hoặc 
dúc rích, giúc rích.)
Chưa phân biệt được viết ch/tr : sân trước sân chước 
 trong veo chong veo
Chưa viết đúng vần như: vườn vờn
 ..vv..
 Nguyên nhân dẫn đến viết sai là do phát âm sai, đọc như thế nào viết 
như thế đó, chưa phân biệt rõ cách đọc nhất là s/x, ch/tr, gi/d/r , và các phụ âm 
cuối n-ng thường hay lẫn lộn. Mặc khác do tính hiếu động của học sinh tiểu học TSHS Viết sai Viết 
 đúng
 Độ cao, khoảng cách Dấu thanh Vần Phụ âm đầu
 34 12 7 3 4 8
3. Nguyên nhân dẫn đến việc viết sai.
 Do nhiều cách phát âm khác nhau, đây là một trong những nguyên nhân dẫn 
đến học sinh viết sai. Học sinh thường viết sai các trường hợp sau:
Ví dụ:
+ Sai khi không phân biệt được ch / tr, s / x, d / gi, sai về vần uôi - ui, sai về âm 
cuối n/ ng, t/c; sai về thanh dấu hỏi ( ? ) , dấu ngã ( ~ ) .
+ Sai khi không phân biệt được k lại viết c : ví dụ: cũ kĩ cũ cĩ ; c lại viết là q 
: cuối năm quối năm.
+ Sai khi không phân biệt được ng/ ngh; g/ gh. Viết là nghờ, nghỡ ngàng, nghất, 
nghuyễn (thay cho ngờ, ngỡ ngàng, ngất, nguyễn); nge, ngiêm, ngèo, ngi (thay 
cho nghe, nghiêm, nghèo, nghi ) 
CHƯƠNG III: NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN .
I. Những biện pháp chung
1- Một số nguyên tắc cơ bản của việc dạy-học Tiếng Việt ( viết).
2- Một số giải pháp cụ thể để khắc phục lỗi chính âm.
3,- Một số giải pháp cụ thể để khắc phục lỗi sai khi viết.
4,- Dạy Tiếng Việt( Viết) trong nhà trường tiểu học.
5. - Một số biện pháp khác. 
II. Những biện pháp cụ thể.
1. Một số nguyên tắc cơ bản của việc dạy-học viết :
a, Kết hợp chặt chẽ giữa chính âm khi viết.
 -Nguyên tắc chính tả là nguyên tắc ngữ âm học. Theo nguyên tắc này cách viết 
của từ (tiếng) phải biểu hiện đúng âm hưởng của từ (tiếng) đó. Nói cách khác 
phát âm như thế nào thì viết như thế ấy, giữa cách đọc và cách viết thống nhất 
với nhau. 
 Ví dụ: Trong bài Viết nghe viết, học sinh thường phải trải qua ba hoạt 
động tai nghe miệng đọc tay viết ( khi mới học thì thường lẩm nhẩm trong 
miệng, khi đã viết thành thạo thì đọc thầm trong óc trước khi viết). Như vậy, lời 
đọc của thầy phải một lần thông qua lời đọc của trò mới thành chữ viết trong bài 
viết , nếu thầy đọc đúng mà trò nhận sai thì vẫn viết sai, từ những điều đó có thể 
đi đến kết luận: dạy Tiếng Việt ( Viết) phải kết hợp chặt chẽ với việc rèn luyện Tiếng Việt còn viết theo thói quen, theo truyền thống lịch sử, không gắn 
với một qui luật, qui tắc nào cả. Chẳng hạn các trường hợp phân biệt : d và gi, s 
và x , tr và ch, l và n ,... gặp các trường hợp này tốt nhất là phải cho học sinh sử 
dụng các hiện tượng chính tả dễ nhầm lẫn nhiều lần, ghi nhớ máy móc từng 
trường hợp. Theo Phan Ngọc: " Nói chung phần lớn những người viết đúng 
hiện nay đều dựa vào cách nhớ từng từ một" (Dẫn theo Phan Ngọc - chữa lỗi 
Chính tả cho học sinh- NXB Hà Nội 1982 - trang 7).
2. Một số giải pháp cụ thể để khắc phục lỗi chính âm
- Trước hết người giáo viên phải phát âm chuẩn trong tất cả các giờ lên lớp. Đặc 
biệt là ở phân môn Tiếng Việt ( Đọc, Viết) vì có nghe đúng học sinh mới có thể 
viết đúng.
- Trong tiết Tập đọc hoặc Viết, khi phát âm mẫu những tiếng (từ ) khó giáo viên 
phải đứng ở vị trí mà cả lớp dễ quan sát (khuôn miệng).
- Giáo viên nên mô tả cách phát âm những tiếng ( từ ) khó cho học sinh dễ dàng 
thực hiện hơn (chú ý vị trí của lưỡi, độ mở (há) của miệng và hình dáng của môi 
). Khi mô tả giáo viên nên dùng những từ, ngữ dễ hiểu không nên dùng thuật 
ngữ khoa học, dài dòng, điều này sẽ gây rắc rối, khó hiểu cho học sinh.
- Luyện cho học sinh nghe và phát âm đúng, giúp cho học sinh nhận ra sự khác 
nhau giữa tiếng ( từ ) hay lẫn lộn
Tóm lại: Muốn luyện cho học sinh phát âm đúng chuẩn thì giáo viên phải nắm 
được những kiến thức cơ bản về ngữ âm học. 
3. Một số giải pháp cụ thể để khắc phục lỗi sai khi viết. 
 Muốn dạy học sinh viết đúng, viết đẹp giáo viên cần phải quan tâm những 
biện pháp chủ yếu sau : 
a,. Kết hợp phát âm và tri giác chữ viết: ( tức là ghi nhớ mối liên hệ giữa âm 
thanh ngôn ngữ và kí hiệu chữ viết) 
- Giáo viên tạo điều kiện cho học sinh được quan sát chữ viết . 
- Học sinh tự phân tích tiếng theo 3 bộ phận: phụ âm đầu, vần và thanh.
Ví dụ: tiếng “ toàn “ gồm có âm “ t “ kết hợp với vần “ oan “ và dấu huyền .
- Học sinh được luyện thao tác viết để nhớ mặt chữ lâu hơn (cho học sinh viết 
bảng con hoặc giấy nháp những tiếng (từ) khó trước khi viết bài ).
b,Kết hợp ghi nhớ hình thức chữ viết của từ và nghĩa từ mà chúng biểu hiện.
Đặt từ trong ngữ cảnh để học sinh dễ hiểu .
 Ví dụ: Em để dành cho bé chiếc kẹo. 
 Em không giành lấy phần hơn cho mình .
c. Kết hợp nghe hiểu và viết đúng:
- Trước khi viết một từ do giáo viên đọc, học sinh có thể nêu nghĩa của nó bằng 
cách mô tả sơ lược hoặc đặt câu với từ đó . * Ngoài những biện pháp đã nêu trên, giáo viên cần giúp học sinh nắm 
được một số quy tắc sau đây nhằm khắc phục những lỗi viết sai do ảnh 
hưởng cách phát âm của Tiếng Việt địa phương 
* Về phụ âm đầu: 
+ Phân biệt Tr / Ch : cần nhớ một số quy tắc:
 ❖ Chỉ có ch chứ tr không bao giờ kết hợp với những vần bắt đầu 
 bằng oa , oă , oe .
Ví dụ : choáng mắt, ôm choàng, loắt choắt, chí choé, choèn choẹt .
 ❖ Về nghĩa : những từ chỉ quan hệ gia đình đều viết ch ( cha, chú, 
 chồng, chị, cháu, chắt, chít ...) . Những từ chỉ đồ dùng trong nhà phần 
 lớn viết bằng chữ ch ( chạn, chum, chén, chai, chõng, chiếu, chảo, 
 chậu , chày , chổi , ...)
+ Phân biệt S/X: cần nhớ một số quy tắc sau : 
 ❖ S - Không đi với các vần oă, oe ,uê, do đó ta chỉ gặp X - ở những 
 vị trí ấy 
Ví dụ : tóc xoăn , xoắn ốc , xoè cánh , xuề xoà , không xuể ...
 ❖ Trong từ láy S- và X - không láy nhau . Ta có thể gặp những trường 
 hợp điệp X- hoặc điệp S-
 ❖ Ngoài hai quy tắc trên , viết S- và X- không thành quy luật, vì vậy 
 cách sửa cho học sinh là rèn luyện trí nhớ bằng đọc nhiều, viết nhiều 
 để quen với hình thức chữ viết của các từ có S- hoặc X-.
+ Phân biệt D / Gi / R : cần nhớ một số quy tắc 
 ❖ R và Gi- không kết hợp với vần có âm đệm, mà vần có âm đệm 
 luôn đi với D- 
Ví dụ: doanh nghiệp, duy trì, duyên nợ, doạ nạt, duyệt binh... 
 ❖ Trong từ Hán Việt : những tiếng mang thanh "ngã", thanh "nặng" 
 thì với D-(diễn viên, diện tích, hãnh diện, diệu kì, dũng cảm,...); những 
 tiếng mang thanh "hỏi" thì viết với Gi-(giải thích, giảng giải, giả định, 
 giáo sư , giáo viên,...)
 ❖ Trong từ láy D- và Gi-không láy với nhau. Nếu trong từ láy có một 
 tiếng viết là D- ( hoặc Gi- ) thì tiếng thứ hai sẽ lập lại đúng D- (hoặc 
 Gi) chứ không lẫn lộn 
Ví dụ : Dai dẳng, dông dài, dở dang, dồi dào, day dứt, da diết,...
 Giữ gìn, giỏi giang, giãy giụa ,...
+ Phân biệt L / N : cần nhớ một số quy tắc sau :
❖ N- không kết hợp với âm đệm, tức là trước các vần bắt đầu bằng oa , oă , 
uâ ,oe , uê , uy ( trừ hai trường hợp : thê noa , noãn sào ); nhưng L-lại kết hợp 
được