Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm STEM chương trình trải nghiệm, hướng nghiệp Lớp 10 (Kết nối tri thức) – CTGDPT 2018 tại trường Đô Lương 1

 trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp; thông qua hoạt động xã hội, thiện 
nguyện, nhân đạo; thông qua xây dựng các câu lạc bộ năng khiếu; Giáo dục bằng 
hình thức truyền thông Trong đó giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua 
các chương trình hoạt động trải nghiệm, trải nghiệm hướng nghiệp được đặc biệt 
quan tâm trong năm học này khi mà chương trình giáo dục phổ thông 2018 được 
áp dụng cho khối 10. Hơn nữa mấy năm gần đây Sở Giáo Dục và Đào tạo Nghệ An 
cũng rất chú trọng đến các phương pháp dạy học trong đó có dạy học Stem. Chính 
vì những lý do trên tôi đã chọn đề tài “Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông 
qua hoạt động trải nghiệm STEM chương trình trải nghiệm, hướng nghiệp lớp 
10 – CTGDPT 2018 tại trường Đô Lương 1”. 
 2. Mục đích nghiên cứu 
 - Giúp học sinh định hướng được nghề nghiệp dựa trên hiểu biết về nghề, 
nhu cầu thị trường lao động, sự phù hợp của nghề được lựa chọn với năng lực và 
hứng thú của cá nhân; xây dựng được kế hoạch đường đời; có khả năng thích ứng 
với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới. 
 - Học sinh thực hành trải nghiệm tạo ra một sản phẩm thuộc nhóm nghành 
lĩnh vực STEM. 
 - Rèn luyện cho học sinh (HS) các kỹ năng cần thiết trong học tập và cuộc 
sống; Giúp HS tự tin trong giao tiếp trước đám đông, tự tin trong khả năng thuyết 
trình, hùng biện, tranh biện. 
 - Nâng cao kỹ năng hợp tác, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng đặt mục 
tiêu, kỹ năng quản lí thời gian, kỹ năng đảm nhận trách nhiệm, kỹ năng tự nhận 
thức về bản thân, kỹ năng lập kế hoạch, kỹ năng tư duy phê phán 
 - Sử dụng một phương pháp và hình thức dạy học mới với nhiều hình thức tổ 
chức các hoạt động khác nhau góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học góp phần 
phát triển năng lực toàn diện cho học sinh. 
 3. Nhiệm vụ, phạm vi và đối tượng nghiên cứu 
 3.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 Trên cơ sở mục đích nghiên cứu ở trên, tôi đề ra các nhiệm vụ và kế hoạch 
nghiên cứu cụ thể như sau: 
 - Nghiên cứu nội dung tổng thể của chương trình hoạt động trải nghiệm, 
hướng nghiệp 10. 
 - Nghiên cứu các kỹ năng sống cần thiết của học sinh THPT 
 - Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài. 
 - Nghiên cứu vai trò của phương pháp dạy học trải nghiệm Stem 
 - Nghiên cứu cách thức thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm Stem. 
 2 
 - Đề tài đã xây dựng được bản kế hoạch trải nghiệm STEM với chủ đề “Tìm 
hiểu nghề nghiệp và hiểu bản thân để chọn nghề phù hợp” một cách khoa học, 
phù hợp để dạy cho toàn bộ học sinh khối 10. 
 - Giúp Giáo viên có cách nhìn nhận mới, hướng tiếp cận mới trong quá trình 
thiết kế bài dạy, tạo cơ hội dạy học, học tập mọi lúc, mọi nơi, cá nhân hóa việc dạy 
và học. 
 - Mặt khác, đề tài cũng đã đưa ra những giải pháp, những hoạt động có lồng 
ghép kỹ năng sống mà ở đó, giáo viên định hướng, gợi mở cho học sinh tự hình 
thành và rèn luyện kỹ năng của bản thân một cách tự nhiên, nhẹ nhàng, không gò 
bó, không áp đặt học sinh. Đề tài đưa ra được cách thức tổ chức giáo dục kỹ năng 
sống; kích thích, lôi cuốn học sinh tham gia một cách tích cực, hào hứng, say mê. 
Giúp học sinh chủ động trong quá trình hình thành, rèn luyện và phát triển năng 
lực cho bản thân một cách tự giác đặt mình trong khuôn khổ khi tham gia các hoạt 
động. Từ đó, ý thức rèn luyện và mức độ vận dụng kỹ năng sống của học sinh 
được nâng cao. 
 - Giáo viên tích lũy được kinh nghiệm tổ chức các hoạt động cho HS, có khả 
năng ứng xử các tình huống linh hoạt hơn trong quá trình dạy học. Sáng kiến có 
thể áp dụng dễ dàng với nhiều trường trong Huyện, trong Tỉnh. 
 4 
 kiến thức để học cách chung sống, học cách để nhận biết và học cách để thực hành 
những kiến thức được học 
 1.1.2. Ý nghĩa của việc rèn luyện và phát triển kỹ năng sống đối với học 
sinh trung học phổ thông 
 Khi xã hội hiện đại với sự thay đổi nhanh chóng và toàn diện về nhiều lĩnh 
vực trong cuộc sống như văn hóa, đời sống, kinh tế cũng như lối sống với tốc độ 
nhanh chóng làm nảy sinh những vấn đề mới chưa từng trải nghiệm, ứng phó 
Đối với học sinh trung học phổ thông cũng vậy. Chính vì vậy, việc rèn luyện và 
phát triển kỹ năng sống có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với học sinh trung học 
phổ thông. 
 Thứ nhất, rèn luyện và phát triển kỹ năng sống sẽ thúc đẩy sự phát triển cá 
nhân của học sinh, ngăn ngừa những vấn đề có thể phát sinh đối với học sinh và 
bảo vệ quyền công dân của mình. Bên cạnh đó, việc rèn luyện và phát triển kỹ 
năng sống đối với học sinh cũng sẽ giúp học sinh có được cái nhìn khách quan về 
các hành vi mang tính xã hội tích cực để xây dựng và đóng góp các mối quan hệ 
tốt đẹp hơn. Từ đó làm giảm bớt những tệ nạn xã hội do thanh thiếu niên dẫn đến. 
 Thứ hai, rèn luyện và phát triển kỹ năng sống sẽ giúp học sinh trung học phổ 
thông có những kiến thức cần thiết giúp họ có khả năng học tập tốt hơn, ứng xử 
một cách tự tin nhất, đồng thời cũng là một phương pháp để hoàn thiện bản thân 
của chính học sinh. 
 Thứ ba, rèn luyện và phát triển kỹ năng sống cũng giúp học sinh trung học 
phổ thông có những hoạt động thực tiễn giúp biến những kiến thức được học trên 
sách vở của học sinh thành những kiến thức được sử dụng trong đời sống. Học đi 
đôi với hành. 
 Thứ tư, rèn luyện và phát triển kỹ năng sống giúp cho học sinh trung học phổ 
thông có một tâm hồn đẹp, lành mạnh và phát triển năng lực toàn diện với những 
thói quen tốt. 
 1.1.3. Nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống 
 Năm nguyên tắc cơ bản của giáo dục kĩ năng sống: 
 - Tương tác: KNS không thể hình thành chỉ qua việc nghe giảng và tự đọc 
tài liệu mà phải thông qua các hoạt động tương tác với người khác. 
 - Trải nghiệm: KNS được hình thành khi người học được trải nghiệm quá 
các tình huống thực tế. Học sinh chỉ có kĩ năng khi các em được tự làm việc đó, 
chứ không chỉ nói về việc đó. Kinh nghiệm có được khi học sinh được hành động 
trong các tình huống đa dạng giúp các em dễ dàng sử dụng và điều chỉnh các kỹ 
năng phù hợp với điều kiện thực tế. 
 - Tiến trình: Giáo dục KNS không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai” 
mà đòi hỏi phải có cả quá trình: nhận thức - hình thành thái độ - thay đổi hành vi. 
 6 
 nghiệp và học sinh phổ thông sau khi tốt nghiệp vào học tại các cơ sở giáo dục 
nghề nghiệp. 
 - Xây dựng mô hình thí điểm về giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân 
luồng học sinh trong giáo dục phổ thông tại một số địa phương đại diện cho các 
vùng kinh tế, trong đó áp dụng phương thức hướng nghiệp tiên tiến, có sự tham gia 
của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các doanh nghiệp 
 - Cung cấp thông tin thường xuyên, kịp thời về nhu cầu lao động, thị trường 
lao động của địa phương và trong cả nước cho các cơ sở giáo dục. 
 - Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc trao đổi kinh nghiệm 
giáo dục hướng nghiệp, phân luồng học sinh phổ thông, về nhu cầu lao động, thị 
trường lao động 
 1.3. Hoạt động trải nghiệm STEM 
 1.3.1. STEM là gì? 
 STEM là thuật ngữ viết tắt của các từ Science (Khoa học), Technology 
(Công nghệ), Engineering (Kĩ thuật) và Mathematics (Toán học). Thuật ngữ này 
được sử dụng khi đề cập đến các chính sách phát triển về Khoa học, Công nghệ, Kĩ 
thuật và Toán học của mỗi quốc gia. Hiện nay, thuật ngữ này được dùng chủ yếu 
trong hai ngữ cảnh là giáo dục và nghề nghiệp. 
 Trong ngữ cảnh giáo dục, đề cập tới STEM là muốn nhấn mạnh đến sự quan 
tâm của nền giáo dục đối với các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán 
học; chú trọng đến dạy học các môn học STEM theo tiếp cận tích hợp liên môn, 
gắn với thực tiễn, hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực người học. 
 Trong ngữ cảnh nghề nghiệp, STEM được sử dụng khi đề cập tới ngành 
nghề thuộc hoặc liên quan tới các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật và Toán 
học. Đây là những ngành nghề có vai trò quyết định tới sức cạnh tranh của một nền 
kinh tế, đang và sẽ có nhu cầu cao trong xã hội hiện đại. 
 1.3.2. Mục tiêu của giáo dục STEM đối với rèn luyện kỹ năng sống 
 Giáo dục phổ thông giúp học sinh làm chủ kiến thức phổ thông, biết vận 
dụng hiệu quả kiến thức, kĩ năng đã học vào đời sống và tự học suốt đời, có định 
hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, biết xây dựng và phát triển hài hoà các mối 
quan hệ xã hội, có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú, nhờ đó có 
được cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và 
nhân loại. Giáo dục phổ thông hướng tới phát triển phẩm chất và năng lực người 
học thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức, kĩ năng cơ bản, thiết thực, 
hiện đại; phát triển hài hòa đức, trí, thể, mĩ. Mục tiêu giáo dục trên được thực hiện 
thông qua tất cả các môn học và hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục 
phổ thông. 
 8 
 + Giáo dục KNS thông qua các hoạt động tuyên truyền, quán triệt, giáo dục 
pháp luật. Nhà trường có thể chủ động tổ chức hoặc phối hợp với các cơ quan chức 
năng và chính quyền địa phương, lồng ghép vào các hoạt động ngoại khóa, giờ 
sinh hoạt đầu tuần dưới các hình thức chuyên đề phổ biến, ký cam kết thực hiện, 
các cuộc thi tìm hiểu về Luật Giao thông đường bộ; Luật Phòng, chống ma túy... 
với các tình huống thực tế, cụ thể giúp học sinh rèn luyện kỹ năng thuyết trình, kỹ 
năng ra quyết định, kỹ năng giải quyết vấn đề... 
 + Giáo dục KNS thông qua hoạt động văn hóa nghệ thuật. Hoạt động này 
bao gồm nhiều thể loại khác nhau: Hát, múa, thơ ca, kịch ngắn, kịch câm, tấu vui, 
độc tấu, nhạc cụ, thi kể chuyện, nhảy,... Các hoạt động này giúp các em phát huy 
năng khiếu, sở trường, góp phần rèn luyện cho các em kỹ năng mạnh dạn, tự tin 
trước đám đông. 
 + Giáo dục KNS thông qua hoạt động vui chơi giải trí, thể dục thể thao: Vui 
chơi, giải trí vừa là nhu cầu, vừa là quyền lợi thiết yếu của học sinh. 
 + Giáo dục KNS thông qua chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên 
lớp. Nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được cấu trúc theo các chủ 
đề. Mỗi chủ đề hoạt động thường gắn với một ngày kỷ niệm hoặc sự kiện lớn trong 
tháng được nhà trường linh hoạt tổ chức vào các giờ chào cờ đầu tuần, sinh hoạt 
cuối tuần, sinh hoạt chủ đề chủ điểm. 
 + Giáo dục KNS thông qua hoạt động xã hội, thiện nguyện, nhân đạo. Những 
hoạt động này bước đầu giúp học sinh nâng cao hiểu biết về môi trường xã hội, về 
con người, quê hương, đất nước. 
 + Giáo dục KNS thông qua xây dựng các câu lạc bộ năng khiếu, câu lạc bộ 
kỹ năng, câu lạc bộ sở thích với những cách thức và nội dung hoạt động khác nhau. 
 Năm học 2022 – 2023 chương trình giáo dục phổ thông 2018 được đưa vào 
thực hiện tại các lớp khối 10, với mục đích đa dạng hóa phương thức tổ chức dạy 
học cũng như thực hiện mục tiêu nâng cao hiệu quả giáo dục KNS cho học sinh 
nhà trường đã đặc biệt chú trọng giáo dục KNS cho học sinh thông qua các chương 
trình trải nghiệm, trải nghiệm hướng nghiệp và tham quan thực tế giúp học sinh 
khám phá bản thân và thế giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong phú, 
biết rung cảm trước cái đẹp của thiên nhiên và tình người, có quan niệm sống và 
ứng xử đúng đắn, đồng thời bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với quê hương, 
đất nước, ý thức về cội nguồn và bản sắc của dân tộc để góp phần giữ gìn, phát 
triển các giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam trong một thế giới hội nhập; có 
khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích 
ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công 
việc và quản lí bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết 
định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp 
ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích. 
 10 
 của bản thân. Trong trường hợp này, nếu có một năng lực tốt, con người hoàn toàn 
có thể khẳng định mạnh mẽ giá trị bản thân mình bằng những đóng góp nổi bật. 
 Một vấn đề thực tế nữa là nhiều em dù đã học lớp 10 nhưng chưa hiểu gì về 
nghề nghiệp, chưa xác định được mục đích học tập của mình và cũng chưa xác 
định mục tiêu nghề nghiệp sau này của mình. 
 Tóm lại, nhận thức về lựa chọn nghề nghiệp của học sinh hiện nay là không 
giống nhau và vẫn còn nhiều những học sinh sai lầm trên con đường này. Có 
những em sau khi theo học ở các trường đại học mới nhận ra ngành nghề mình lựa 
chọn hoàn toàn không phù hợp với bản thân. Vẫn còn những bạn trẻ lúng túng trên 
con đường lập nghiệp. Do vậy, đẩy mạnh công tác định hướng nghề nghiệp khi các 
em còn ngồi trên ghế nhà trường là một việc cần thiết phải triển khai. Một phần 
trong công tác hướng nghiệp đó chính là tạo ra môi trường trải nghiệm với các ý 
tưởng nghề nghiệp trong tương lai. 
 Trong quá trình tìm hiểu thực trạng định hướng nghề nghiệp cho học sinh 
THPT trong giai đoạn hiện nay tôi đã khảo sát 100 học sinh lớp 10 về vấn đề nghề 
nghiệp và hiểu bản thân để chọn nghề nghiệp. Kết quả khảo sát như sau: 
 Câu hỏi Câu trả lời Số lượng Tỉ lệ 
 Câu 1: Em có thường xuyên tìm Chưa tìm hiểu 64/100 64% 
 hiểu về các nghành nghề trong xã 
 Thỉnh thoảng 34/100 34% 
 hội ngày nay không? 
 Thường xuyên 2/100 2% 
 Câu 2: Em đã xác định được sau Chưa xác định 71/100 71% 
 này mình muốn làm nghề gì chưa? 
 Chưa xác định rõ 21/100 21% 
 Đã xác định 8/100 8% 
 Câu 3: Em có muốn được các thầy 
 cô tổ chức hoạt động trải nghiệm về Không 0 0% 
 nghề nghiệp để giúp các em hiểu về 
 nghề nghiệp và giúp các em định 
 hướng nghề nghiệp cho tương lai 
 không? có 100/100 100% 
 Từ kết quả khảo sát cho thấy phần lớn các em chưa tìm hiểu về nghề nghiệp 
và chưa hiểu rõ mong muốn về nghề nghiệp của mình trong tương lai, đồng thời 
các em cũng rất sẵn sàng tiếp nhận sự giáo dục từ phía thầy cô trong lĩnh vực này. 
 12