Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học gắn với trải nghiệm, sáng tạo trong nuôi trồng và sản xuất các sản phẩm từ tảo Spirulina thông qua chủ đề “Sinh học vi sinh vật” – Sinh học 10 (Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống)

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HOÀNG MAI 
 ---------------------------------- 
 SÁNG KIẾN 
 DẠY HỌC GẮN VỚI TRẢI NGHIỆM, SÁNG TẠO 
TRONG NUÔI TRỒNG VÀ SẢN XUẤT CÁC SẢN PHẨM 
TỪ TẢO SPIRULINA THÔNG QUA CHỦ ĐỀ “SINH HỌC 
 VI SINH VẬT” - SINH HỌC 10 
 MÔN: SINH HỌC 
 Tác giả: 
 NGUYỄN SỸ NHAN– HỒ TRƯỜNG THI 
 Tổ: KHOA HỌC TỰ NHIÊN 
 Số điện thoại: 0982776822 - 0983239708 
 Năm thực hiện: 2022- 2023 
 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN 
 Nội dung Viết tắt 
Công nghiệp hóa – hiện đại hóa CNH- HĐH 
Giáo dục đào tạo GD - ĐT 
Trung học phổ thông THPT 
Giáo viên GV 
Vi sinh vật VSV 
Học sinh HS 
Nhà xuất bản NXB 
Sách giáo khoa SGK 
Thực nghiệm TN 
Đối chứng ĐN 
Hướng dẫn HD 
 2 
 thông qua chủ đề “Sinh học vi sinh vật” – Sinh học 10. Với mong muốn cao chất 
lượng bộ môn Sinh học, góp phần nâng đáp ứng mục tiêu Chương trình GDPT 
2018. 
 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 
 Nghiên cứu, xây dựng: Dạy học gắn liền với trải nghiệm sáng tạo trong nuôi 
trồng và sản xuất các sản phẩm từ tảo Spirulina thông qua chủ đề “Sinh học vi sinh 
vật” môn Sinh học 10. Nhằm nâng cao sự liên hệ giữa lý thuyết với thực tiễn, thực 
hiện hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học. Phát huy tính tích cực chủ động sáng 
tạo, tạo hứng thú trong học tập, giúp học sinh được trải nghiệm thực tiễn cuộc 
sống, hình thành một số phẩm chất, năng lực của học sinh; góp phần thực hiện giáo 
dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng, cung cấp nhân lực trực tiếp cho địa 
phương. 
 III. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 
 - Nghiên cứu áp dụng cho học sinh khối 10 tại đơn vị công tác trong năm 
học 2022 – 2023. 
 - Nghiên cứu xây dựng chủ đề dạy học “Sinh học vi sinh vật”- Sinh học 10 
(Bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống) bằng dạy học gắn liền trải nghiệm sáng tạo 
trong nuôi trồng và chế biến các sản phẩm từ tảo Spirulina. 
 IV. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 
 Đối với chủ đề “Sinh học vi sinh vật” dạy học theo hướng gắn liền với gắn 
với trải nghiệm sáng tạo tại địa phương sẽ tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm thực 
tiễn cuộc sống, phát triển tư duy sáng tạo và niềm đam mê trong học tập, đồng thời 
hình dung và định hướng được phần nào nghành nghề trong tương lai mà mình sẽ 
theo đuổi để từ đó cố gắng nỗ lực học tập để đạt kết quả tốt hơn. Mặt khác sự hợp 
tác các bạn trong nhóm sẽ tạo cơ hội cho sự phát triển các năng lực giao tiếp, trình 
bày. Như vậy hình thức tổ chức dạy học gắn liền với trải nghiệm nuôi trồng, sản 
xuất các sản phẩm từ VSV ở địa phương sẽ có hiệu quả cao hơn về chất lượng dạy 
học so với việc áp dụng hình thức dạy học truyền thống tại các trường học đóng 
trên địa bàn trong bối cảnh thực hiện Chương trình GDPT 2018. 
 V. NHIỆM VỤ VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 
 Nghiên cứu đề tài giải quyết các vấn đề sau: 
 - Tổng quan cơ sở lí luận và thực tiễn của dạy học gắn liền với trải nghiệm, 
sáng tạo trong nuôi trồng và chế biến các sản phẩm từ tảo Spirulina. 
 - Thiết kế tiến trình dạy học dạy học gắn liền với trải nghiệm, sáng tạo trong 
nuôi trồng và chế biến các sản phẩm từ tảo Spirulina thông qua chủ đề “Vi sinh 
vật” tại địa phương. 
 - Tiến hành thực nghiệm sư phạm tại đơn vị công tác. 
 4 
 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 
 I. CƠ SỞ KHOA HỌC 
 1. Cơ sở lý luận 
 1.1. Một số vấn đề chung về dạy học theo chủ đề 
 1.1.1. Khái niệm dạy học theo chủ đề 
 Dạy học theo chủ đề là hình thức tìm tòi những khái niệm, đơn vị kiến thức 
nội dung bài học, hoặc chủ đề.., có sự giao thoa tương đồng lẫn nhau, dựa trên cơ 
sở các mối liên hệ về lí luận và thực tiễn được đề cập đến trong các môn học hoặc 
các hợp phần của môn học đó (nghĩa là chuỗi hoạt động dạy học từ một số đơn vị 
kiến thức hoặc môn học, bài học có liên hệ với nhau) làm thành nội dung học trong 
một chủ đề có ý nghĩa hơn, thực tế hơn, nhờ đó học sinh có thể tự hoạt động nhiều 
hơn để tìm ra kiến thức vận dụng vào thực tiễn. 
 Tùy theo nội dung chương trình sách giáo khoa hiện nay mà việc xây dựng 
chủ đề dạy học hiện nay có thể là chủ đề dạy học trong một môn học hoặc chủ đề 
tích hợp liên môn. 
 * Các ưu điểm của dạy học chủ đề: 
 - Các nhiệm vụ học tập được chuyển giao, học sinh quyết định kế hoạch học 
tập với sự chủ động hỗ trợ, hợp tác của giáo viên. Học sinh là trung tâm của quá 
trình dạy học. 
 - Hướng tới mục tiêu chiếm lĩnh nội dung kiến thức khoa học, hiểu biết tiến 
trình khoa học và rèn luyện kĩ năng thực hành khoa học như quan sát, thu thập 
thông tin, dữ liệu; xử lý (so sánh, sắp xếp, phân loại, liên hệ ); suy luận, áp dụng 
thực tiễn. 
 - Thống nhất giữa tổ chức dạy học từ một phần trong chương trình học với 
vận dụng thông qua gắn liền lí thuyết với thực hành ứng dụng. 
 - Kiến thức trong dạy học chủ đề thu được là các khái niệm trong một mối 
liên hệ hữu cơ với nhau. 
 - Trình độ có thể đạt được ở mức độ cao như phân tích tổng hợp, đánh giá, 
vận dụng giải quyết các vấn đề thực tế có liên quan. 
 - Kết thúc một chủ đề, học sinh có được tổng thể kiến thức mới, tinh giản 
chặt chẽ và khơi dậy niềm say mê nghiên cứu khoa học. 
 - Kiến thức gần gũi với thực tế hơn do học sinh được vận dụng kiến thức 
SGK vào thực tiễn khi thực hiện chủ đề. 
 - Rèn luyện các năng lực giao tiếp, hợp tác, làm việc nhóm tự tin khi trình 
bày báo cáo. 
 6 
 + Chuyển giao nhiệm vụ học tập: 
 + Thực hiện nhiệm vụ học tập: 
 + Báo cáo kết quả và thảo luận: 
 + Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập: 
 Quá trình dạy học mỗi chủ đề được thiết kế thành các hoạt động học của HS 
dưới dạng các nhiệm vụ học tập kế tiếp nhau, có thể được thực hiện trên lớp hoặc ở 
nhà. HS tích cực, chủ động và sáng tạo trong việc thực hiện các nhiệm vụ học tập 
dưới sự hướng dẫn của GV. 
 1.2. Dạy học gắn với trải nghiệm, sáng tạo trong nuôi trồng và chế biến 
các sản phẩm từ vi sinh vật. 
 1.2.1. Đặc điểm của hoạt động nuôi trồng và chế biến các sản phẩm từ vi 
sinh vật 
 - Có thể nói công nghệ vi sinh tuy là một ngành mới nhưng đang ngày càng 
phát triển và mang lại nhiều lợi ích cho con người. Không những tạo ra nhiều giá 
trị về kinh tế, việc ứng dụng vi sinh vật vào các lĩnh vực đời sống còn góp phần 
bảo vệ sức khỏe cho con người và hạn chế tối đa những nguy cơ gây ô nhiễm môi 
trường sống. 
 - Hiện nay đã có rất nhiều ứng dụng vi sinh đưa vào sản xuất thức ăn chăn 
nuôi để giảm thiểu tỷ lệ vật nuôi mắc bệnh, hạ giá thành sản xuất, thuốc chữa bệnh 
và mang lại nhiều lợi ích khác. Từ đó, vật nuôi sinh trưởng và phát triển nhanh, 
không cần sử dụng chất tăng trọng gây hại, tránh phụ thuộc và lạm dụng kháng 
sinh chữa bệnh. Bên cạnh tạo ra các sản phẩm cho động vật thì các ứng dụng chế 
biến trong thực phẩm cung cấp cho con người cũng đang được phát triển rộng 
rãi và được nhiều người ưa chuộng bởi sự hiệu quả và tính thân thiện với môi 
trường. 
 - Tảo xoắn Spirulina là một nguồn giàu protein, vitamin, khoáng chất và sắc 
tố giúp tăng cường hệ thống miễn dịch không đặc hiệu, tăng trạng thái sẵn sàng 
phòng thủ tự nhiên, có hàm lượng vitamin và Protein rất cao bổ sung nhiều dinh 
dưỡng cho cơ thể tôm cá và cả con người. Tảo xoắn có màu xanh lam phát triển 
được trong môi trường nước ngọt, nước mặn do đó được nuôi trồng khá rộng rãi 
trên một số tỉnh thành trong đó có Nghệ An. 
 1.2.2. Ý nghĩa của hoạt động nuôi trồng và sản xuất các sản phẩm từ vi sinh 
vật với hoạt động dạy học, giáo dục ở trường THPT. 
 - Về vai trò của hoạt động nuôi trồng và sản xuất các sản phẩm từ vsv đối 
với quá trình dạy học: 
 + Góp phần đẩy mạnh, hướng dẫn hoạt động nhận thức cho học sinh. 
 + Kích thích hứng thú học tập của học sinh. 
 8 
 - Về phía học sinh, khi được giao nhiệm vụ các em cần chủ động bàn bạc 
cách thực hiện trong nhóm, chỉ ra được những việc phải làm, phân công rõ ràng, 
đúng người, đúng việc. Tuy vậy, giáo viên vẫn phải có sự quan tâm, theo dõi, giúp 
đỡ, nhắc nhở học sinh hoàn thành công việc chuẩn bị. 
 - Tiến hành hoạt động tại cơ sở nuôi trồng và sản xuất. 
 Có thể hình dung khi thiết kế các bước tiến hành hoạt động như xây dựng 
một kịch bản cho học sinh thể hiện. Do đó cần sắp xếp một quy trình tiến hành hợp 
lí, phù hợp với khả năng của học sinh. Trong quá trình tiến hành hoạt động, học 
sinh hoàn toàn làm chủ, chủ động khám phá kiến thức thực tế. Giáo viên chỉ là 
người tham dự, quan sát và xuất hiện khi cần thiết. 
 - Kết thúc hoạt động 
 Bước này cũng do học sinh chủ động. Có nhiều cách kết thúc, có thể tập hợp 
học sinh, yêu cầu đại diện nhóm đánh giá về buổi làm việc tại cơ sở nuôi trồng, sản 
xuất, tổ chức cho học sinh tham gia làm vệ sinh, Khi thiết kế bước này, giáo 
viên có thể gợi ý các dự kiến để học sinh lựa chọn cách kết thúc sao cho hợp lí, 
tránh nhàm chán và không hiệu quả. 
 - Đánh giá kết quả hoạt động 
 Đánh giá là dịp để học sinh tự nhìn lại quá trình tổ chức hoạt động của mình 
từ khâu chuẩn bị, tiến hành hoạt động đến đánh giá kết quả hoạt động. Có nhiều 
hình thức đánh giá như: 
 + Nhận xét chung về ý thức tham gia của mọi thành viên trong tập thể. 
 + Viết thu hoạch sau hoạt động nhằm tìm hiểu mức độ nhận thức vấn đề của 
học sinh. 
 + Bằng câu hỏi trắc nghiệm để đánh giá thái độ của học sinh về một vấn đề 
nào đó của hoạt động. 
 + Thông qua sản phẩm hoạt động. 
 Thứ ba: Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho học 
sinh trải nghiệm. 
 Phải luôn đề cao vai trò hoạt động chủ động, tích cực của học sinh. Giáo 
viên luôn tạo điều kiện tối đa để học sinh được tham gia vào các hoạt động với cơ 
sở nuôi trồng, sản xuất, từ các hoạt động trong khâu chuẩn bị như lập kế hoạch, 
phân công người thực hiện việc cụ thể, Khi các em được tự tìm hiểu về cơ sở 
nuôi trồng, sản xuất, được quan sát, nhận xét, tri giác trực tiếp mà không chỉ nghe 
nói sẽ giúp các em được trải nghiệm qua các tình huống thực tế. Điều đó thường 
giúp học sinh có được thái độ, tình cảm chân thực, đúng đắn với hoạt động trong 
thực tiễn. Mặt khác được trải nghiệm qua các tình huống thực tế khi tiếp xúc với 
cơ sở nuôi trồng sản xuất, chế biến sẽ giúp các em phát triển tốt hơn các kỹ năng 
như đã nêu trên. 
 10 
 Tỉ lệ lựa chọn (%) 
TT Câu hỏi Rất cần Không cần 
 Cần thiết 
 thiết thiết 
 1 Việc rèn luyện năng lực, kĩ năng 
 thực hành nuôi trồng và sản xuất 
 các sản phẩm từ VSV cho học 92% 8% 0% 
 sinh có cần thiết hay không ? 
 Thầy (cô) có thường xuyên tổ Thường Không 
 Thỉnh thoảng 
 2 chức dạy học theo chủ đề gắn xuyên bao giờ 
 liền với nuôi trồng và sản xuất 
 các sản phẩm từ VSV tại địa 3.5% 42.2% 54.3% 
 phương hay không ? 
 3 Thầy (cô) chọn hình thức nào để Kiểm tra Dạy kiến thức Chuẩn bị 
 tổ chức dạy học chủ đề dạy học đánh giá mới bài ở nhà 
 gắn liền với nuôi trồng và sản 
 xuất các sản phẩm từ VSV ? 16,7% 30,7% 52,6% 
 PP dạy 
 PP dạy học giải PP bàn tay 
 học theo 
 4 Phương pháp hoặc kĩ thuật dạy quyết vấn đề nặn bột 
 dự án 
 học nào được sử dụng dạy chủ đề 
 dạy học gắn liền nuôi trồng và 
 sản xuất các sản phẩm từ VSV ? 31% 62.1% 6.9% 
 Rất hứng Không 
 Hứng thú 
 5 Thái độ của HS khi được hướng thú hứng thú 
 dẫn dạy học chủ đề ? 16% 37% 47% 
 2.2.2.Kết quả điều tra từ HS 
 Bảng 2. Kết quả điều tra năng lực học tập chủ đề của học sinh THPT 
 (Phụ lục 1 – mẫu 1.2) 
 TT Câu hỏi Tỉ lệ lựa chọn (%) 
 Rất quan Quan Không quan 
 trọng trọng trọng 
 1 Em đánh giá như thế nào về 
 vai trò của việc học tập chủ đề 
 gắn liền với nuôi trồng và sản 86% 14% 0% 
 xuất các sản phẩm từ VSV hiện 
 nay ? 
 12