Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp tạo hứng thú, phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh trong giảng dạy trực tuyến, nâng cao chất lượng giảng dạy môn GDCD 6

 2
tiến độ học tập. Bên cạnh những lợi ích không thể phủ nhận của dạy học trực 
tuyến như tính linh hoạt, sự tiết kiệm thời gian và chi phí học tập, nguồn dữ liệu 
học tập vô cùng phong phú, cơ hội cho thầy trò được hội nhập với cuộc cách 
mạng công nghệ số, giúp học sinh (HS) được làm quen với thao tác làm việc, 
cộng tác qua các phần mềm giao tiếp, thường xuyên được sử dụng cho cả công 
việc sau này: e-mail, Zoom Meetings, Zalo, Google Meet, Google Form .đặc 
biệt là giúp ngăn ngừa sự lây lan và phòng chống dịch Covid-19. Thì trong 
quá trình giảng dạy trực tuyến giáo viên nói chung và bản thân tôi nói riêng đã 
vấp phải không ít khó khăn: học sinh khó tập trung khi phải liên tục nhìn vào 
màn hình máy tính/ điện thoại trong thời gian dài. Khi học trực tuyến tại nhà, 
học sinh cũng dễ dàng bị phân tâm bởi mạng xã hội hoặc các trang web khác. 
Hơn nữa, dạy học trực tuyến hoàn toàn khác so với các lớp học truyền thống, vì 
vậy đòi hỏi giáo viên phải có hiểu biết cơ bản về việc sử dụng các trang thiết bị, 
phần mềm dạy học hay còn gọi là kĩ năng ứng dụng công nghệ thông tin. Vì 
không thể lên lớp và gặp mặt trực tiếp học sinh, giáo viên cần tìm hiểu thêm một 
số phương pháp dạy học mới, phù hợp hơn cho các lớp học trực tuyến. Không 
thể áp dụng hoàn toàn các phương pháp giảng dạy trực tiếp vào dạy học trực 
tuyến Trong đó, khó khăn lớn nhất mà tôi gặp phải đó là học sinh chưa thực 
sự hứng thú với giờ học trực tuyến. Không như trong dạy học trực tiếp giáo viên 
có tương tác trực tiếp với học sinh, học sinh dễ tập trung chú ý vào bài giảng của 
thầy cô giáo nhưng khi học trực tuyến việc các em chỉ ngồi trước màn hình máy 
tính, điện thoại do đó sự tập trung chú ý của học sinh bị giảm sút rất nhiều. Chưa 
kể đến việc học sinh làm việc riêng như chơi game, xem phim, xem youtube, 
nhắn tin với bạn trong quá trình ngồi một mình trước máy tính. 
 Nguyên nhân của tình trạng trên ngoài do ý thức của học sinh thì phần lớn 
là do trong quá trình dạy học trực tuyến các phương pháp dạy học mà giáo viên 
sử dụng chưa thu hút được sự chú ý của học sinh, chưa gây được hứng thú với 
học sinh, chưa lôi cuốn học sinh vào nội dung bài học. Một số phương pháp giáo 
viên sử dụng trong dạy học trực tiếp như vấn đáp, thuyết trình không còn phù 
hợp với hình thức dạy học mới này nữa. Một số kĩ thuật dạy học tích cực như kĩ 
thuật khăn trải bàn, phòng tranh lại khó áp dụng trong môi trường dạy học trực 
tuyến. 
 Một số giáo viên khi dạy học trực tuyến chưa chú ý đến việc đổi mới 
phương pháp để phù hợp với hình thức dạy học trực tuyến. Chẳng hạn như 
hướng dẫn học sinh tìm nội dung bài học nhiều giáo viên chỉ cho học sinh đọc 
các câu chuyện trong phần đặt vấn đề ở sách giáo khoa và đặt một số câu hỏi để 
học sinh trả lời. Giáo viên gọi 2-3 học sinh trả lời, sau đó chốt ra các nội dung 
khái niệm, biểu hiện của các phẩm chất đạo đức. Chính phương pháp dạy học 4
cần tổ chức tốt các hoạt động dạy học, tạo không khí vui tươi, thân thiện qua 
mỗi tiết học, làm sao để học sinh không phải chịu áp lực là tiết này phải học 
khối lượng kiến thức này, khối lượng kiến thức kia. Từ chỗ học sinh hứng thú 
với tiết học, bị lôi cuốn vào tiết học thì khi học sinh chủ động tham gia vào các 
hoạt động mà giáo viên tổ chức từ đó các em sẽ khám phá ra nội dung kiến thức 
cần lĩnh hội, sẽ hình thành được các phẩm chất, năng lực theo như yêu cầu cần 
đạt của môn học, của chương trình. 
 Là một giáo viên giảng dạy tôi đã trăn trở, tìm tòi để làm sao có thể tạo hứng 
thú, phát huy tính tích cực, chủ động cho học sinh trong dạy học trực tuyến nâng 
cao chất lượng giảng dạy môn Giáo dục công dân.
 Và sau đây là một số biện pháp tôi đã thực hiện trong giảng dạy trực tuyến 
môn Giáo dục công dân 6 bậc trung học cơ sở (THCS ) mà tôi áp dụng đã mang 
lại sự hứng thú, tích cực, chủ động cho học sinh trong mỗi giờ học cho các em 
HS.
 3.1. Sử dụng các trò chơi học tập trong các hoạt động học.
 Game-based learning hay dạy học qua trò chơi là một xu thế của thời đại 
giúp cho quá trình học tập trở nên hứng thú và hiệu quả hơn. Như chúng ta đã 
biết trò chơi học tập là một hình thức học tập bằng các hoạt động hấp dẫn, lôi 
cuốn học sinh. Đây là một biện pháp rất tốt để tạo hứng thú cũng như duy trì sự 
chú ý của các em với bài học. Các trò chơi học tập làm thay đổi hình thức học 
tập bằng những hoạt động trí tuệ, do đó giảm tính căng thẳng của giờ học, đặc 
biệt là với các môn học thường bị cho là khô khan như Giáo dục công dân. Hơn 
nữa lại là hình thức dạy học trực tuyến nếu giáo viên không có những tìm tòi đổi 
mới sẽ dẫn tới những bài học đơn điệu, nhàm chán, học sinh mệt mỏi, không 
tương tác và đây cũng là nguyên nhân của rất nhiều em giáo viên gọi mãi nhưng 
không thấy học sinh phản hồi. Qua các trò chơi học tập mà học sinh tham gia sẽ 
góp phần hình thành và rèn luyện ở các em những phẩm chất và năng cần thiết.
 Trong điều kiện học sinh học trực tuyến như hiện nay thì thời gian học tập 
của các em đồng nghĩa với việc các em phải ngồi một chỗ với màn hình máy 
tính, điện thoại trong một thời gian khá dài. Việc này rất dễ khiến các em cảm 
thấy chán nản, mệt mỏi và căng thẳng. Vì vậy để tạo hứng thú, phát huy tính tích 
cực, chủ động cho các em trong suốt buổi học thì việc sử dụng đa dạng các trò 
chơi sẽ mang lại cho các em sự lôi cuốn và hấp dẫn. Để "trò chơi hóa" các nội 
dung học tập tôi đã sử dụng các trò chơi thông minh bằng nhiều ứng dụng rất 
phổ biến và được yêu thích hiện nay như: Quizizz, Kahoot, Đuổi hình bắt chữ, 
Đố vui, Ô chữ  trong các hoạt động học khác nhau. 6
 a. Sử dụng trò chơi để khởi động bài mới( giới thiệu bài)
 Để tạo hứng thú cho học sinh xuyên suốt trong một buổi học thì cách vào 
bài lôi cuốn, hấp dẫn là điều vô cùng cần thiết. Một hoạt động khởi động thú vị 
sẽ tác động đến hứng thú học tập của học sinh. Nó góp phần tạo nên sự tò mò, 
hấp dẫn ngay từ khi bắt đầu bài học. Sự thật là không phải học sinh nào cũng 
hứng thú với việc học ngay từ đầu. Bởi lẽ đó các trò chơi khởi động sẽ là lời mời 
gọi hữu hiệu nhất của giáo viên đối với học sinh.Việc tổ chức tốt các trò chơi 
khởi động sẽ đánh thức tinh thần, phẩm chất, hứng thú của học sinh, giúp các 
em có được tâm thế tốt nhất khi bước vào một tiết học mới. Vì vậy, thay vì lựa 
chọn cách vào bài trực tiếp thông thường tôi đã sử dụng các trò chơi khởi động 
giúp các em học sinh thấy hứng thú và chủ động hơn khi bắt đầu bài mới. 
 Một số trò chơi khởi động đầu tiết học mà tôi đã sử dụng đó là: Mảnh 
ghép, Ai nhanh ai đúng, Ai là triệu phú, Rung chuông vàng, Hộp quà bí mật 
Tùy vào nội dung bài học mà giáo viên sẽ lựa chọn một cách linh hoạt và phù 
hợp các trò chơi khởi động. Trong giải pháp này tôi xin phép trình bày cụ thể 
một trò chơi khởi động như sau: 
 Khi dạy bài Tự hào truyền thống gia đình, dòng họ – GDCD lớp 6, tôi 
đã sử dụng trò chơi “ Hộp quà bí mật ” để tạo hứng thú học tập cho học sinh, 
giúp các em huy động những kiến thức, kĩ năng của bản thân để giải quyết vấn 
đề; kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới của học sinh. Cách 
thức thực hiện như sau:
 Bước 1: GV giới thiệu tên trò chơi. 
 Bước 2: Giáo viên chiếu lên màn hình và thông qua thể lệ trò chơi: 
 Thể lệ trò chơi : Có 6 hộp quà chứa những phần quà bí ẩn, mỗi hộp qua 
tương ứng với một câu hỏi. Học sinh trả lời đúng câu hỏi sẽ được mở hộp quà để 
nhận phần quà bí mật bên trong. Sau khi trả lời 5 câu hỏi sẽ có 2 gợi ý để học 
sinh tìm ra chủ đề của trò chơi ( Câu 6) Trả lời đúng tên chủ đề trước khi mở gợi 
ý sẽ được phần quà đặc biệt. ( Mỗi câu hỏi có 10 giây suy nghĩ và trả lời). Học 
sinh nào biết đáp án sẽ xin trả lời bằng cách nhấp vào biểu tượng giơ tay trên 
màn hình.
 Bước 3: Thực hiện trò chơi.
Giáo viên chiếu câu hỏi và học sinh thực hiện trò chơi.
Câu 1. Hãy nghe đoạn nhạc và cho biết bài hát tên gì? ( Bài hát Bụi phấn)
Câu 2. Em hãy điền từ còn thiếu vào dấu ba chấm: “ Mồng một tết mẹ, mồng hai 
tết cha.” ( Mồng ba tết thầy) 8
 + Tạo sự hứng thú lôi cuốn cho các em học sinh ngay từ đầu bài học. Giúp học 
sinh tập trung và chú ý, hiện diện 100% trong không gian lớp học, trong từng 
khoảnh khắc.
 + Giúp giáo viên giới thiệu bài học một cách nhẹ nhàng và hấp dẫn
 + Giúp học sinh có cơ hội làm quen với các thuật ngữ, từ khóa ngay từ khi bắt 
đầu bài học.
 + Giúp giáo viên sử dụng thời gian một cách hiệu quả hơn.
 b. Sử dụng trò chơi trong các hoạt động tìm hiểu nội dung bài học (hoạt 
động khám phá)
 Thông thường khi giảng dạy các hoạt động như khám phá luyện tập trong 
môi trường trực tuyến giáo viên thường sử dụng các phương pháp vấn đáp, 
thuyết trình do chỉ chú trọng truyền tải kiến thức nên dễ sa vào lý thuyết khô 
khan. Để khắc phục điều này tôi đã suy nghĩ, tìm tòi và đưa một số trò chơi vào 
trong các hoạt động tìm hiểu nội dung bài học ở chương trình hiện hành và hoạt 
động khám phá và hoạt độngluyện tập trong chương trình phổ thông 2018 như: 
trò chơi Đuổi hình bắt chữ, Đố vui, Chiếc nón kì diệu, Quizizz.. để thay đổi 
không khí, tạo hoạt động học tập lí thú tăng tính tương tác cũng như phát huy sự 
chủ động, tích cực của các em học sinh. 
 Tuy nhiên, trong điều kiện về thời gian có hạn, tôi chỉ xin phép được trình 
bày ví dụ cụ thể khi giảng dạy bài Yêu thương con người – GDCD lớp 6, để tạo 
sự tò mò, hứng thú và kích thích óc sáng tạo, cũng như sự thoải mái, tính tích 
cực của các em tôi đã tổ chức cho các em chơi một trò chơi mang tính giải trí 
vui nhộn, đó là trò chơi “ Đuổi hình bắt chữ” để hướng dẫn học sinh tìm hiểu về 
biểu hiện của yêu thương con người. Cụ thể như sau:
 Bước 1: GV giới thiệu tên trò chơi. 
 Bước 2: Giáo viên chiếu lên màn hình và thông qua thể lệ trò chơi: 
 Thể lệ các em sẽ nhìn hình ảnh và đoán chữ ( có thể là từ ngữ, ca dao, tục 
ngữ) về những việc nên làm và không nên làm của công dân đối với các thành 
viên trong gia đình. 
 Bước 3: Thực hiện trò chơi. GV chiếu hình ảnh, học sinh thực hiện trò 
chơi.
 Bước 4: Nhận xét đánh giá.
 Sau khi học sinh tìm ra những từ khóa của các bức hình, giáo viên cho hỏi 
HS: Các em hãy quan sát những từ khóa mà em tìm được, đây đều là những biểu 10
 Hình chụp màn hình trò chơi ô chữ khi kiểm tra bài cũ
 Cách tiến hành như sau:
 Bước 1. GV giới thiệu trò chơi và thông qua thể lệ: Có 7 ô chữ tương ứng 
với 7 câu hỏi.
 Các em chọn lật từng ô để trả lời câu hỏi. (có thể đánh câu trả lời vào ô 
chat trong lớp học)
 Giải được một ô chữ chúng ta có một hoặc vài từ khoá. Tìm được 7 ô chữ, 
sắp xếp các từ khoá lại em sẽ tìm được ô chữ chìa khoá
 Bước 2. Học sinh quan sát lên màn hình và thực hiện trò chơi.
 1. (Gồm 6 chữ cái): Môn GDCD ở cấp tiểu học có tên là gì? 
 ĐẠO ĐỨC
 2. (Gồm 6 chữ cái): Nhiệm vụ chính của người học sinh là gì? 
 HỌC TẬP
 3. (Gồm 7 chữ cái): Quan sát hình ảnh, cho biết đây là nghề truyền thống 
 nào? ĐÚC ĐỒNG.
 4. (Gồm 9 chữ cái): Hoạt động khuyến khích, động viên con cháu học tập. 
 KHUYẾN HỌC.
 5. (Gồm 8 chữ cái): Nghệ nhân hát xẩm, quê gốc Ý Yên. HÀ THỊ CẦU.
 6. (Gồm 7 chữ cái): Câu “Có cày có thóc, có học có chữ” muốn nói đến 
 truyền thống nào? HIẾU HỌC.
 7. (Gồm 12 chữ cái): Họ tên học sinh ở thôn Thông, đạt điểm cao trong kì 
 thi Đại học mà đã được tìm hiểu ở phần khám phá? ĐỖ XUÂN 
 NGUYỆN.
 Từ chìa khóa: GIỮ GÌN, PHÁT HUY.
 Bước 3. Nhận xét, đánh giá.
 GV nhận xét đánh giá, động viên tinh thần tham gia của các em.Và cho 
điểm những em có câu trả lời chính xác. 12
 Đây chính là hình ảnh anh sinh viên cười rạng ngời trong ngày lễ tốt nghiệp 
cùng với mẹ. Điều đặc biệt mẹ anh chỉ là người phụ nữ bán xôi tại cổng trường 
đại học Xây dựng Hà nội. Không giống như bạn Hoàng kia, anh rất trân trọng 
nghề nghiệp của mẹ vì mẹ anh đã bán từng gói xôi để nuôi anh ăn học thành tài.
 GV tiếp tục chiếu hình ảnh:
 Những anh chị học sinh lớp 12 A1 Trường THPT Ngô Văn Nhạc, huyện 
Cái Bè, tỉnh Tiền Giang đã mang tấm bằng tốt nghiệp lớp 12 chụp kỉ yếu cùng 14
 Đây là đoạn video nói về con đường đến trường của các em học sinh vùng 
cao. Trong đoạn phim, những hình ảnh các cô cậu học trò bé nhỏ miệt mài lội bộ 
18km đến 20km để có thể đến trường học con chữ mặc dù thời tiết giá rét, 
đường đi khó khăn và thậm chí là gặp cả nguy hiểm đã hiện lên rất chân thực. 
Mặc dù khó khăn là thế nhưng các em rất chăm chỉ, không nghỉ một buổi học 
nào. 
 Khi xem phim, những hình ảnh cùng với âm thanh trong đoạn video đã tác 
động trực tiếp đến các em học sinh. Tất cả các em đều rất chú ý theo dõi. Và 
điều đặc biệt là sau khi xem video, tôi thấy ngoài việc các em đều nhận biết 
được những việc làm của các bạn học sinh trong đoạn video thể hiện sự siêng 
năng, kiên trì thì các em còn bày tỏ được sự cảm phục của mình dành cho các 
bạn nhỏ trong đoạn phim. Như vậy, những nhân vật trong clip chính là những 
tấm gương siêng năng, kiên trì trong cuộc sống mà các em thấy cần phải học tập, 
noi theo. Từ đó, tác động đến ý thức rèn luyện tính siêng năng, kiên trì của học 
sinh.
 Như vậy, với việc sử dụng các đoạn video gắn với thực tiễn trong quá trình 
dạy học môn Giáo dục công dân đã tạo nên sự hứng thú, tăng thêm độ thuyết 
phục cho học sinh và rất phù hợp với đặc thù môn học. Người giáo viên cần 
khéo léo đưa vào bài giảng và khai thác để đạt được hiệu quả cao nhất.
 Khi giảng dạy qua những câu chuyện, hình ảnh video thực tế đã giúp giáo 
viên cung cấp thông tin một cách đầy đủ hơn so với sách giáo khoa (SGK). 
Đồng thời tăng thêm sức thuyết phục, tăng độ tin cậy cho những nội dung tình 
huống và giúp học sinh khắc sâu kiến thức. Giúp giáo viên cải tiến phương pháp 
dạy học, phát huy tính tích cực của học sinh, nâng cao chất lượng, hiệu quả 
giảng dạy của các tiết học.
 3.3. Thiết kế các hoạt động học tập tăng cường sự tương tác. 
 Tương tác, trao đổi không phải là nhiệm vụ mà nó là một phần của quá 
trình học tập trực tuyến và giúp tạo ra một tập thể học tập hỗ trợ. GV có thể tạo 
điều kiện thuận lợi cho các loại tương tác này bằng cách tận dụng các khả năng 
mạng xã hội có sẵn trong nhiều hệ thống quản lý học tập, chẳng hạn như tranh 
luận, làm việc nhóm, thực hiện dự án, nghiên cứu tình huống để giúp học sinh 
có các kỹ năng khác ngoài kiến thức trên lớp và khiến bài giảng trở nên thú vị 
hơn.
 Nếu ở bài giảng trên lớp, sự tương tác được phát huy hiệu quả thì học trực 
tuyến, giáo viên chủ yếu là thực hiện bài giảng một chiều, học sinh tiếp nhận 
qua mạng, qua các phương tiện, sự tương tác cần thông qua hệ thống câu hỏi,