Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp tạo hứng thú học tập qua nội dung phát triển khả năng âm nhạc của học sinh Tiểu học (bộ sách Kết nối tri thức)

 2
 MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................... 2
1......................................................................................................................... Lí 
do chọn biện pháp ........................................................................................ 2
2. Mục đích nghiên cứu.............................................................................. 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................. 3
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu............................................................. 3
5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 4
II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................. 5
1. Cơ sở lí luận của vấn đề ......................................................................... 5
2. Cơ sở thực tiễn........................................................................................ 5
3. Các biện pháp ......................................................................................... 6
3.1. Thay đổi vị trí ngồi học của học sinh................................................... 6
3.2. Dạy kể chuyện âm nhạc ....................................................................... 7
3.3. Dạy nghe nhạc.................................................................................... 10
3.4. Dạy giới thiệu nhạc cụ ....................................................................... 12
3.5. Tạo kịch tính trong giờ học................................................................ 15
3.6. Vẽ tranh minh họa.............................................................................. 16
III. KẾT QUẢ VÀ ỨNG DỤNG ............................................................. 18
IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................... 19
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................... 21 xã hội về mặt giáo dục nghệ thuật trong trường phổ thông, để phát triển tính toàn 
diện, hài hòa mọi hoạt động của học sinh. Đây cũng chính là mục đích luôn khiến 
tôi tìm tòi và viết lên những kinh nghiệm để dạy tiết Âm nhạc làm sao có hiệu 
quả và chất lượng cao.
 3. Nhiệm vụ nghiên cứu
 - Việc xác định nội dung, phương pháp và đối tượng nghiên cứu là vấn đề 
quan trọng mang tính chất quan trọng của biện pháp.
 - Để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của học sinh thì phải có sự 
đầu tư thích đáng, nghiên cứu tỉ mỉ, có hệ thống nội dung kiến thức cần truyền 
đạt, phải nắm được nội dung chương trình, yêu cầu của cấp học. Trên cơ sở liên 
hệ phương pháp đặc trưng của bộ môn và những kinh nghiệm đã được đúc kết từ 
việc hình thành từ việc soạn, giảng đến hướng dẫn học sinh phương pháp học tập 
khoa học, chủ động vấn đề nhận thức giải quyết bản thân.
 - Người thầy phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo, không ngừng 
học tập nhằm đáp ứng nhu cầu trong giảng dạy theo phương pháp đổi mới, chủ 
động nội dung học tập, thầy là người hướng dẫn truyền đạt, học sinh là người tích 
cực thực hiện nội dung học.
 - Giáo viên bộ môn trực tiếp kiểm tra việc thực hiện của học sinh nhằm 
kịp thời uốn nắn, sửa chữa. Qua đó hình thành cho các em những kiến thức cơ 
bản cần thiết cho từng phân môn: hát đúng giọng, giai điệu của bài hát đã học 
một cách chính xác, biết hát diễn cảm, am hiểu 1 số kiến thức âm nhạc, nhạc lý.
 - Tóm lại chất lượng giảng dạy, chất lượng học tập là một vấn đề quyết 
định. Vậy, nhiệm vụ trên có đạt được hay không nó tuỳ thuộc chủ yếu vào sự 
hướng dẫn nhiệt tình của giáo viên, cộng với sự nỗ lực của học sinh.
 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
 - Giáo viên dạy môn Âm nhạc tiểu học.
 - Học sinh trường tiểu học
 - Bồi dưỡng học sinh có năng khiếu.
 - Phạm vi nghiên cứu: Trường tiểu học nơi tôi công tác nhạc để hát, nhìn bản nhạc để chơi đàn). Điều đó hoàn toàn đúng với cách học 
âm nhạc ở các trường nhạc, ở các câu lạc bộ có số thời gian thích hợp nhưng với 
trường phổ thông, việc dạy như vậy khó đạt được mục tiêu của cấp học, bậc học.
 Môn Âm nhạc ở trường tiểu học phải dạy cho tất cả học sinh dù có hay 
không có năng khiếu, yêu thích hay không yêu thích âm nhạc và dạy với thời 
lượng khiêm tốn là 1 tiết/tuần. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học Âm nhạc ở 
trường tiểu học không phải đơn thuần thay đổi, thêm bớt một vài thủ thuật, kĩ xảo 
dạy học mà trước hết phải thay đổi từ nhận thức, xuất phát từ mục tiêu trường 
tiểu học, mục tiêu môn học.
 Đặc điểm âm nhạc là nghệ thuật thời gian. Âm nhạc vang lên và tan biến 
đi ngay. Âm nhạc tác động trực tiếp vào thính giác và không để lại “vật chất” gì 
ngoài những ấn tượng trong não.
 Về mặt thực tiễn, chúng ta thấy trẻ em tiểu học không hào hứng, thích thú 
với việc học âm nhạc trên lí thuyết khô khan, trừu tượng. Phương châm “Học vui 
- vui học” và “lấy cái đã biết để dạy cái chưa biết” cần được quán xuyến trong 
suốt quá trình giảng dạy âm nhạc cho học sinh tiểu học.
 Âm nhạc ở xung quanh ta, vốn là một nhu cầu bình thường của những con 
người phát triển bình thường. Tổ chức cho các em tiếp xúc trực tiếp với nghệ 
thuật này, đó là con đường dẫn học sinh đến với thế giới âm thanh kì diệu. Tất cả 
những mong muốn ấy phụ thuộc một phần quan trọng vào phương pháp giáo dục 
và giảng dạy của người giáo viên dạy môn Âm nhạc.
 2. Cơ sở thực tiễn
 * Thuận lợi:
 - Các em học sinh đều yêu thích môn Âm nhạc, đây là một thuận lợi lớn 
trong quá trình dạy nội dung Phát triển khả năng âm nhạc.
 - Đại đa số phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình, học 
sinh có đầy đủ đồ dùng, sách vở.
 - Ban lãnh đạo nhà trường luôn quan tâm, tạo điều kiện về cơ sở vật chất 
như: phòng học Âm nhạc, đàn Oocrgan, đàn Piano kĩ thuật số, bộ gõ, băng đĩa, Phòng học bàn ghế được kê hình chữ U
 3.2. Dạy kể chuyện âm nhạc
 Kể chuyện âm nhạc là nội dung chỉ có ở tiểu học, học sinh tiểu học rất 
thích nghe kể chuyện và tham gia các trò chơi. Học âm nhạc ở tiểu học, mỗi năm 
các em được nghe 1 - 2 câu chuyện, đó là những câu chuyện âm nhạc của Việt 
Nam và các nước. dung câu chuyện.
 Ví dụ:
 - Câu chuyện xảy ra ở đâu?
 - Câu chuyện có những ai? Tại sao nhân vật lại hành động như vậy?
 - Điều gì xảy ra ở phần đầu câu chuyện? Điều gì xảy ra tiếp theo? Điều 
gì xảy ra ở cuối câu chuyện?
 - Em yêu thích nhân vật nào, không thích nhân vật nào?
 - Tên câu chuyện là gì?
 - Vai trò của âm nhạc trong câu chuyện?
 - Cảm nhận của em về câu chuyện?
 Cách 2: Giáo viên đưa ra các chi tiết, yêu cầu học sinh sắp xếp chúng theo 
trình tự câu chuyện. Ví dụ: Hãy sắp xếp các chi tiết sau theo trình tự câu chuyện 
Khúc nhạc dưới trăng (Lớp 5).
 - Bét-tô-ven chơi đàn trong tâm trạng xúc động.
 - Bét-tô-ven sáng tác bản Sô-nát Anh trăng.
 - Bét-tô-ven nghe tiếng nhạc.
 - Bét-tô-ven mời cha con người thợ giầy đi xem.
 - Bét-tô-ven nhận ra cô gái bị mù.
 - Bét-tô-ven gõ cửa và được mời vào nhà.
 - Cha con người thợ giầy nhận ra Bét-tô-ven.
 - Bét-tô-ven đi dạo trong đêm.
 - Câu chuyện của cha con người thợ.
 Đáp án đúng sẽ là:
 (1) Bét-tô-ven đi dạo trong đêm
 (2) Bét-tô-ven nghe tiếng nhạc
 (3) Câu chuyện của cha con người thợ
 (4) Bét-tô-ven gõ cửa và được mời vào nhà
 (5) Bét-tô-ven nhận ra cô gái bị mù
 (6) Bét-tô-ven chơi đàn trong tâm trạng xúc động chú, không ồn ào, biết nhận xét hoặc đánh giá về tác phẩm. Nghe nhạc còn nhằm 
giáo dục cho học sinh thị hiếu âm nhạc lành mạnh, phát huy trí tưởng tượng và 
khả năng sáng tạo của các em.
 Giáo viên có thể cho học sinh nghe nhạc theo các bước sau:
 Bước 1: Giới thiệu bản nhạc
 - Giáo viên giới thiệu khái quát về tên bản nhạc, tác giả.
 - Giáo viên quy định thời gian nghe khoảng bao lâu.
 Bước 2: Nghe nhạc lần thứ nhất
 - Giáo viên tự trình bày hoặc mở băng, đĩa nhạc.
 - Học sinh nghe nhạc có thể kết hợp các hoạt động như gõ nhịp, vận động 
nhẹ nhàng, vẽ tranh...
 Bước 3: Trao đổi về bản nhạc
 - Học sinh nói cảm nhận của mình như: bản nhạc sổi nổi hay tha thiết? 
nhanh hay chậm? vui hay buồn? đã từng nghe, từng đàn hoặc hát...
 - Giáo viên đặt câu hỏi và yêu cầu, ví dụ:
 + Em yêu thích nét nhạc nào trong bản nhạc, hình ảnh nào trong bài hát?
 + Giọng hát trong băng, đĩa nhạc là giọng nam hay nữ (nếu là bài hát)?
 + Hình thức trình bày là đơn ca, song ca hay tốp ca (nếu là bài hát)?
 + Diễn tả lại một nét nhạc nào đó (huýt sáo hoặc đọc bằng nguyên âm)?
 - Giáo viên kết luận về nội dung, tính chất của bản nhạc. Giáo dục thái độ 
tập trung khi nghe nhạc hoặc khuyến khích học sinh thường xuyên tìm hiểu và 
nghe những bản nhạc hay.
 Bước 4: Nghe nhạc lần thứ hai
 - Giáo viên tự trình bày hoặc mở băng, đĩa nhạc.
 - Giáo viên cho học sinh nghe lại một lần nữa. Trước khi cho nghe, giáo 
viên có thể nhắc lại tên tác phẩm và tác giả để học sinh thêm nhớ. Trong khi nghe 
cho học sinh chuyển động, nhún nhảy, lắc lư hoặc tự nghĩ ra những động tác múa 
phụ hoạ theo âm nhạc
 Lỗi cần tránh khi dạy nghe nhạc là: để học sinh khoanh tay ngồi im, giáo - Giáo viên giới thiệu vai trò của nhạc cụ, ví dụ hay biểu diễn ở dàn nhạc 
nào, thường đảm nhận vai trò độc tấu hay hoà tấu...
 Bước 2: Nghe âm sắc https ://youtu.be/jJD4GqcipTc
 - Giáo viên dùng ngôn ngữ để mô tả về âm sắc của nhạc cụ.
 - Giáo viên cho học sinh nghe âm sắc của nhạc cụ (nghe qua nhạc cụ thật, 
qua âm sắc đàn phím điện tử hoặc qua băng đĩa nhạc).
 Giáo viên có thể kết hợp với nội dung trong các câu chuyện, bài thơ hoặc 
bài hát để nói về âm sắc các nhạc cụ. Ví dụ: Bài hát Cộc cách tùng cheng (Phan 
Trần Bảng) đã mô tả âm sắc của sênh, thanh la, mõ, trống:
 Sênh kêu nghe tiếng vui nhất cách cách cách cách cách cách.
 Thanh la kêu tiếng rất vang cheng cheng cheng cheng cheng cheng.
 Mõ kêu nghe sao đĩnh đạc cộc cộc cộc cộc cộc cộc.
 Trống kêu rộn rã tưng bừng tùng tùng tùng tùng tùng tùng.
 Bài Một mùa xuân nhỏ nhỏ (Trần Hoàn) để nhắc đến sênh tiền:
 Nước non ngàn dặm tình, nước non ngàn dặm mình, đất Huế nhịp phách 
tiền.
 Bước 3: Củng cố
 Có thể chọn một trong các cách sau:
 - Giáo viên yêu cầu học sinh giới thiệu từng nhạc cụ theo tranh ảnh.
 - Tổ chức trò chơi, ví dụ học sinh nghe âm sắc rồi đoán tên nhạc cụ hoặc 
giáo viên mở băng đĩa âm sắc nhạc cụ nào, học sinh thể hiện tư thế trình diễn 
nhạc cụ đó.
 - Nghe hoặc xem dàn nhạc biểu diễn có sự tham gia của nhạc cụ nào.
 Ngoài cách dạy trên, giáo viên có thể dạy kết hợp giữa bước 1 với bước 2. 
Theo cách này, giáo viên sẽ giới thiệu riêng từng loại nhạc cụ: Tên, hình dáng, 
đặc điểm, tư thế biểu diễn rồi cho học sinh nghe âm sắc. Giới thiệu xong nhạc cụ 
này mới chuyển sang nhạc cụ khác. 
 Đàn Tứ (Đàn Đoản) Đàn Tì bà
 Giáo viên đánh giá về kết quả công việc của từng nhóm rồi bổ sung thông 
tin cần thiết cho bài học thêm sinh động.
 3.5. Tạo kịch tính trong giờ học
 Các tiết học cứ diễn ra bình thường theo những bước đã định sẵn sẽ tạo 
cho học sinh sự nhàm chán, không có hứng thú, học sinh sẽ biết bược tiếp theo 
sẽ làm gì. Thay vì giảng dạy theo trình tự bình thường, đối với một số tiết học có 
nội dung kể chuyện âm nhạc, tôi thường tổ chức cho học sinh đóng vai thành một 
vở kịch với những hình ảnh, tình huống sống động, khiến học sinh quên cả giờ ra 
chơi.
 Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh biết cách ứng xử các tình 
huống trong cuộc sống. Qua quá trình giảng dạy, tôi được biết: Phương pháp dạy 
học sinh đóng vai có rất nhiều ưu điểm và một trong những ưu điểm sau mang lại + Chuẩn bị một vài đạo cụ đơn giản để tăng tính hấp dẫn khi học sinh đóng 
vai.
 3.6. Vẽ tranh mỉnh họa.
 Khi cho học sinh nghe nhạc hoặc bài hát hoặc về chủ đề thiên nhiên giáo 
viên nên động viên học sinh vẽ tranh để diễn tả cảm nhận của mình. Hoạt động 
này phát huy trí tưởng tượng phong phú và năng lực mĩ thuật của các em.
 Học sinh có nhu cầu vẽ những bức tranh thể hiện sở thích của mình như 
các nhân vật yêu thích, minh họa câu chuyện cổ tích, các loài vật, cảnh thiên 
nhiên...
 Học sinh vẽ tranh khi nghe nhạc Vui đến trường (Chủ đề 3-lớp 2) viên không nên đánh giá về kĩ thuật vẽ mà nên tập trung nhận xét về trí tưởng 
tượng, sự sáng tạo và cảm xúc của các em với tác phẩm.
 III. KẾT QUẢ VÀ ỨNG DỤNG
 Kết quả năm học 2021-2022
 Khối TSHS Hoàn thành tốt % Hoàn thành %
 1,2,3,5 811 130 16,1 681 83,9
 Cuối năm học 2021-2022
 Khối TSHS Hoàn thành tốt % Hoàn thành %
 1,2,3,5 811 350 43,1 461 56,9
 - Ứng dụng: Biện pháp này có thể ứng dụng ở tất cả các khối lớp bậc tiểu 
học. Tôi đã chia sẻ biện pháp này tới một số đồng nghiệp cùng dạy môn Âm nhạc 
trong nhà trường và một số trường bạn, các đồng chí đã áp dụng và có sự phản 
hồi rất tích cực. Tôi hy vọng rằng, biện pháp tôi đưa ra sẽ phần nào đóng góp 
thêm cho công tác giảng dạy, phù hợp với các đối tượng học sinh và sẽ được áp 
dụng trong quá trình giảng dạy trong các trường tiểu học.
 IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 - Kết luận:
 + Ý nghĩa của biện pháp: Theo quan điểm Học vui - Vui học, nhà trường 
nên tổ chức các buổi sinh hoạt âm nhạc ngoại khóa riêng hoặc lồng ghép với các 
hoạt động khác dưới nhiều hình thức đa dạng và phong phú như: Tổ chức cho đội 
văn nghệ các lớp biểu diễn trong các giờ chào cờ, giờ ra chơi, phối hợp hát trong 
các buổi phát thanh măng non, biểu diễn trong các ngày lễ....và tham gia các hội 
diễn văn nghệ của địa phương. Ngoài ra, có thể tận dụng phòng nghe nhìn, phòng 
bộ môn, nơi có các phương tiện, thiết bị để học sinh được nghe, được xem biểu 
diễn âm nhạc qua băng hình, băng tiếng nhằm từng bước nâng cao năng lực cảm 
thụ âm nhạc của học sinh.
 + Bài học kinh nghiệm: Trên đây tôi chỉ nêu một số cách giảng dạy nội