Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp sử dụng trò chơi tạo hứng thú học tập cho học sinh học môn Tin học Lớp 5

 2
 I. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài
 Trong chương trình giáo dục phổ thông bậc tiểu học môn Tin học là môn 
học bắt buộc. Môn Tin học giúp học sinh thích ứng và hoà nhập được với xã hội 
hiện đại, hình thành và phát triển cho học sinh năng lực tin học để học tập, làm 
việc và nâng cao chất lượng cuộc sống, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và 
bảo vệ tổ quốc.
 Với học sinh lớp 5, sau 02 năm được học môn Tin học (lớp 3 và lớp 4), 
các em đã thành thạo các thao tác với chuột, bàn phím, biết sử dụng và quản lí 
các phần mềm ứng dụng trong chương trình học, biết giải quyết vấn đề với sự 
trợ giúp của máy tính, hiểu và tuân theo các nguyên tác cơ bản trong chia sẻ và 
trao đổi thông tin. Vì vậy các em hoàn toàn có thể chơi được các trò chơi trên 
máy tính.
 Trong thực tế nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy: đa số học sinh (HS) yêu 
thích học môn Tin học, tuy nhiên còn một số em chưa hứng thú, tỏ ra sợ sệt, lo 
lắng mỗi lần đến giờ học môn Tin học. Bên cạnh đó còn một số giáo viên chưa 
có phương pháp tạo sự hứng thú học tập cho học sinh, trong mỗi tiết học là 
không khí căng thẳng, trầm lắng, học sinh chán nản, uể oải. Bản thân tôi cũng 
từng gặp khó khăn trong việc tạo niềm yêu thích môn Tin học cho học sinh và 
khi đó tôi luôn trăn trở làm thế nào để học sinh hứng thú, tự giác tham gia vào 
các hoạt động học tập, tiếp thu bài nhanh, nắm chắc kiến thức. Với lòng say mê 
và tinh thần ham học hỏi nên tôi đã tự nghiên cứu, học tập, trao đổi nâng cao 
trình độ từ sách vở, bạn bè, internet và cả các diễn đàn về công nghệ thông tin 
(CNTT) trên mạng. Đến nay tôi đã đúc rút được kinh nghiệm đó là các em học 
sinh tiểu học còn nhỏ nên vừa thích học vừa thích chơi, vì vậy tôi đã sử dụng trò 
chơi lồng ghép vào bài học để có thể tạo ra được không gian học tập thoải mái 
cho học sinh .
 Với môn Tin học có đặc thù là sử dụng máy tính vào việc dạy và học, nên 4
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu Chương trình GDPT môn 
Tin học ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGD ĐT ra ngày 
26/12/2018 của Bộ giáo dục và Đào tạo. Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến 
đổi mới phương pháp dạy học môn Tin học ở Tiểu học.
 - Phương pháp quan sát: Quan sát học sinh tham gia các hoạt động học 
tập môn Tin học.
 - Phương pháp đàm thoại: Thường xuyên trò chuyện, phỏng vấn học sinh 
trong quá trình học tập môn Tin học.
 - Phương pháp đánh giá: Đánh giá kết quả học tập của học sinh sau mỗi 
bài học thông qua mức độ nhận thức, ghi nhớ, trả lời câu hỏi.
 - Phương pháp thực nghiệm: Áp dụng biện pháp vào khối 5 tại trường 
mình đang công tác.
 - Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm: Sau khi tiến hành áp dụng biện 
pháp vào thực tiễn lớp học, tôi tổng hợp kết quả đạt được. Từ đó, tôi tự đúc rút 
những kinh nghiệm trong việc sử dụng trò chơi để tạo hứng thú học môn Tin 
học cho học sinh lớp 5.
 II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
 1. Cơ sở lý luận
 - Sử dụng trò chơi trong dạy học là một trong những hình thức dạy học 
nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, đáp ứng dạy học theo hướng 
phát triển năng lực, thông qua các trò chơi học tập có thể giúp học sinh phát triển 
nhiều năng lực chung và năng lực đặc thù của bộ môn như: năng lực hợp tác, 
giải quyết vấn đề, vận dụng kiến thức, sử dụng phương tiện học tập môn Tin 
học. Sử dụng trò chơi học tập còn giúp học sinh hình thành kiến thức, kỹ năng 
mới hoặc củng cố kiến thức, kỹ năng đã học, tạo hứng thú học tập cho học sinh, 
và giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học tích cực. 6
nên chưa cho con em mình học tập tích cực ngay từ đầu.
 - Trong mỗi lớp học đều có một số học sinh chưa hứng thú với môn Tin 
học, sợ sệt, rụt rè, một số em tiếp thu kiến thức con chậm, ý thức học chưa tốt.
 - Giáo viên Tin học phải kiêm nhiệm thêm một số việc khác nên đôi khi 
còn chưa tập trung được nhiều vào chuyên môn giảng dạy.
 - Việc trao đổi học hỏi, trao đổi kinh nghiệm giữa giáo viên dạy môn Tin 
học còn hạn chế do trong trường chỉ có 01 giáo viên bộ môn Tin học.
 - Một số giáo viên chưa dành nhiều thời gian cho việc nghiên cứu phương 
pháp giảng dạy.
 2.2. Kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân
 Trước thực trạng đó, đầu năm học 2020 - 2021, tôi đã tiến hành khảo sát 
học sinh lớp 5 trường Tiểu học Nguyễn Khắc Nhu với 2 nội dung.
 - Nội dung khảo sát 1: Sự hứng thú học tập của học sinh
 Bảng 1: Kết quả khảo sát sự hứng thú học tập của học sinh lớp 5 đầu năm 
học 2020-2021
 Học sinh
 Học sinh tham gia Học sinh chưa tham 
 tích cực, chủ động 
 vào các hoạt động gia vào các hoạt 
 Tổng số tham gia vào các 
 học tập động học tập
 học sinh hoạt động học tập
 Số lượng % Số lượng % Số lượng %
 81 8 9.9 35 43.2 38 46.9
 - Nội dung khảo sát 2: Kết quả học tập của học sinh
 Bảng 2: Kết quả khảo sát chất lượng của học sinh lớp 5 đầu năm học
2020-2021 8
quản lí các phần mềm ứng dụng trong chương trình học, biết giải quyết vấn đề 
với sự trợ giúp của máy tính, hiểu và tuân theo các nguyên tác cơ bản trong chia 
sẻ và trao đổi thông tin, các em hoàn toàn có thể tương tác trực tiếp trên máy 
tính. Thế nên các trò chơi giáo viên đưa vào bài dạy cũng cần phải phong phú, 
với nhiều chủ đề, nhiều dạng câu hỏi, hình thức khác nhau.
 - Có rất nhiều phần mềm hỗ trợ thiết kế trò chơi trên máy tính như: Phần 
mềm Powerpoint, Ispring suite, Storyline, hay các trò chơi trực tuyến từ 
Kahoot.com, Quizizz.com, hoặc công cụ Ms Form của Microsoft, giáo viên có 
thể lựa chọn phần mềm phù hợp với khả năng của mình và phù hợp với nội dung 
của bài, tuy nhiên giáo viên nên chọn thiết kế những trò chơi giúp tất cả học sinh 
vừa có thể quan sát, vừa thực hiện, hoặc tương tác được trực tiếp trên máy tính.
 * Một số ví dụ minh họa việc sử dụng trò chơi phù hợp với học sinh lớp 
5 và đặc trưng của môn Tin học mà tôi đã thực hiện tại trường tôi đang công tác.
 - Ví dụ 1: Trò chơi tạo từ phần mềm Powerpoint
 Từ phần mềm Powerpoint giáo viên có thể tạo nhiều trò chơi với nhiều 
dạng khác nhau. Với dạng trò chơi này các em có thể trao đổi, trả lời trực tiếp 
câu hỏi trên màn hình. Giáo viên có thể đưa vào hoạt động khởi động hoặc củng 
cố kiến thức. Giúp học sinh nhớ kiến thức, biết vận dụng kiến thức để trả lời câu 
hỏi. 10
dụng vào hoạt động khởi động, hình thành kiến thức mới, luyện tập thực hành, 
hoặc hoạt động vận dụng, củng cố. Trò chơi này giúp học sinh ghi nhớ kiến 
thức, khả năng tư duy, vận dụng kiến thức vào thực hành, luyện tập thao tác sử 
dụng chuột, biết hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ bạn trong quá trình học tập..
 - Ví dụ 3: Trò chơi trực tuyến từ trang Quizizz.com
 Đây là một trò chơi trực tuyến, học sinh thực hiện cá nhân trên máy tính 
bằng cách truy cập internet vào trang Quizizz.com, nhập mã (code) mà giáo 
viên cung cấp để trả lời các câu hỏi hiện ra trên màn hình, do vậy tất cả các em 
đều được tương tác, trả lời câu hỏi. Sau khi học sinh chọn đáp án trong mỗi câu 
hỏi phần mềm sẽ tự động hiển thị kết quả, do đó học sinh biết mình đã trả lời 
đúng hay sai, từ đó có thể tự củng cố kiến thức cho bản thân. Trò chơi trực tuyến 
Quizizz còn xếp thứ hạng ngay khi trò chơi kết thúc nên các em rất hào hứng 
và cố gắng làm tốt để chinh phục vị trí cao hơn.
 Hình ảnh học sinh lớp 5A tham gia trò chơi trên Quizizz 12
 - Để kích thích sự tò mò, muốn khám phá bài học của học sinh lớp 5 thì 
giáo viên phải luôn có sự sáng tạo, đổi mới trong mỗi trò chơi mà mình sẽ đưa 
vào bài học, với một trò chơi có thể thay đổi nhiều hình thức khác nhau tạo sự 
ngạc nhiên cho học sinh, vừa giúp HS được thay đổi các hoạt động học tập trên 
lớp, giúp HS phối hợp các hoạt động trí tuệ với các hoạt động vận động.
 Ví dụ: Với ý tưởng của vòng quay “Chiếc nón kì diệu” trên truyền hình tôi 
đã linh hoạt chuyển thành trò chơi “Gọi tên ngẫu nhiên” và vẫn vòng quay đó tôi 
lại chuyển thành “Vòng quay may mắn”.
 Hình ảnh trò chơi “Gọi tên ngâu nhiên ”
 Ở trò chơi “Gọi tên ngẫu nhiên” giáo viên có thể trực tiếp điều khiển vòng 
quay hoặc gọi một học sinh lên thực hiện quay, khi vòng quay dừng lại ở tên học 
sinh nào thì em đó sẽ được quyền trả lời câu hỏi mà giáo viên đưa ra. Giáo viên 
có thể thay đổi cách chơi như khi học sinh trả lời đúng sẽ được quyền quay vòng 
quay và gọi bạn tiếp theo để tăng thêm sự hứng thú cho học sinh khi tham gia trò 
chơi. 14
 Học sinh luôn ấn tượng và nhớ mãi về những màu sắc, hình ảnh và âm 
thanh sinh động. Mỗi trò chơi không chỉ giúp các em khắc sâu kiến thức mà còn 
được tiếp xúc điều mới lạ, đó là điều mà mỗi giáo viên nên làm.
 Để làm được những trò chơi ấn tượng tôi đã tham khảo một số trang web 
sau:
 - Trang lấy màu sắc: Coolors, BrandColor
 - Trang lấy hình ảnh: pixabay.com, Pexels, The Stocks, vi.pngtree.com.
 - Trang lấy âm thanh: Designers Pics, SoundBible Free Sound Effects
 Ví dụ 1: Trò chơi “Giúp bạn qua sông”
 Với trò chơi này tôi đã sưu tầm Game “Qua sông” trên mạng Interner, sau 
đó tôi cải biến theo nội dung bài học, thay hình ảnh nhân vật là các bạn nhỏ được 
tải từ trang pixabay.
 Hình ảnh học sinh điều khiển trò chơi “Giúp bạn qua sông”
 Ví dụ 2: Trò chơi “Đánh bay Covid”: tôi thay hình ảnh nhân vật trong trò 16
thế giới động vật trong phân môn Tự nhiên xã hội, các em được chọn con vật 
mình yêu thích rồi trả lời câu hỏi khi bấm vào hình ảnh con vật.
 2.5. Sử dụng trò chơi vào dạy học phải chú ý đến thái độ học tập và khả 
năng nhận thức của từng học sinh, nhất là học sinh còn chậm
 Quan tâm đến từng đối tượng học sinh, nhất là những học sinh còn chậm, 
những học sinh còn lúng túng nhút nhát khi tham gia trò chơi. Từ thực tế giảng 
dạy ở trường tôi nhận thấy phần đông học sinh lớp 5 thích trò chơi. Bên cạnh đó 
vẫn có một số em rất thờ ơ, không hứng thú. Vì vậy việc khắc phục tâm lý cho 
những em học sinh này để các em tích cực hơn. Dựa vào tâm lý của học sinh là 
thích khen ngợi, động viên và hay tò mò nên trong mỗi trò chơi tôi thường khen 
ngợi và động viên các em kịp thời. Từ đó các em sẽ không chán nản có hứng thú 
và ham học hơn.
 Hơn nữa khi giáo viên áp dụng trò chơi và bài dạy cần chú ý đến luật chơi 
đơn giản để HS dễ nhớ, dễ thực hiện. Cần đưa ra các cách chơi có nhiều HS tham 
gia để tăng cường kỹ năng học tập hợp tác, các bạn nhanh hơn có thể giúp các 
bạn chậm hơn.
 III. KẾT QUẢ VÀ ỨNG DỤNG 18
 Học sinh hoàn thành Học sinh chưa hoàn 
 Tổng số Học sinh hoàn thành
 học tốt thành
 sinh
 lớp 5 Số + Số + Số +
 % % %
 lượng lượng lượng
 (-) % (-) % (-) %
 81 36 44.4 +35.8 45 55.6 +1.3 0 0 -37.1
 Nhìn vào kết quả bảng 3 và bảng 4 ta nhận thấy sau khi thực hiện biện 
pháp số học sinh tích cực, chủ động, học sinh tham gia vào các hoạt động học tập 
tăng lên, số học sinh hoàn thành tốt môn Tin học tăng đáng kể, học sinh chưa 
hoàn thành không còn. Qua đó cho thấy rằng học sinh lớp 5 đã hứng thú học môn 
Tin học.
 Như vậy biện pháp sử dụng trò chơi vào việc dạy học Tin học lớp 5 như 
đã trình bày ở trên giúp các em không những vừa chơi vừa học, thoải mái tiếp thu 
kiến thức mới của bài học mà còn nắm chắc kiến thức hơn. Từ đó tạo tiền đề, nền 
móng vững chắc cho các em tiếp tục học tốt ở môn Tin học ở những năm tiếp 
theo trong chương trình phổ thông và khi các em học tốt bộ môn Tin học sẽ giúp 
cho các em ứng dụng vào học tập các môn học khác được tốt hơn.
 * Ứng dụng
 Biện pháp tôi đưa ra ứng dụng với học sinh lớp 5, môn Tin học tại trường 
tôi đang công tác, ngoài ra còn có thể ứng dụng với những trường có điều kiện 
máy tính tương đồng trên địa bàn toàn tỉnh Bắc Giang.
 IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 * Kết luận
 Qua thực hiện biện pháp tôi thực hiện, tôi thấy học sinh lớp 5 trường tôi có 
rất nhiều tiến bộ trong học tập môn Tin học, các em phát triển cả về tâm lý và 20
 - Với nhà trường: Môn tin học là môn chủ yếu thực hành trên máy tính là 
dụng cụ học tập có giá trị cao về vật chất do đó nhà trường cần tạo điều kiện sắm/ 
sửa máy móc, trang thiết bị kịp thời phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học để 
giúp cho các em có điều kiện học tập tốt nhất. Đảm bảo đủ số lượng máy cho HS 
thực hành.
 - Với phụ huynh học sinh: cần có sự quan tâm đúng mực, không nên coi 
nhẹ môn Tin học, tạo điều kiện mua sắm máy tính để các em được học ở nhà.
 Biện pháp “Sử dụng trò chơi tạo hứng thú học môn Tin học cho học sinh 
lớp 5” tôi đưa ra không phải quá xa lạ đối với chúng ta, bất cứ ai cũng có thể hiểu 
và sáng tạo ra các trò chơi cho tiết dạy của riêng mình. Tuy vậy, trong thực tế 
không phải lúc nào giáo viên cũng chú trọng vào trò chơi hay bỏ nhiều thời gian 
ra để thiết kế ra một trò chơi, nó đòi hỏi sự say mê, lòng nhiệt tình của người giáo 
viên, cần phải coi học sinh như chính những đứa con của mình để nắm bắt được 
tâm lí học sinh. Khi những cố gắng của người giáo viên đạt kết quả tốt, được học 
sinh tin yêu. Đó mới chính là phần thưởng lớn nhất trong cuộc đời dạy học của 
mình.
 Tôi mong biện pháp của mình được quý thầy cô đón nhận và áp dụng triển 
khai không chỉ với môn tin học và với tất cả các môn học khác để chứng minh 
tính khả thi của biện pháp này. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của đồng 
nghiệp để biện pháp “Sử dụng trò chơi tạo hứng thú học môn Tin học cho học 
sinh lớp 5” của tôi có hiệu quả hơn.
 Xin chân thành cảm ơn!
 TP. Bắc Giang, ngày 12 tháng 10 năm 2022
 NGƯỜI VIẾT
 Nguyễn Thị Phương