Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp rèn kĩ năng viết câu văn miêu tả có hình ảnh cho học sinh Lớp 4

 1
 MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU2
1. Lý do chọn biện pháp2
2. Mục đích nghiên cứu2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu2
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu3
5. Phương pháp nghiên cứu3
II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU3
1. Cơ sở lý luận3
2. Cơ sở thực tiễn4
2.1. Thực trạng nội dung đề tài4
2.2. Nguyên nhân hạn chế5
3. Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề5
3.1 Tạo động cơ học văn miêu tả ở học sinh bằng nhiều kỹ năng khi5
học môn tập làm văn
3.2 Giáo viên cần dạy học sinh viết văn miêu tả phải gắn liền với việc 6
hình thành những kĩ năng sống khác6
3.3 Thứ ba: Khuyến khích học sinh cần tích luỹ vốn từ7
3.4 Thứ tư: Động viên, khen ngợi học sinh có tiến bộ vượt bậc7
3.5 Thứ năm: Thực hiện nghiêm túc tiết trả bài Tập làm văn8
III. KẾT QUẢ VÀ ỨNG DỤNG9
IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Ý nghĩa của biện pháp
 ...... 12
2. Bài học kinh nghiệm
3. Kiến nghị 12 3
 - Qua kết quả học tập về viết văn miêu tả có hình ảnh của học sinh từ những 
năm học trước. Từ đầu năm học 2020 - 2021, tôi đã chú ý tìm hiểu về khả năng 
viết văn miêu tả có hình ảnh , tôi nhận thấy rất nhiều học sinh chưa sáng tạo trong 
cách viết hay thậm chí là viết theo khuôn mẫu. Chính vì thế mà tôi đã đi sâu vào 
tìm hiểu và mạnh dạn chọn viết sáng kiến kinh nghiệm về
“Rèn kỹ năng viết câu văn miêu tả có hình ảnh cho học sinh lớp 4 ”
 - Đối tượng nghiên cứu của tôi là học sinh lớp 4.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc các tài liệu giáo dục có liên quan 
đến tâm lí học sinh, tài liệu, sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo liên 
quan đến nội dung nghiên cứu.
 - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế và thu thập thông tin.
 - Phương pháp thể nghiệm: Dạy thể nghiệm trên lớp và đánh giá kết quả 
sau quá trình thể nghiệm.
 - Phương pháp thực nghiệm giáo dục: Kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài 
và tác dụng của những ý kiến đề xuất về dạy viết văn theo hướng phát huy tính 
tích cực của học sinh.
 II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
 1. Cơ sở lí luận
 Lên lớp 4, các em mới bắt đầu học cách lập dàn ý, dựng đoạn và viết thành 
bài văn hoàn chỉnh. Hơn nữa, khả năng ngôn ngữ của các em còn hạn chế. Mỗi 
bài văn miêu tả hay lại đòi hỏi khả năng tưởng tượng và sử dụng ngôn ngữ diễn 
đạt thật sinh động. Thực tế cho thấy, đa số học sinh lớp 4 viết văn miêu tả chưa 
hay hoặc sắp xếp ý còn lộn xộn, lủng củng, hình ảnh trong bài văn chưa gợi tả, ít 
liên tưởng hoặc chỉ là sao chép một cách sống sượng bài văn mẫu. Vậy nguyên 
nhân tại đâu? Đó là điều trăn trở của tôi cũng như các giáo viên khác trong khối. 
Chính vì vậy, trong quá trình giảng dạy, tôi đã luôn tìm tòi, tham khảo tài liệu, 
trao đổi với đồng nghiệp để nắm bắt những phương pháp tối ưu nhất .
 Mỗi bài văn miêu tả là sự kết tinh của những nhận xét tinh tế, là sự đúc kết 5
 2.2 Nguyên nhân hạn chế
 - Giáo viên chưa khơi gợi được sự ham học, yêu thích miêu tả đồ vật, con 
vật, cây cối,...xung quanh, chưa tạo được động cơ học văn miêu tả ở các em.
 - Các em chưa hiểu rõ đặc điểm cơ bản của văn miêu tả, chưa phân biệt 
được sự khác biệt giữa văn bản miêu tả với các kiểu bài văn khác.
 - Khả năng quan sát và lựa chọn hình ảnh để quan sát và miêu tả chưa tinh 
tế.
 - Vốn từ miêu tả còn nghèo nàn. Chưa có thói quen tích luỹ các từ ngữ gợi 
tả.
 - Kĩ năng lựa chọn từ ngữ, dùng từ, đặt câu, viết đoạn văn, kĩ năng diễn 
đạt,.. .còn hạn chế. Các em chưa biết cách sắp xếp ý khi viết bài, bố cục thiếu rõ 
ràng, chưa khoa học.
 - Không có thói quen sử dụng các biện pháp so sánh, nhân hoá khi viết văn.
 - Khả năng giao cảm với đối tượng miêu tả còn hạn chế; cảm xúc, tình cảm 
không tự nhiên, có sự gượng ép.
 - Trong tiết trả bài, học sinh chưa được sửa lỗi và tự sửa lỗi kĩ, đầy đủ; các 
em cảm thấy nặng nề, thất vọng về bài viết của mình.
 - Các em chưa thực sự cảm thấy yêu môn học.
 3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 3.1. Thứ nhất: Tạo động cơ học văn miêu tả ở học sinh bằng nhiều kỹ 
năng khi học môn tập làm văn
 - Đó là các kỹ năng phân tích đề, tìm ý và lựa chọn ý, kỹ năng lập dàn ý, 
viết đoạn và liên kết đoạn.
 - Nhiệm vụ của phân môn tập làm văn bậc tiểu học, mở rộng vốn sống, rèn 
luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm mĩ, hình thành nhân cách cho 
học sinh. Trong đó, học văn miêu tả góp phần phát triển tư duy hình tượng của 
trẻ được rèn luyện phát triển nhờ các biện pháp so sánh, nhân hoá,.khi miêu tả. 
Nhưng làm thế nào để thực hiện được nhiệm vụ trên mà không biến các em thành 
những “thợ” viết văn? Vậy ta cần kích thích các em yêu văn và có nhu cầu viết 7
 - Quan sát hình ảnh, hoạt động và những tác động của đối tượng đến các 
sự vật xung quanh.
 - Ghi chép cẩn thận, đầy đủ khi quan sát.
 * Lựa chọn hình ảnh miêu tả và nội dung miêu tả
 - Căn cứ vào hình ảnh đã lựa chọn khi quan sát.
 - Căn cứ vào nội dung đã ghi chép.
 - Chọn lọc những hình ảnh, chi tiết, hoạt động đặc sắc, đặc trưng riêng, đẹp 
và khácbiệt của đối tượng để miêu tả chi tiết.
 - Lựa chọn hình ảnh, hoạt động khác của đối tượng để tả khái quát, bổ trợ 
tạo nên hình ảnh tổng thể về đối tượng; có thể lồng ghép các hình ảnh, sự việc 
gắn bó mật thiết với đối tượng.
3.3. Thứ ba: Khuyên khích học sinh cân tích luỹ vôn từ
 - Vốn từ được tích luỹ từ nhiều nguồn: giao tiếp hàng ngày; đọc sách, báo; 
xem, nghe truyền hình truyền thanh; trao đổi với bạn bè; cô giáo cung cấp;..
 - Ghi chép khi được nhận các từ ngữ dùng để miêu tả theo các chủ đề, cụ 9
 nhiều tiến bộ về mọi mặt để động viên khích lệ các em.
 3.5. Thứ năm: Thực hiện nghiêm túc tiết trả bài Tập làm văn
 * Chuẩn bị:
 - Chấm bài thật kĩ, thấy rõ ưu, nhược điểm của từng bài viết; chữa lỗi tiêu 
biểu cần khắc phục ngay cho các em.
 - Ghi lại các lỗi của học sinh theo từng loại: Lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi 
đặt câu, lỗi diễn đạt,...; Ghi lại các từ, câu, đoạn văn hay.
 - Thống kê và phân loại bài. Nhận xét chung về ưu, nhược điểm trong bài 
viết của học sinh.
 * Trong giờ trả bài:
 Đây là tiết học thực hiện nhóm bài tập kiểm tra điều chỉnh. Giáo viên yêu 
cầu học sinh đọc lại đoạn đã viết, tự kiểm tra đối chiếu với mục đích yêu cầu đặt 
ra lúc đầu để tự đánh giá, sửa chữa bài viết của mình. Giáo viên cần hướng dẫn 11
 Kết quả sau khi thực hiện biện pháp.
 IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 1. Ý nghĩa của biện pháp
 Trên đây là một số biện pháp mà giáo viên có thể linh hoạt áp dụng khi dạy 
văn miêu tả cho học sinh lớp 4. Phân môn Tập làm văn là một phân môn thực 
hành và giàu sức sáng tạo cá nhân. Có nhiều cách để viết bài văn miêu tả và 
cũng có nhiều biện pháp để dạy văn miêu tả.
 Qua kết quả thực nghiệm và thực tế giảng dạy dạng bài văn viết có hình 
ảnh tôi thấy để tiết dạy có kết quả tốt cần thực hiện tốt các giải pháp:
 - Giáo viên phải tìm và thống kê các sai lầm của học sinh thường mắc 
phải khi học dạng văn miêu tả.
 - Áp dụng các phương pháp dạy khoa học, phù hợp với những sai lầm 
mà học sinh thường mắc phải khi viết văn miêu tả. Tăng cường luyện tập tạo 
thành kĩ năng trong khi viết câu văn cho học sinh, nhất là những học sinh còn 
chậm.
 - Phải giúp học sinh nắm vững các bước lập dàn ý trước khi viết. 13
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
 [1] . Tiếng Việt 4 (Tập 1+ 2) (Chủ biên) Nguyễn Minh Thuyết . NXB Giáo 
dục, 2007.
 [2] . Sách giáo viên Tiếng Việt (Tập 1 +2) (Chủ biên) Đặng Thị Lanh. 
NXB Giáo dục, 2007.
 [3] . Vở bài tập Tiếng Việt (Tập 1+ 2) (Chủ biên) Đặng Thị Lanh
 [4] . Những bài làm văn mẫu 4 (Chủ biên) Trần Thị Thìn.
 TP. Bắc Giang, ngày 12 tháng 10 năm 2022
 XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG NGƯỜI VIẾT
 HIỆU TRƯỞNG
 Nguyễn Bích Phượng