Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp phát huy niềm tự hào học sinh qua khắc họa biểu tượng nhân vật lịch sử trong dạy học môn Lịch sử Lớp 7 (bộ sách Kết nối tri thức)

 bài giảng hoặc lồng khắc họa biểu tượng nhân vật lịch sử, miêu tả những 
 trận đánh, những chiến công oai hùngmột cách sinh động thì chắc chắn mục 
 tiêu hình thành thái độ, tư tưởng tình cảm cho học sinh sẽ hạn chế rất nhiều. Là 
 giáo viên dạy lịch sử bản thân tôi mong muốn học sinh mình học tốt, nắm kiến 
 thức sâu hơn, vì vậy tôi đã tổ chức dạy học bằng nhiều phương pháp như: tổ chức 
 hoạt động nhóm, đàm thoại, kể chuyện, vấn đáp, và trong đó có phương pháp 
 khắc họa nhân vật lịch sử.
 1.2. Mục đích nghiên cứu
 - Nghiên cứu phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm
- Nêu ra phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở môn lịch sử THCS.
 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu:
 - Sách giáo khoa lớp lịch sử 7 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống
 - Tài liệu đổi mới phương pháp dạy học.
 - Tài liệu tham khảo.
 - Tài liệu chuẩn kiến thức – Kĩ năng.
 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu:
 Học sinh khối lớp 7 Trường THCS 
 1.4. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp phân tích.
 - Phương pháp tổng hợp.
 - Phương pháp thử nghiệm, kể chuyện, liên môn.
 - Phương pháp điều tra.
 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.
 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
 Nhìn chung vấn đề học tập của các em học sinh ở trường THCS về bộ môn 
 lịch sử còn rất nhiều hạn chế, nhiều vấn đề cần để đưa ra bàn luận. Như việc giảng 
 dạy của giáo viên đối với học sinh và ngược lại việc học tập của các em đối với 
 bộ môn lịch sử thì như thế nào?Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học trong nhà khoa học hoàn thành nhiệm vụ nhận thức thì đồng thời học sinh cũng phát triển 
năng lực nhận thức kích thích phát triển tư duy của mình. Hơn nữa mỗi nhân vật 
lịch sử đều có cá tính, đặc điểm riêng nên không tạo sự nhàm chán cho học sinh. 
Ví dụ: Khi dạy bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-
Nguyên, (trang 68 Lịch sử 7 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống) giáo viên 
có thể gợi ý cho học sinh về nhân vật Trần Quốc Tuấn:
 Hơn bảy trăm năm trước, cả Á- Âu đang trong cơn kinh hoàng khiếp đảm 
về cái họa Tác – ta (giặc Mông- Nguyên) khi chúng lướt trên vó ngựa viễn chinh 
tàn sát hết nước này đến nước khác. Giặc Tác –ta ( Mông- Nguyên) rất hùng 
mạnh, vó ngựa của quân Mông -Nguyên đi đến đâu thì nhà tan, cửa nát tới đó, 
khắp Á- Âu chưa có một danh tướng nào ngăn cản được.Giáo hoàng La Mã sợ 
hãi đến nỗi “tủy khô, thân gầy, sức kiệt”.Vậy mà ở miền Đông Nam Châu Á 
lũ giặc Tác- ta phải kinh hồn, lạc phách trước ý chí chiến đấu và tài nghệ thuật 
quân sự tuyệt vời của quân dân Đại Việt dưới sự chỉ huy thiên tài của Quốc Công 
Tiết Chế, Hưng Đạo Đại Vương, Trần Quốc Tuấn. Vua tôi nhà Trần đồng lòng 
đã đánh bại 3 lần quân xâm lược hung hãn,đánh cho chúng thất điên bát đảo, 
Trấn Nam Vương thoát Hoan chui vào ống đồng có người kéo qua biên ải mới 
thoát chết, trong đó linh hồn của cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần 
2 và 3 là Tiết chế Hưng Đạo Vương -Trần Quốc Tuấn –không chỉ sống mãi trong 
lòng mọi người dân đất Việt mà còn vang danh khắp năm châu bốn biển, sau này 
được thế giới công nhận là một trong mười vị tướng tài nhất thế giới. giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về cả một thời kỳ lịch sử.
 Thông qua những biểu tượng lịch sử chân thật và sinh động giúp học sinh 
nhận thức đúng vai trò của cá nhân trong lịch sử và mối quan hệ của cá nhân với 
quần chúng nhân dân. Không chỉ có một nhân vật lịch sử mà có thể có nhiều nhân 
vật lịch sử tiêu biểu cho thời đại. Những hoạt động của họ tạo nên bức tranh toàn 
diện của lịch sử.
 Ở đây chúng ta không phải đề cao cá nhân lịch sử mà quên đi vai trò của 
quần chúng nhân dân, chính nhân dân là người làm nên lịch sử. Đồng thời thông 
qua đó cũng giúp các em hiểu rằng : Nếu cá nhân lịch sử nào có những hoạt động 
hợp với quy luật phát triển của thời đại nó sẽ có tác dụng thúc đẩy sự phát triển 
của xã hội và có thể trở thành anh hùng, vĩ nhân. Ngược lại nếu cá nhân đó đi 
ngược lại với quy luật của lịch sử thì có thể bước đầu có một số kết quả nhất định 
nhưng cuối cùng cũng bị lịch sử đào thải và họ có thể trở thành tội đồ.
 Tuy nhiên lịch sử cũng không phủ nhận đã có nhiều nhân vật có đóng góp 
to lớn tạo nên bước ngoặt trọng đại của mỗi quốc gia, dân tộc, thậm chí có tầm 
ảnh hưởng tới cục diện thế giới.
 Ví dụ : Trong bài 16 “Khởi nghĩa Lam Sơn” (trang 78 Lịch sử 7 sách Kết 
nối tri thức với cuộc sống), để giành thắng lợi trọn vẹn có biết bao người lính 
vô danh đã ngã xuống trong cuộc đọ sức với quân thù hung bạo. Nhưng trên ai 
hết Lê lợi, Nguyễn Trãi là biểu trưng cho lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc trong 
mỗi chúng ta .
 Khi dạy phần 1. Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, nói về tiểu sử Lê Lợi giáo 
viên có thể kể : Lê Lợi sinh ngày 6 tháng 8 năm Ất Sửu ( 1385) người ở hương 
Lam Sơn , huyện Lương Giang, trấn Thanh Hóa. “Vua sinh ra, thiên tư tuấn tú 
khác thường, thần sắc tinh anh kỳ vĩ, đã tỏ ra là người thông minh, dũng lược, 
đức độ hơn người, dáng người hùng vĩ, mắt sáng miệng rộng, mũi cao, trên vai 
phải có nốt ruồi đỏ lớn, tiếng nói như chuông bậc thức giả biết ngay ông là người 
phi thường”. Cách dùng từ ngữ nhấn mạnh như vậy sẽ khắc sâu trong tâm trí 
học sinh hình ảnh của Lê Lợi là người có công lớn trong cuộc kháng chiến gọn, rõ ràng, chủ yếu nêu được ý, có thái độ khiêm tốn, tiếp thu.
 - Học sinh trình bày những hiểu biết của mình thu được trong 
cuộc sống như nghe đài, xem tivi, nghe người khác kể ...
 - Nắm vững kiến thức tiếp thu từ cuộc sống dưới dạng thông báo, 
thông tin rồi kể tóm tắt có tác dụng bổ trợ cho bài học.
 - Liên hệ kiến thức đã học với thực tế cuộc sống, hoặc nêu những 
vấn đề chưa hiểu khi tiếp nhận kiến thức lịch sử.
 Ví dụ : Lòng yêu nước, thương dân, căm thù giặc của Trần Quốc Toản 
được thể hiện như thế nào khi không được tham dự hội nghị ở Bình Than bàn kế 
đánh giặc vì tuổi còn nhỏ?
 Như vậy có thể nói khắc họa biểu tượng nhân vật lịch sử có ý nghĩa đặc 
biệt quan trọng, là cơ sở để học sinh hình thành khái niệm, hiểu sâu sắc lịch sử, 
nắm rõ kiến thức, ghi nhớ sự kiện lâu đồng thời có tác dụng giáo dục rất lớn về 
tư tưởng, tình cảm,đạo đức cho học sinh. Những biểu tượng sinh động về sự kiện, 
nhân vật.
 2.3.7. Khắc họa biểu tượng nhân vật lịch sử thông qua việc hướng dẫn 
học sinh học tập thực địa tại di tích lịch sử.
 Dựa vào những nguyên tắc sư phạm trong sử dụng di tích lịch sử, tôi tiến 
hành dạy học thực nghiệm bài học tại thực địa di tích lịch sử Lam Kinh, Thanh 
Hóa.
Giáo viên giới thiệu :Lam Sơn – Lam Kinh là vùng đất thiêng “địa linh
nhân kiệt”, quê hương của người anh hùng dân tộc Lê Lợi, nơi phát tích cuộc khởi 
nghĩa Lam Sơn, đánh đuổi giặc Minh trong 10 năm đầy gian khổ (1418 – 1427), 
cũng là nơi an nghỉ vĩnh hằng của các Vua và Hoàng hậu thời Lê Sơ.
 Cuộc khởi nghĩa do người anh hùng dân tộc Lê Lợi khởi xướng và lãnh 
đạo nổ ra vào mùa xuân năm 1418, tại núi rừng Lam Sơn. Trải qua nhiều gian 
nan thử thách, nhưng với sự đồng lòng trên dưới và tính chất chính nghĩa của 
cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cuộc khởi nghĩa đã giành thắng lợi, đất nước 
sạch bóng quân thù. Ngày 15/4/1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế ở Đông Đô yếu giới thiệu, hướng dẫn học sinh quan sát địa hình, quan hệ học sinh và giáo 
 viên thoải mái, cởi mở, không khí buổi học sôi động hơn.
 Tóm lại, bài học tại di tích lịch sử đạt được hiệu quả giáo dục to lớn, góp 
 phần nâng cao chất lượng bộ môn. Nó còn thay đổi quan niệm dạy học cũ, bài 
 học chỉ được tiến hành ở trên lớp. Nó làm cho hình thức, phương pháp dạy học 
 lịch sử sinh động và linh hoạt hơn.
2.4 . Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
 Với học sinh khối lớp 7 sau khi nắm được thực trạng của học sinh, bản thân 
 đã áp dụng đề tài vào công tác giảng dạy hai lớp 7A1,7A2, 7A3, 7A4, 7A5. 
 Những biện pháp mà tôi vận dụng trong bài dạy của mình đã giúp các em hiểu 
 bài, nắm được bài, nhớ được sự kiện và nhân vật lịch sử.