Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp nâng cao năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh Lớp 2 (Hoạt động trải nghiệm 2, bộ sách Kết nối tri thức)

 Trang 3
 2.3.5. Giải pháp 5: Trau dồi vốn từ giao tiếp và hợp tác thông qua thói quen 
đọc sách ............................................................................................................17,18
 2.3.6. Giải pháp 6: Sự phối hợp của giáo viên chủ nhiệm và giáo viên chuyên 
cùng với phụ huynh trong việc nâng cao kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho học 
sinh. ..................................................................................................................18,19
2.4. Hiệu quả thực hiện:....................................................................................19,20
3. Kết luận và khuyến nghị .................................................................................21
3.1. Kết luận .....................................................................................................21,22
3.2. Đề xuất, khuyến nghị.................................................................................22,23
4. Tài liệu tham khảo.............................................................24,25,26,27,28,29,30 Trang 5
 ĐỀ TÀI
 BIỆN PHÁP “ NÂNG CAO NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC 
 CHO HỌC SINH LỚP 2”
 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. 1. Lí do chọn đề tài
 Bất kì trong xã hội nào, nghề giáo cũng luôn được đề cao và quý trọng. Đặc biệt là 
trong chế độ XHCN, nghề giáo lại càng được tôn vinh và được xem là nghề cao quý nhất 
trong những nghề cao quý. Song cái nghề “truyền chữ”, “trồng người” này lại không đơn 
giản, nhất là ở lứa tuổi các em học sinh mới chập chững làm quen với mái trường, thầy 
cô, bạn bè đó là học sinh bậc tiểu học. Đây là lứa tuổi rất nhạy cảm và rất quan trọng 
để khởi đầu định hướng các em trưởng thành sau này. Sinh thời Bác Hồ đã nói “ Một 
năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ ”. Vì vậy nếu không giáo dục, 
không uốn nắn các em ngay từ đầu thì dễ làm cho các em không nắm vững kiến thức, 
không làm chủ được bản thân và sẽ khó trở thành người có tài, có đức phục vụ cho đất 
nước sau này. 
 1.1.1 Cơ sở lý luận:
 Ở bậc Tiểu học, nội dung giáo dục tập trung vào các môn học và hoạt động giáo dục 
nhằm hình thành, phát triển phẩm chất – năng lực cho học sinh. Trong những nội dung đó 
thì giáo dục kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho học sinh chiếm vị trí, vai trò quan trọng, nó 
ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng và hiệu quả của giáo dục tiểu học. Bởi nếu giao tiếp và 
hợp tác tốt sẽ giúp các em học tập tốt, thể hiện được khả năng nhận thức, phép lịch sự của 
bản thân trong quá trình học tập, giúp các em biết cách phối hợp, giúp đỡ lẫn nhau trong 
các hoạt động. Trong chương trình GDPT 2018, giao tiếp hợp tác là một trong các năng 
lực chung cần trang bị cho học sinh, giúp học sinh biết cách giải quyết những tình huống 
trong học tập, trong cuộc sống, biết bày tỏ những mong muốn, hiểu biết của bản thân, 
đồng thời biết lắng nghe và thấu hiểu người khác. 
 1.1.2 Cơ sở thực tiễn
 Năm học 2021 – 2022, bản thân tôi được nhà trường phân công giảng dạy và chủ 
nhiệm lớp 2A1. Qua thực tế giảng dạy và tham gia công tác chủ nhiệm, tôi nhận thấy học 
sinh lớp tôi đa phần các em còn e ngại, ít mạnh dạn trình bày trước đám đông, còn lúng 
túng trong việc hợp tác trong học tập và vui chơi với các bạn. Trong giao tiếp cũng chỉ 
nói ngắn gọn, không đủ thành phần câu, các em gặp khó khăn khi trình bày ý kiến của Trang 7
 - Phương pháp điều tra, khảo sát: tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn của việc 
giáo dục kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 2.
 - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: tổ chức thực nghiệm sư phạm các biện 
pháp đã đề xuất để có cơ sở đánh giá về tính khả thi của đề tài.
 1.6. Phạm vi và thời gian nghiên cứu
 1.6.1 Phạm vi nghiên cứu:
 - Biện pháp nâng cao năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh lớp 2 tại trường 
Tiểu học số 1 Phước Quang.
 1.6.2. Thời gian nghiên cứu: 
 - Thời gian thực hiện nghiên cứu và áp dụng: Năm học : 2021-2022 và áp dụng 
đến tháng 03/2023.
 2. NỘI DUNG
 2. 1 Nội dung lý luận
 2.1.1. Lí luận khoa học:
 Tiểu học là nơi trẻ bắt đầu bước vào con đường học tập, là giai đoạn quan trọng
đầu tiên trong việc hình thành các kỹ năng, kiến thức làm nền tảng cho các cấp học
sau này. Và ở đây, trẻ được học tập, khám phá với môi trường xung quanh thông qua kĩ
năng quan trọng nhất đó là giao tiếp và hợp tác. Bởi thế ngay từ bậc Tiểu học, học sinh phải 
được học đầy đủ các môn học để phát triển toàn diện. Ngoài việc lĩnh hội các kiến thức môn 
học, các em còn cần được trang bị cho mình nhiều kỹ năng khác như: kỹ năng sống, kỹ 
năng giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp hợp tác,thì mới tạo tiền đề cho các em bước tiếp 
lên các cấp học cao hơn, tiến đến hoàn thiện nhân cách cho các em sau này.
 Thực hiện theo Thông tư 32/2018/TT- BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ Giáo dục 
và Đào tạo về việc ban hành Chương trình giáo dục phổ thông đã chú trọng việc giáo dục, 
đánh giá theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất; Thông tư số 27/2020/TT- 
BGDĐT ngày 4/9/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Quy định đánh giá 
học sinh tiểu học. Trong đó để học sinh được hình thành, phát triển năng lực giao tiếp 
hợp tác đòi hỏi người giáo viên phải từng bước định hướng phương pháp giáo dục phù 
hợp cho các em.
 2.2.2. Lý luận thực tiễn: 
 Ở Tiều học, giáo viên chủ nhiệm là người chịu hoàn toàn trách nhiệm về lớp mình phụ 
trách, trực tiếp giảng dạy các môn học, đồng thời tổ chức, hướng dẫn tất cả các hoạt động Trang 9
thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu như tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan 
đến việc giáo dục học sinh để áp dụng vào việc giảng dạy hằng ngày, nhất là việc rèn cho 
học sinh kỹ năng giao tiếp hợp tác tốt hơn.
 2.2.2 Khó khăn
 Mặc dù, hiện nay chúng ta đang sống trong thời đại Công nghệ - Thông tin và hội 
nhập quốc tế, học sinh có những hiểu biết khá phong phú nhờ truy cập Internet nhưng 
cũng chính vì vậy mà các em lười giao tiếp và hợp tác. Để hình thành, rèn luyện kỹ 
năng giao tiếp và hợp tác cho học sinh đòi hỏi giáo viên phải có sự nhiệt huyết, tận tâm 
với nghề. Nhưng làm thế nào để không bị máy móc, rập khuôn có hiệu quả mà dễ thực 
hiện thì không đơn giản. Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm tôi đã gặp không ít khó 
khăn.
 Về phía học sinh: Ở lứa tuổi của bậc Tiểu học các em chưa ý thức được tầm quan 
trọng của việc học, cũng như chưa biết cách giao tiếp và hợp tác thế nào là đúng mực. 
Đến lớp chưa chú ý vào các hoạt động học tập, còn thích chơi như ở mẫu giáo, hay nói 
trống không, hay nói leo, nói tự do trong giờ học. Học sinh còn nhút nhát, rụt rè, thiếu sự 
mạnh dạn khi nói về những vấn đề mới hay phải đợi giáo viên gợi ý, chỉ định các em mới 
dám trả lời. Phát biểu, trả lời không đúng trọng tâm câu hỏi, không có tính hợp tác. 
 Về phía giáo viên: Trong những năm học gần đây do ảnh hưởng của đại dịch Covid 
– 19 nhà trường luôn tích cực nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Bên cạnh đó phải 
hoàn thành chương trình học sau thời gian nghỉ dài do dịch nên đại đa số giáo viên tập 
trung nhiều thời gian cho việc truyền đạt kiến thức cho học sinh. Chính vì vậy đã vô tình 
làm sao nhãng việc giáo dục kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho các em.
 Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh học sinh làm nghề nông, buôn bán, lao động 
tự do không có thời gian quản lý, kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở việc học cho con em. 
Một số phụ huynh học sinh còn mang tư tưởng “khoán trắng” cho nhà trường. Họ coi 
việc giáo dục học sinh là trách nhiệm của nhà trường, của các thầy cô giáo. Một số phụ 
huynh chưa có sự phối hợp thường xuyên với giáo viên do đặc thù công việc và ngại trao 
đổi. 
 Năm học 2021 – 2022, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 2A1. Sau khi 
nhận lớp tôi tiến hành khảo sát năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh lớp tôi thông 
qua phiếu khảo sát và thu được thực trạng sau: Trang 11
 + Nhóm học sinh có kỹ năng giao tiếp và hợp tác tốt.
 + Nhóm học sinh có kỹ năng giao tiếp và hợp tác chưa tốt.
 - Trong khi giảng dạy, đặc biệt là khi tổ chức các hoạt động rèn kỹ năng sống, tôi 
lựa chọn tình huống phù hợp với hai nhóm đối tượng. Nhóm giao tiếp và hợp tác tốt có 
cơ hội tiếp tục phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác tốt hơn nữa, còn nhóm đối tượng có 
kỹ năng giao tiếp và hợp tác chưa tốt được rèn luyện và phát triển thêm kỹ năng của bản 
thân.
 + Ví dụ: Trong lớp tôi, có em Đại vào giờ ra chơi em thường ngồi tại chỗ quan sát 
các bạn chơi vì tính cách rụt rè, ngại giao tiếp với bạn bè xung quanh nên em không có 
bạn chơi cùng. Qua quá trình theo dõi, quan sát tôi đã đến vận động các bạn khác trong 
lớp thường xuyên trò chuyện với Đại, rủ bạn cùng chơi các trò chơi. Sau một thời gian tôi 
nhận thấy Đại có sự cởi mở, tiến bộ hơn đã chủ động tham gia chơi cùng các bạn, tự tin 
khi giao tiếp với các bạn. Đặc biệt có lúc Đại còn đề nghĩ ra trò chơi và tích cực mời các 
bạn cùng tham gia với mình. 
 Bạn Đại trong giờ ra chơi. Bạn Đại đã mạnh dạn, tiến bộ hơn.
 - Bên cạnh việc rèn kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho học sinh trong những giờ 
học, giờ ra chơi tôi còn rèn cho các em mọi lúc, mọi nơi. 
 + Ví dụ: Khi học sinh ra về, gặp giáo viên ở cổng trường, có học sinh liền chào: “ 
Chào cô!”, tôi dừng lại nhẹ nhàng chỉnh lại câu từ cho các em: Em nên nói đầy đủ câu: 
“Em chào cô ạ!” vì sao em biết không ? Khi em chào đầy đủ câu sẽ thể hiện được sự kính Trang 13
 Kỹ năng giao tiếp và hợp tác không thể tự hình thành mà phải thông qua các tiết 
Hoạt động trải nghiệm, quá trình các em tham gia vào các câu lạc bộ kỹ năng sống. Việc 
tổ chức hoạt động các câu lạc bộ này sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để các em học sinh có 
thể thể hiện tài năng và niềm yêu thích của mình là cơ hội để mỗi em được hoàn thiện 
những kỹ năng cần thiết như: kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giải bài tập theo chủ đề, 
kỹ năng diễn đạt, ứng xử,... Không những thế, khi sinh hoạt trong các câu lạc bộ: Toán, 
Tiếng Việt, Âm nhạc, Mĩ thuật,... sẽ giúp các em rèn luyện được kỹ năng giao tiếp và hợp 
tác trong môi trường có phạm vi lớn hơn lớp học. Từ đó giúp các em mạnh dạn, tự tin 
giao tiếp trước đám đông, biết cách sử dụng từ ngữ, lời nói phù hợp trong từng tình 
huống cụ thể. 
 + Ví dụ: Tôi tổ chức cho học sinh khám phá khu trải nghiệm của trường trong tiết 
hoạt động trải nghiệm, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho 4 nhóm và yêu cầu khai thác về lợi 
ích, đặc điểm của một số loại cây được trồng. Trong quá trình tìm hiểu các em sẽ nêu ra ý 
kiến cá nhân và được sự thống nhất của các bạn trong nhóm. Đại diện nhóm trình bày, 
các nhóm khác lắng nghe, nhận xét. Tôi tuyên dương những nhóm trình bày tốt, câu từ 
lưu loát đồng thời khuyến khích, sửa chữa kịp thời đối với các em trình bày chưa tốt, sử 
dụng câu từ chưa phù hợp. Tôi không phê bình hay chê bai các em nếu phần trình bày 
còn lủng củng, vì làm như thế các em sẽ trở nên tự ti. Cứ như vậy tạo cho các em có cơ 
hội tự tin để luyện nói và được trình bày ý kiến của mình trước tập thể, nhờ đó tôi cũng 
theo dõi, kiên trì uốn nắn sửa sai cho các em kịp thời.
 Hình ảnh học sinh tham quan khu trải nghiệm. Trang 15
 thiệu, lời thơ, câu vè,...nét mặt được thể hiện trong vai diễn trong tiểu phẩm, thể hiện 
 điệu bộ qua cách trình bày bài hát, bài thơ. Lúc đầu các em còn lúng túng, ngại ngùng 
 nhưng tôi luôn bên cạnh động viên, khích lệ tinh thần các em. Sau thời gian luyện tập 
 các em ngày càng tiến bộ hơn và chủ động giao tiếp, nói trước đám đông, số lượng học 
 sinh tham gia trình bày ngày càng đông nên kỹ năng giao tiếp và hợp tác của các em 
 ngày một tiến bộ hơn.
 Bên cạnh đó ở một số chủ điểm như: Chủ điểm về Bác Hồ, Kỉ niệm ngày sinh 
 nhật Bác, tôi tổ chức cho các em nghe kể chuyện về Bác, xem phim tư liệu về Bác Hồ 
 rồi khuyến khích các em đặt câu hỏi cho bạn và cùng thảo luận về Bác. HS trình bày 
 những hiểu biết của mình về Bác trước lớp. Từ hoạt động này các em không chỉ rèn kỹ 
 năng giao tiếp và hợp tác mà còn khắc sâu hơn tình cảm đối với Bác Hồ kính yêu.
 Thành tích lớp 2A1 khi tham gia phong trào của trường.
 2.3.4. Giải pháp 4: Tăng cường rèn cho học sinh thói quen và kỹ năng giao tiếp 
và hợp tác thông qua các môn học.
 Trong quá trình giảng dạy, tôi lồng ghép việc giáo dục kỹ năng giao tiếp và hợp 
tác cho học sinh qua từng tiết học. Mỗi tiết học cần có một kiểu lồng ghép khác nhau. 
Thực tế, kỹ năng giao tiếp và hợp tác này được đưa vào mục tiêu cụ thể từng môn học, 
bài học. Tôi đặc biệt chú ý tích hợp nội dung các môn học giúp học sinh liên kết bài học 
với sự tương tác tích cực. Tôi tổ chức hoạt động học tập theo nhóm nhằm phát huy vai trò 
từng cá nhân trong hoat động tập thể. Kỹ năng giao tiếp và hợp tác được bộc lộ rõ qua