Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học hoạt động trải nghiệm ở Lớp 2 trường Tiểu học Lê Quý Đôn Năm học 2022-2023
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động trải nghiệm ở cấp tiểu học có một vị trí quan trọng trong quá trình giáo dục toàn diện cho học sinh. Môn hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, góp phần đắc lực trong việc định hướng giá trị cho lớp trẻ, hướng trẻ tới cái tốt, cái đẹp trong cuộc sống. Hoạt động trải nghiệm hình thành cho học sinh thói quen tích cực trong cuộc sống hằng ngày, chăm chỉ lao động; thực hiện trách nhiệm của người học sinh ở nhà, ở trường và địa phương; biết tự đánh giá và tự điều chỉnh bản thân; hình thành những hành vi giao tiếp, ứng xử có văn hóa; có ý thức hợp tác nhóm và hình thành được năng lực giải quyết vấn đề. Qua đó từng bước hình thành phát triển năng lực, phẩm chất cần thiết cho học sinh. Để phần nào góp phần đáp ứng được yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục trong nhà trường chính vì vậy tôi đã chọn nghiên cứu và thực hiện biện pháp: “Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học hoạt động trải nghiệm ở lớp 2A4 trường Tiểu học Lê Quý Đôn năm học 2022-2023.”
- Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Tìm hiểu cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài; phân tích, đối chiếu với thực trạng của lớp trong thời điểm hiện tại, qua đó rút ra những ưu điểm cần phát huy và những khuyết điểm cần khắc phục để từng bước cải tiến, hoàn thiện quá trình giáo dục phẩm chất, năng lực cho học sinh trong môn hoạt động trải ngiệm lớp 2 tại trường Tiểu học Lê Qúy Đôn nhằm đạt kết quả cao nhất.
Hoạt động giáo dục, rèn luyện các phẩm chất, năng lực cho học sinh vừa mang tính chiến lược, vừa mang tính cấp bách; là động cơ và cũng là nhiệm vụ của nhà trường, cơ quan ban ngành đoàn thể, phường, tổ dân phố, của cha mẹ học sinh thường xuyên và lâu dài.
Xây dựng mô hình giáo dục, rèn luyện kỹ năng ứng dụng trong cuộc sống giúp cho học sinh có tinh thần và thái độ học tập tự giác, tích cực, sống có lý tưởng và hoài bão, ứng xử, hành động mang tính nhân văn. Nó còn giúp cho học sinh tự biết chăm sóc sức khỏe, bảo vệ môi trường và phòng chống các tệ nạn xã hội... để các em chủ động, tự tin không phụ thuộc hoàn toàn vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình.
Góp phần thực hiện thành công phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện,học sinh tích cực”.
Đạt được các mục tiêu của giáo dục, đã được định hướng theo bốn trụ cột “Học để biết; học để làm; học để chung sống cùng nhau và học để làm người”.
Tìm hiểu vai trò, tầm quan trọng của hoạt động kĩ năng sống thông qua môn hoạt động trải nghiệm lớp 2 và các hoạt động trải nghiêm ở trường Tiểu học Lê Quý Đôn.
- Ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc và đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân.
- Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công trong công tác dạy học môn hoạt động trải nghiệm.
- Nhận được những lời góp ý, nhận xét từ cán bộ quản lí nhà trường, của Phòng Giáo dục và từ các bạn đồng nghiệp để tôi phát huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót cho hoàn thiện hơn.
Trong đề tài này xác định các nhiệm vụ chủ yếu sau:
- Nghiên cứu và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học.
- Phân tích và đánh giá thực trạng về nề nếp lớp, ý thức tự học của học sinh ở trường tiểu học và thực trạng kĩ năng ứng xử của học sinh ở lớp 2A4 tại đơn vị.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm xây dựng, nâng cao ý thức học tập cho học sinh.
- Tổng kết, đúc rút kinh nghiệm tiếp tục thực hiện trong những năm học tiếp theo.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học hoạt động trải nghiệm ở Lớp 2 trường Tiểu học Lê Quý Đôn Năm học 2022-2023

2 sinh tự biết chăm sóc sức khỏe, bảo vệ môi trường và phòng chống các tệ nạn xã hội... để các em chủ động, tự tin không phụ thuộc hoàn toàn vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình. Góp phần thực hiện thành công phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện,học sinh tích cực”. Đạt được các mục tiêu của giáo dục, đã được định hướng theo bốn trụ cột “Học để biết; học để làm; học để chung sống cùng nhau và học để làm người”. Tìm hiểu vai trò, tầm quan trọng của hoạt động kĩ năng sống thông qua môn hoạt động trải nghiệm lớp 2 và các hoạt động trải nghiêm ở trường Tiểu học Lê Quý Đôn. - Ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc và đúc kết thành kinh nghiệm của bản thân. - Được chia sẻ với đồng nghiệp những việc đã làm và đã thành công trong công tác dạy học môn hoạt động trải nghiệm. - Nhận được những lời góp ý, nhận xét từ cán bộ quản lí nhà trường, của Phòng Giáo dục và từ các bạn đồng nghiệp để tôi phát huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục những thiếu sót cho hoàn thiện hơn. Trong đề tài này xác định các nhiệm vụ chủ yếu sau: - Nghiên cứu và hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học. - Phân tích và đánh giá thực trạng về nề nếp lớp, ý thức tự học của học sinh ở trường tiểu học và thực trạng kĩ năng ứng xử của học sinh ở lớp 2A4 tại đơn vị. - Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm xây dựng, nâng cao ý thức học tập cho học sinh. - Tổng kết, đúc rút kinh nghiệm tiếp tục thực hiện trong những năm học tiếp theo. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu. - Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học hoạt động trải nghiệm ở lớp 2A4 trường Tiểu học Lê Quý Đôn học kỳ II, năm học 2022-2023. 4 tích cực, chủ động trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục kỹ năng thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh là giáo dục cho các em có cách sống tích cực trong xã hội hiện đại, là xây dựng hoặc thay đổi ở các em các hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người học trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kỹ năng phù hợp. Trong nhà trường tiểu học, hoạt động cho các em trải nghiệm giữ vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục cho các em học sinh; có nhiệm vụ tổ chức các hoạt động cho thiếu nhi, chăm sóc và giáo dục trẻ em và là chỗ dựa vững chắc trong việc thực hiện mục tiêu kế hoạch chương trình giáo dục của nhà trường Tiểu học. Hoạt động giáo dục trải nghiệm cho trẻ rèn luyện phẩm chất và năng lực còn là cầu nối giữa ba môi trường giáo dục đó là gia đình, nhà trường và xã hội, bảo đảm quá trình giáo dục được toàn diện, khép kín “Học đi đôi với hành - nhà trường gắn liền với gia đình, xã hội”; có vai trò rất lớn trong việc tạo môi trường cho các em học sinh có điều kiện được rèn luyện và trải nghiệm bản thân, luôn phấn đấu cho công tác bồi dưỡng phẩm chất, năng lực của mình, phấn đấu để trở thành con ngoan, trò giỏi Việc giáo dục rèn luyện phẩm chất, năng lực thông qua hoạt động trải nghiệm sẽ đảm bảo được sự phát triển toàn diện của học sinh, và hoạt động trải nghiệm trong nhà trường tiểu học có đủ không gian và thời gian để thực hiện nhiệm vụ giáo dục kỹ năng sáng tạo và thích ứng với cuộc sống. Với ý nghĩa đó tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Biện pháp nâng cao chất lượng dạy học hoạt động trải nghiệm ở lớp 2A4 trường Tiểu học Lê Quý Đôn năm học 2022-2023’’ nhằm chia sẻ kinh nghiệm với các đồng nghiệp. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Vào đầu năm học được BGH phân công giảng dạy lớp 2A4, tổng số học sinh 31 em, trong đó 16 nữ, 01 em hộ nghèo, 1em bố mẹ li hôn, 03 em gia đình có hoàn cảnh khó khăn. 6 các HĐGD Số Số Số Tỉ lệ % Tỉ lệ % Tỉ lệ % lượng lượng lượng HĐTN 8 25,8 21 67,7 2 6,4 * Về Năng lực: Tốt Đạt CCG Năng lực Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ lượng % lượng % lượng % Tự chủ và tự học 15 48,3 13 41,9 3 9,67 Giao tiếp và hợp tác 19 61,2 11 35,4 1 3,2 Giải quyết vấn đề và sáng tạo 12 38,7 15 60 4 12,9 * Về phẩm chất: Tốt Đạt CCG Phẩm chất Số Số Số Tỉ lệ % Tỉ lệ % Tỉ lệ % lượng lượng lượng Yêu nước 25 80,6 6 19,3 0 Trách nhiệm 20 64,5 11 35,4 0 Trung thực 22 70,9 9 29,0 0 Nhân ái 20 64,5 11 35,4 0 Chăm chỉ 25 80,6 6 19,3 0 Trước thực trạng như thế, bản thân tôi luôn xác định việc xây dựng kế hoạch bài dạy nâng cao ý thức học tập, phát huy các các năng lực và phẩm chất cho học sinh đó là vấn đề then chốt để góp phần hoàn thành tốt mục tiêu giáo dục toàn diện, giúp trẻ hướng tới cái tốt, cái đẹp phát triển một cách toàn diện cho trẻ. 3. Các giải pháp 3.1 Giáo viên phát huy tính tích cực, tương tác trong quá trình học tập a) Mục tiêu của giải pháp Phát huy tính tích cực cho học sinh bằng những kỹ thuật dạy học có ý nghĩa đặc biệt trong việc phát huy sự tham gia tích cực của học sinh vào quá trình dạy học, kích thích tư duy, sự sáng tạo và sự cộng tác làm việc của học sinh. Phát huy tính sáng tạo cho học sinh tạo ra các mô hình hành động cụ thể áp dụng thực tế vào cuộc sống b) Nội dung của giải pháp 8 Bài 31: Giữ gìn vệ sinh môi trường tôi đã xây dựng kế hoạch giảng dạy như sau: + Nhóm 1: Lau bảng, quét lớp + Nhóm 2: Xếp tủ giày dép lên kệ, lau nhà + Nhóm 3: Lau bàn, ghế, (khăn lau, xô nước ) + Nhóm 4: Lau 3 tủ đựng đồ dùng học tập trong lớp - Học sinh nhận nhiệm vụ nhóm mình được phân công sau đó nhóm thảo luận đưa ra cách làm từng nhiệm vụ, phân công trong nhóm. - Học sinh thực hiện nhiệm vụ trong vòng 7 - 10 phút. - Học sinh trình bày việc làm của nhóm, cách thực hiện, tự đánh giá sau khi làm. - Các nhóm học sinh nhận xét lẫn nhau (có thể bình chọn nhóm làm tốt nhất). - Giáo viên kết luận, nhận xét chung. Hình 1: Sắp xếp gọn gàng giày dép, lau tủ bàn ghế Đối với hoạt động trải nghiệm theo chủ đề: “Tự phục vụ bản thân” Bài 13: Em tự làm lấy việc của mình. Tôi đã xây dựng kế hoạch để giảng dạy giúp các em hình thành các cảm xúc tích cực và bày tỏ ý kiến về việc tham gia các hoạt động tự phục vụ khi ở trường. Khi những hoạt động mà chính bản thân các em đã thực hiện tốt ở trường, ở lớp. Tôi động viên các em liên hệ thực tiễn, tham gia các 10 Học sinh trải nghiệm lao động trong khuôn viên trường học. Hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, đồng thời góp phần biết bảo vệ môi trường xung quanh c) Cách thức và điều kiện thực hiện giải pháp - Phương pháp: Thực hành và trải nghiệm thực tế. - Tiến trình hoạt động: - Xác định chính xác, rõ ràng mục tiêu của bài học trải nghiệm. - Xác định hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm. - Định hướng và chuyển giao nhiệm vụ trải nghiệm (nhiệm vụ trải nghiệm phải liên quan đến nội dung kiến thức bài học trải nghiệm). Về phía học sinh, các em thực hiện tiếp nhận nhiệm vụ hoạt động trải nghiệm từ giáo viên. Sau đó, học sinh có thể nêu ý kiến phản hồi về nhiệm vụ (nêu băn khoăn, thắc mắc) để giáo viên giải thích rõ nhiệm vụ, yêu cầu trước khi bắt đầu trải nghiệm. Ví dụ: Bài 29 “Bảo vệ cảnh quan quê em”: Giáo viên hướng dẫn các em nhặt rác xung quanh sân trường bỏ vào sọt rác đúng chỗ. Muốn thực hiện tốt, giáo viên phải giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm. Sau các hoạt động, các học sinh có ý thức bảo vệ môi trường, làm các việc thiết thực giúp giữ vệ sinh trường, lớp. 12 Dưới sự hướng dẫn và tổ chức của giáo viên, từng cá nhân học sinh được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong nhà trường hoặc trong xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của giáo viên, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất nhân cách, các năng lực và tích luỹ kinh nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân. Rèn luyện nền nếp, thói quen tự phục vụ và ý thức trách nhiệm trong cuộc sống. Tìm hiểu khả năng của bản thân. Vận dụng kiến thức đã học tạo ra sản phẩm sáng tạo c) Cách thức và điều kiện thực hiện biện pháp Biện pháp này đòi hỏi: Giáo viên phải có tâm huyết và thực sự muốn giáo dục kỹ năng cho học sinh, coi việc giáo dục kỹ năng cho các em là nhiệm vụ giáo dục toàn diện trong nhà trường từ đó xây dựng kế hoạch để chỉ đạo thực hiện giáo dục kỹ năng sống các em thông qua hoạt động do nhà trường tổ chức. Tất cả các chủ thể tham gia giáo dục kỹ cho học sinh nhất là giáo viên chủ nhiệm, Tổng phụ trách đội phải nắm chắc các hoạt động rèn kỹ năng nhằm giáo dục kỹ năng sống đạt hiệu quả cao nhất. Tất cả các ban ngành đoàn thể xã hội phải cùng chung tay để tham gia vào quá trình giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tại địa phương cư trú. Hoạt động trải nghiệm không chỉ tiến hành trong các nội dung bài học ở SGK mà còn diễn ra trong các hội thi, các hoạt động do nhà trường hoặc lớp tổ chứcđều giúp các học sinh vừa có thêm kiến thức vừa có thể phát triển năng khiếu nghệ thuật, thẩm mĩ. Tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau như hoạt động câu lạc bộ, tổ chức trò chơi, diễn đàn, sân khấu tương tác, các hội thi, hoạt động giao lưu, hoạt động nhân đạo, hoạt động tình nguyện, hoạt động cộng đồng, sinh hoạt tập thể, lao động công ích, sân khấu hóa (kịch, thơ, hát, múa rối, tiểu phẩm, kịch tham gia,), thể dục thể thao, tổ chức các ngày hội, Để học sinh thực hiện hiệu quả, giáo viên phải giúp học sinh xây dựng ý tưởng, định hướng cho các hoạt động. Khi tổ chức hoặc tham gia, giáo viên chỉ 14 Sản phẩm sáng tạo của học sinh Trải nghiệm trang trí cành đào, cành mai ngày Tết 16 a) Mục tiêu của giải pháp: Việc kết hợp với phụ huynh học sinh trong các hoạt động trải nghiệm nhằm góp phần đẩy mạnh chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường, góp phần đổi mới các biện pháp trong công tác phối kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh, để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả chăm sóc, giáo dục trẻ một cách toàn diện theo hướng tích b) Nội dung giải pháp Tổ chức họp phụ huynh học sinh để phổ biến nội dung chương trình dạy học, yêu cầu giáo dục hiện nay, vai trò và các hoạt động tham gia vào quá trình giáo dục. Nhấn mạnh việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động giáo dục, nhất là hoạt động trải nghiệm do nhà trường tổ chức. Tổ chức cho phụ huynh học sinh cùng tham gia vào các hoạt động của nhà trường. c) Cách thức và điều kiện thực hiện giải pháp Với mong muốn đem lại giờ học hay, hiệu quả cho học sinh, tôi thường tổ chức các bài học trên lớp một cách nhẹ nhàng, hấp dẫn giúp học sinh tham gia vào tiết học một cách tích cực, chủ động. Với phương châm lấy học sinh làm trung tâm, tôi thường tổ chức các hoạt động nhằm phát huy được tối đa tính tích cực của học sinh, tạo điều kiện để các em được trải nghiệm, được chia sẻ, phát biểu ý kiến giúp các em mạnh dạn và tự tin hơn trong các hoạt động. Ở mỗi hoạt động, tôi thường kết hợp phương pháp dạy học truyền thống và hiện đại, vận dụng sáng tạo ứng dụng dạy học hiện đại. Sau mỗi bài học, tôi kết nối với phụ huynh học sinh tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động trải nghiệm tại nhà và tại địa phương (Thực hiện yêu cầu hoạt động sau giờ học trong sách hoạt động trải nghiệm). Quá trình học sinh thực hiện phụ huynh sẽ hỗ trợ và quay video hoặc hình ảnh gửi vào nhóm Zalo của lớp. Tôi cũng thật bất ngờ khi tận mắt nhìn thấy các em thực hành trải nghiệm tại nhà qua video và hình ảnh phụ huynh gửi vào nhóm zalo của lớp! Các em học sinh cũng rất thích khi được nhìn thấy hình ảnh mình và bạn của mình tham gia hoạt động. 18 động trải nghiệm trong môn học và hoạt động trải nghiệm trong và ngoài nhà trường mới mới đạt kết quả cao. 4. Kết quả đạt được Qua quá trình nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm trong công tác giáo dục học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường Tiểu học Lê Qúy Đôn, bản thân tôi nhận thấy ở các em, các kỹ năng, năng lực cần thiết trong cuộc sống ngày càng được hình thành rõ rệt. Từ đó chất lượng giáo dục toàn diện của học sinh cũng được nâng lên qua đánh giá cuối năm học. * Kết quả cuối học kỳ II: Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành Môn học và Số Số Số các HĐGD Tỉ lệ % Tỉ lệ % Tỉ lệ % lượng lượng lượng HĐTN 15 48,3 16 51,6 0 0 Tốt Đạt CCG Năng lực Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ lượng % lượng % lượng % Tự chủ và tự học 30 96,7 1 3,2 0 0 Giao tiếp và hợp tác 30 96,7 1 3,2 0 0 Giải quyết vấn đề và sáng tạo 27 87,0 4 12,9 0 0 * Về phẩm chất: Tốt Đạt CCG Phẩm chất Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Yêu nước 31 100 0 0 0 0 Trách nhiệm 29 93,5 2 6,4 0 0 Trung thực 29 93,5 2 6,4 0 0 Nhân ái 31 100 0 0 0 0 Chăm chỉ 28 90,3 3 9,6 0 0 Hoạt động trải nghiệm thực sự đã đem lại hiệu quả rõ rệt trong giáo dục và rèn luyện học sinh. Giúp cho các em được tham gia thực hành vận dụng những nội dung kiến thức đã được trang bị vào thực tế cuộc sống, thực hiện phương châm giáo dục “học đi đôi với hành”. Thông qua hoạt động, học sinh mạnh dạn
File đính kèm:
sang_kien_kinh_nghiem_bien_phap_nang_cao_chat_luong_day_hoc.docx